Największe miasta zrealizowały już z sąsiednimi samorządami ponad 400 inwestycji

Koncentracja ludności wokół kilkunastu największych miast oznacza dla samorządów z tych terenów konieczność ściślejszej współpracy. Celem jest zapewnienie mieszkańcom wysokiej jakości usług publicznych.

Publikacja: 07.05.2024 17:39

Samorządy coraz lepiej dbają o wspólną przestrzeń, między innymi rekultywują parki

Samorządy coraz lepiej dbają o wspólną przestrzeń, między innymi rekultywują parki

Foto: mat. pras.

Co piąty mieszkaniec Polski mieszka albo w wielkim mieście, albo w sąsiednich gminach. Życie tak koncentruje się wokół wielkich miast, że za jakiś czas, będzie już to co czwarta osoba. – W niewielkim stopniu wynikać to będzie ze wzrostu ludności Warszawy, Krakowa, Wrocławia, Łodzi czy Poznania. Będzie to rezultat demograficznego wzmacniania się terenów okalających miasta – tłumaczy prof. Piotr Szukalski, socjolog i demograf z Uniwersytetu Łódzkiego. I dodaje: – 

Jego zdaniem dotyczyć ono będzie transportu publicznego, gospodarki odpadami, a także zarządzania szkołami średnimi i szpitalami. O tym, że założenie prof. Szukalskiego jest prawdziwe, świadczą zrealizowane już przez samorządy wielkich miast i ich suburbiów wspólne inwestycje i przedsięwzięcia. Do tej pory zrealizowano na przykład 405 projektów wartych ponad 7,6 mld zł, w których uczestniczyło 12 największych miast – członków Unii Metropolii Polskich, w których realizację były zaangażowane fundusze UE (ok. 4,5 mld zł). Tak wynika z informacji UMP.

Najwięcej przedsięwzięć w ramach Zintegrowanych Inwestycji Terytorialnych zrealizował Wrocław (79), a największe kwoty (ponad 1 mld zł) przeznaczyły: Gdańsk, Kraków i Łódź. Część to inwestycje infrastrukturalne, szczególnie drogowe i transportowe oraz związane z gospodarką wodą, ściekami i odpadami, a inne dotyczą edukacji, ochrony zdrowia, polityki społecznej.

Stowarzyszenie Metropolia Bydgoszcz: pomysł na wspólny rozwój

Duże miasta oraz ościenne gminy i powiaty powołały stowarzyszenia metropolitalne. Działają metropolie: Krakowska, Lubelska, Bydgoska, Poznańska, Warszawska czy skupiająca Gdańsk, Gdynię, Sopot.

Czytaj więcej

Pięć chorób fiskalnych polskich samorządów

– Stowarzyszenie Metropolia Bydgoszcz zrzesza 20 samorządów: Bydgoszcz, 17 gmin i 2 powiaty – zamieszkałe przez prawie 600 tys. osób. Realizujemy projekty, które wspierają rozwój, zapewniają oszczędności oraz poprawę jakości życia mieszkańców. Rozwijamy międzygminną komunikację publiczną, wspólnie kupujemy energię elektryczną i gaz w ramach Bydgoskiej Grupy Zakupowej. Gminy metropolii dostarczają odpady do bydgoskiej spalarni, rozpocznie się budowa nowoczesnej biogazowni – relacjonuje Łukasz Krupa, zastępca prezydenta Bydgoszczy.

– Wdrożyliśmy Metropolitalną Kartę Seniora, dzięki której mieszkańcy 60+ z wszystkich gmin mogą korzystać ze zniżek i specjalnych ofert 200 partnerów. Mamy działania dotyczące edukacji i prowadzimy wspólną promocję gospodarczą regionu – dodaje wiceprezydent. Podkreśla, że współpraca Bydgoszczy z gminami odbywa się na mocy kilkudziesięciu umów, które sankcjonują prawie 200 różnych powiązań funkcjonalnych.

Nowe tory i stuletnie linie tramwajowe w aglomeracji łódzkiej

Zwykle wokół wielkich miast rozwija się autobusowy transport publiczny lub kolejowy. W aglomeracji łódzkiej zadbano o połączenia szynowe, tramwajowe. Od dawna bowiem istniały połączenia ze Zgierzem czy Ozorkowem. Linię tramwajową łącząca Łódź i Konstantynów Łódzki uruchomiono w 1910 r.

Wyremontowano torowiska w Pabianicach oraz Zgierzu, trwa remont torowiska do Konstantynowa Łódzkiego. W najbliższych planach jest realizacja dwóch szlaków rowerowych łączących Łódź z Konstantynowem Łódzkim i Aleksandrowem Łódzkim. Zainwestowano też w instalacje odnawialnych źródeł energii, termomodernizację budynków, oczyszczalnie ścieków, wsparto 14 instytucji kultury o znaczeniu aglomeracyjnym.

