Jak budować nowe spalarnie? "Najważniejszy jest podział ryzyk"

Rozwój spalarni w polskich miastach wchodzi w kolejną fazę. Mijają czasy, kiedy to samorządy z własnych środków finansowały tego typu inwestycje. Powodem są rosnące koszty. Dotacje ze środków UE mogą już nie wystarczyć.

Publikacja: 20.01.2025 16:35

Spalarnia w Olsztynie ma przetwarzać 100 tys. ton odpadów rocznie

Foto: mat. pras.

Bartłomiej Sawicki

Rozwiązaniem problemu kosztownych inwestycji może być partnerstwo publiczno-prywatne (PPP). Tak jak w Olsztynie, gdzie oddano właśnie do użytku trzecią w Polsce (po Poznaniu i Gdańsku) tego typu instalację produkującą także ciepło, która dodatkowo pozwoli odejść od ogrzewania opartego na węglu.

W Olsztynie 15 stycznia 2025 r. oddano do użytku Instalację Termicznego Przekształcania Odpadów (ITPO), której podstawowym celem jest zagospodarowanie odpadów, a przy okazji także pozwala wykorzystać odzyskane ciepło na zabezpieczenie potrzeb energetycznych mieszkańców.

Na uwagę zasługuje forma realizacji, która powstała w ramach partnerstwa publiczno-prywatnego (PPP) i jest wynikiem ścisłej współpracy Miejskiego Przedsiębiorstwa Energetyki Cieplnej (MPEC) oraz spółki Dobra Energia dla Olsztyna. Partnerem komercyjnym jest Fundusz Meridiam, który jest udziałowcem spółki Dobra Energia. Roczna wydajność przetwarzania to 100 tys. ton odpadów, a energia odzyskana w ITPO pozwoli na pokrycie około 35 proc. zapotrzebowania Olsztyna na ciepło przy dodatkowej produkcji ponad 64 tys. MWh energii.

Dlaczego taka forma projektu?

Miasto zdecydowało się na realizację inwestycji w formule partnerstwa publiczno-prywatnego z kilku powodów. Polskie miasta intensywnie się rozwijają, a to oznacza duże potrzeby inwestycyjne. Każdy nowy projekt infrastrukturalny to obciążenie dla budżetu.

– To, co jest najważniejsze w formule partnerstwa publiczno-prywatnego, to podział ryzyk. W ramach modelu PPP dokonujemy podziału kilku kluczowych ryzyk projektowych. To jest ryzyko budowy, eksploatacji, ryzyko finansowe i wreszcie ryzyko rynkowe. Partner prywatny bierze na siebie ryzyka budowy, eksploatacji i finansowe, poza dotacją, która była wkładem strony publicznej. Natomiast partner publiczny bierze na siebie przede wszystkim ryzyka rynkowe – mówi prezes MPEC Olsztyn Konrad Nowak.

Czytaj więcej

Wysypisko to w sprawnej gospodarce odpadami ostateczność

Ekologia

Spalarnie chcą uznać spalanie śmieci za recykling

Uznanie spalania za recykling poprawi jedynie tabele. Tymczasem w Polsce nawet nie wiemy, ile jest śmieci, więc to inwentaryzacja, a nie spalanie odpadów, powinna być pierwszym krokiem – mówią eksperci.

Te sprowadzają się do dwóch elementów. To po pierwsze odbiór ciepła – dlatego też miasto zdecydowało, że to właśnie MPEC będzie reprezentował stronę publiczną w tym przedsięwzięciu, ponieważ jest w stanie zagospodarować w 100 proc. odzyskane przy okazji spalania odpadów ciepło. Drugim elementem ryzyka rynkowego jest dostawa odpadów.

– Jako spółka miejska zawarliśmy długoterminowy kontrakt na dostawy frakcji (nienadających się do ponownego przetworzenia) z innymi publicznymi podmiotami z naszego województwa – instalacjami komunalnymi, które zajmują się przetwarzaniem odpadów – dodaje.

Inwestycja została wpisana do programu inwestycyjnego przy planie gospodarki odpadami dla województwa warmińsko-mazurskiego. – Dlatego też mieliśmy otwartą drogę do wystąpienia o dotację unijną poprzez NFOŚiGW, argumentując to faktem, że będziemy domykać system gospodarki odpadami – podkreśla prezes Nowak. Wielkość dotacji z NFOŚiGW wyniosła 233 mln zł, a wniosek aplikacyjny musiał uzyskać notyfikację KE w zakresie m.in. przyznanej pomocy publicznej. Proces przygotowania instalacji trwa jednak latami. W przypadku Olsztyna zajęło to prawie dziesięć lat.

Niełatwy proces PPP

Jak dodaje dalej prezes, model partnerstwa publiczno-prywatnego może być wykorzystany niezależne od uwarunkowań związanych z przyznawaniem dotacji. Partner publiczny musi być jednak świadomy oczekiwań i ograniczeń strony prywatnej, natomiast partnerzy prywatni powinni uwzględnić ryzyka związane z faktem, że projekty infrastrukturalne świadczące usługi publiczne charakteryzują się długoterminowym okresem życia.

– W przypadku Olsztyna mówimy bowiem o 25-letnim okresie takiej współpracy – mówi prezes. Zapytaliśmy także o wyzwania po stronie inwestora prywatnego. Jak mówi Krzysztof Witkowski, prezes Dobrej Energii, dla Olsztyna kluczowym aspektem realizacji tak złożonej inwestycji jest precyzyjne określenie, które strony ponoszą odpowiedzialność za konkretne ryzyka, takie jak ryzyko budowy, operacyjne, finansowe czy rynkowe. – Po stronie partnera prywatnego istotne jest zaprojektowanie zrównoważonego modelu finansowego, który zapewni osiągnięcie zwrotu z inwestycji na odpowiednim poziomie – mówi Witkowski.

Czytaj więcej

Od 1 stycznia każda gmina w Polsce będzie zobowiązana do wprowadzenia selektywnej zbiórki odpadów te

Usługi komunalne

Od 1 stycznia obowiązkowa segregacja odzieży. Inaczej wyższe opłaty za śmieci

Od Nowego Roku zużyta odzież, obuwie i tekstylia nie będą mogły trafiać do pojemników z odpadami zmieszanymi. W altankach śmietnikowych pojawią się nowe kosze, takie odpady będzie też można wrzucić do kontenerów organizacji charytatywnych lub oddać do PSZOK-u.

Pierwsza tego typu inwestycja realizowana w PPP powstała jeszcze w 2013 r. w Poznaniu. Miasto przekazało partnerowi prywatnemu tereny pod budowę instalacji. Z kolei firma PreZero Zielona Energia, jako operator ITPOK, przejęła odpowiedzialność za projektowanie, budowę, finansowanie oraz zarządzanie instalacją przez 25 lat. – Co do zasady ITPOK nie generuje żadnych zysków, natomiast wszelkie rozliczenia pomiędzy miastem a partnerem prywatnym opierają się na formule mechanizmu wynagradzania zawartej w umowie PPP – informuje Katarzyna Kruszka–Pytlik, dyrektor wydziału gospodarki komunalnej w Poznaniu.

O zaletach PPP informuje też Gdańsk, gdzie działa instalacja termicznego przekształcania odpadów, tzw. port czystej energii. Jak informuje nas tamtejszy magistrat, w ramach współpracy w formule PPP partner publiczny – dzięki lepszemu i tańszemu dostępowi do źródeł finansowania – zapewnia środki niezbędne do realizacji inwestycji. Gwarantuje również ciągły strumień odpadów w ramach porozumień horyzontalnych podpisanych z trzema instalacjami komunalnymi obsługującymi blisko 40 pomorskich gmin, w tym Gdańsk.

– Po uzyskaniu koncesji na wytwarzanie energii elektrycznej i ciepła „port czystej energii” (partner publiczny) stanie się również przedsiębiorstwem energetycznym sprzedającym energię elektryczną i ciepło systemowe do gestorów sieci. Natomiast partner prywatny zaprojektuje i wybuduje instalację, dostarczy najnowocześniejsze technologie, a także będzie jej operatorem przez 25 lat – informuje urząd miasta.

Jak zauważa mec. Małgorzata Banasik z Kancelarii Banasik, Woźniak i Wspólnicy, która współpracowała przy powstaniu spalarni odpadów w Olsztynie, miasta mają trudność w ponoszeniu znacznych wydatków, dlatego też formuła partnerstwa publiczno-prywatnego wydaje się najlepszym rozwiązaniem. W takiej formule pozyskujemy inwestora, który pomoże nam taką inwestycję sfinansować i pozyskać technologię. Koszty inwestycyjne będą zaś spłacane z przychodów projektu, tj. sprzedaży energii elektrycznej, ciepła i spalania odpadów – kończy nasza rozmówczyni.

Z Życia Samorządów

Pozostało jeszcze 91% artykułu

2 / 3

artykułów

Czytaj dalej. Subskrybuj

Świnoujście zostało laureatem rankingu w kategorii miast na prawach powiatu

Inwestycje

Gminy, w których jest szansa na zrównoważony rozwój

Lewin Kłodzki, Dziwnów, Łeba i Świnoujście to gminy otwierające najnowszy ranking samorządowego zrównoważonego rozwoju.

Materiał Promocyjny

Suzuki e VITARA jest w pełni elektryczna

Pierwszy całkowicie elektryczny model Suzuki został właśnie zaprezentowany w Mediolanie. Produkcja e VITARY rozpocznie się wiosną przyszłego roku, a zapewne latem zobaczymy pierwsze egzemplarze na naszych drogach.