Pół tysiąca kilometrów ścieżek rowerowych w ramach Stowarzyszenia Metropolia Warszawa

Metropolia Krakowska (miasto plus 14 gmin) opracowała plan zrównoważonej mobilności. Współpraca pozwoliła rozbudować transport publiczny w obrębie aglomeracji, a tym samym poprawić jakość powietrza. Wybudowano parkingi Park & Ride, ścieżki rowerowe czy węzły przesiadkowe. Niektóre z projektów były realizowane wspólnie, inne np. termomodernizacja i wymiana źródeł ciepła w szkołach, przychodniach, DPS-ach – w poszczególnych gminach. W najbliższym czasie planowane jest podpisanie porozumienia o ustaleniu wysokości kosztów utrzymania wód na terenie gminy miejskiej Kraków i gminy Wielka Wieś, by zapobiegać problemom powodziowym.

Czytaj więcej

Jak zmieniły się polskie gminy i miasta po 20 latach Polski w UE?

W ramach Stowarzyszenia Metropolia Warszawa współpracuje 79 samorządów, w tym dziewięć powiatów (reszta to gminy). Przygotowano wspólne plany i strategie. Działa bilet metropolitalny, rozbudowywane są drogi, powstają pasy ruchu dla autobusów pomiędzy i w gminach. W ramach współpracy, w którą zaangażowane są pieniądze unijne, wybudowano prawie 510 km ścieżek rowerowych, 60 parkingów P&J, prowadzone są programy wsparcia edukacyjnego dla dzieci i młodzieży, powstało ponad 2 tys. miejsc w żłobkach. Zadbano o e-usługi w instytucjach publicznych, w tym w gminach.

Dbałość o wspólną przestrzeń

Także Lublin i 21 gmin oraz 4 powiaty powołały stowarzyszenie Lubelskiego Obszaru Metropolitalnego. Zaplanowanych jest 45 projektów o znaczeniu ponadlokalnym.

Do tej pory roku Dworzec Lublin stał się miejscem, które łączy zbiorowy transport na poziomie metropolitalnym, z siecią: Park & Ride, Bike & Ride, Kiss & Ride oraz węzłów przesiadkowych rozlokowanych w gminach ościennych i na punktach wlotowych do Lublina. Odnowiono między innymi park Ludowy w Lublinie oraz parki miejskie w Lubartowie i Świdniku, rekultywowano tereny po wysypiskach, ale też rewitalizowano przestrzenie publiczne, tak by były miejscami integracji i aktywności społecznej (są wśród nich także targowiska).

Metropolia to centrum opieki medycznej

Poznań jest odpowiedzialny od 13 lat za koordynację Poznańskiej Grupy Zakupowej Energii Elektrycznej dla siebie i 12 gmin ościennych. Z 11 gminami współpracuje w sprawie zagospodarowania odpadów komunalnych, z dziewięcioma – w kwestiach wodociągowo-kanalizacyjnym oraz z dziewięcioma gminami ościennymi, w ramach aglomeracji Poznań.

Wspólne projekty dotyczą edukacji – 21 gmin sfinansowało naukę licznego rocznika (2023/2024) absolwentów szkół podstawowych – powstały dodatkowe klasy szkolne. Przygotowywany jest wspólny projekt, który pomóc ma osobom bezdomnym. Działa także zintegrowany system lokalnego transportu zbiorowego dla Poznania i 19 gmin – uspójniono transport autobusowy i kolejowy. Miejskie szpitale są centrami dla województwa.

Dla mieszkańców dużych miast i sąsiednich gmin ważny jest szybki i wygodny transport

Dla mieszkańców dużych miast i sąsiednich gmin ważny jest szybki i wygodny transport

Foto: mat. pras.

– Działamy w ramach metropolii. – Jako gmina z mniejszym budżetem niż miasto czy województwo, nie moglibyśmy przeprowadzić dużych inwestycji, które służą mieszkańcom gminy i miasta – mówi Olga Karłowska, sekretarz gminy Komorniki blisko Poznania. Przyznaje, że mieszkańcy oczekują takiego samego standardu życia jak w mieście i jest to ogromne wyzwanie dla gminnych samorządów; wspólne projekty pozwalają mu sprostać.

Samorządy przyznają, że pomocna byłaby ustawa metropolitalna, która pozwoli uprościć współpracę oraz pomóc pozyskać pieniądze z budżetu państwa.

Społeczności lokalne
Czy możliwe jest nowe życie dla małych szkół? Duże pieniądze dla samorządów
Społeczności lokalne
Orliki ożywiły sport najmłodszych, ale samorządowcy mają problemy przez hałas
Społeczności lokalne
Więcej samodzielnych decyzji samorządów w oświacie? Trwają negocjacje z rządem
Społeczności lokalne
Mieszkańcy polskich miast sadzą lasy
Materiał Partnera
Konieczność transformacji energetycznej i rola samorządów
Społeczności lokalne
Miasta oferują coraz więcej zniżek i usług dla seniorów