Inwestycje

Blisko pół miliarda zł na samorządowe inwestycje na Warmii i Mazurach

Niemal 420 mln zł warte będą projekty rozwojowe dla regionu Warmii i Mazur, jakie zarząd województwa chce uruchomić we współpracy z lokalnymi samorządami.

Program obwodnicowy, który na początku 2020 r. ogłosił rząd PiS, zaplanowano na 10 lat i wyceniono n

Inwestycje

Jedenaście obwodnic miast zostanie oddanych w 2025 r.

Rządowy program budowy 100 obwodnic podsumowała Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad (GDDKiA).

W ramach inwestycji zostanie wybudowany nowy dworzec kolejowy Warszawa Gdańska oraz zespół czterech

Inwestycje

Kolej odmraża wielkie projekty deweloperskie. Ruszy budowa Warszawy Gdańskiej

Kolej odgrzewa dawny pomysł budowy nowego dworca Warszawa Gdańska wraz z kompleksem biurowym.

Materiał Promocyjny

Kluczowe funkcje Małej Księgowości, dla których warto ją wybrać

Łatwy w obsłudze, bezpieczny, uniwersalny. Taki powinien być dobry program księgowy i tym właśnie charakteryzuje się Mała Księgowość. Od wystawiania faktur, przez rozliczanie podatków i składek, po zarządzanie magazynem – wszystkie te zadania znacznie ułatwia nasz program.

Nie tylko duże drogi, np. szybkiego ruchu, są potrzebne do zwiększenia mobilności w danym rejonie. M

Inwestycje

Nowe drogi poprawią mobilność regionów

Prawie 200 kilometrów nowych dróg ekspresowych, autostrad, obwodnic i tras szybkiego ruchu zostanie finalnie oddanych do użytku kierowcom w tym roku.

Materiał Promocyjny

Najlepszy program księgowy dla biura rachunkowego

Dobry program księgowy to podstawa funkcjonowania biura rachunkowego. Jego podstawowym zadaniem jej ułatwienie i przyspieszenie pracy księgowych. Dzięki temu, że program wykonuje podstawowe, powtarzalne zadania, profesjonaliści mogą się skupić na bardziej skomplikowanych zadaniach, lub zaoferować swoje usługi większej liczbie klientów.

Inwestycje, w tym poprawiające infrastrukturę, są nieustającym wyzwaniem dla samorządów lokalnych. W

Prawo w regionach

Lokalne władze nie narzekają na brak kłopotów

Wiele z zeszłorocznych rozwiązań, czy to dobrych, czy złych, wymusza na włodarzach podjęcie nowych wyzwań.

Mrożenie cen prądu dla samorządów traci na znaczeniu. Coraz więcej samorządów może pochwalić się zna

Finanse w regionach

Samorządy zapłacą mniej za prąd i to bez mrożenia

Rząd wygasza mrożenie cen energii dla samorządów. Rynkowe ceny spadają, co potwierdzają największe miasta w Polsce, które już teraz płacą mniej niż mrożona stawka. Są jednak jeszcze miasta, gdzie płaci się więcej.

Okiem samorządowca

Aleksandra Dulkiewicz: Spodziewamy się w Gdańsku dużej liczby turystów rowerowych

Gdańszczanie wielokrotnie udowadniali, że lubią korzystać z rowerów. Ruch rośnie z roku na rok, ale dynamika i zasięg tych zmian zależą od tempa i kompleksowości działania miasta – mówi Aleksandra Dulkiewicz, prezydent Gdańska.

Marszałek województwa mazowieckiego Adam Struzik apeluje do premiera o powołanie specjalnego zespołu

Z regionów

Jaki rok czeka samorządy? Liczne wyzwania na horyzoncie

Wybory samorządowe wiosną 2024 roku ustawiły „stan gry” w samorządach. Najbliższe 12 miesięcy pod względem wyborczym na pewno będzie spokojniejsze. Ale to nie znaczy, że całkiem spokojne.

Z regionów

Anna Kovbasiuk: Miasta przyszłości

Sztuczna inteligencja w służbie samorządu? Wyobraź sobie miasto, w którym po ciężkim dniu pracy wracasz do domu, a korki – po prostu zniknęły.

Okiem samorządowca

Marszałek województwa warmińsko-mazurskiego: Regiony przy granicy trzeba wesprzeć

Województwo warmińsko-mazurskie, z ponad 200 km granicy z obwodem królewieckim, wymaga wsparcia, zwłaszcza w obecnej sytuacji geopolitycznej – mówi Marcin Kuchciński, marszałek województwa warmińsko-mazurskiego.

Dla Rafała Trzaskowskiego był to zdecydowanie udany rok, podwójnego wyborczego triumfu

Z regionów

Rok 2024 był rokiem przełomu dla samorządów i ich władz

Chociaż najważniejszym dla samorządowców wydarzeniem w 2024 roku były oczywiście wybory, to mijający rok był także czasem reform. I na pewno na tym się nie skończy.