Nie maleje liczba dzikich wysypisk. Coraz większe wydatki samorządów

Chociaż wydawać by się mogło, że liczba zlikwidowanych wysypisk jest imponująca, to jednak dane GUS i te pochodzące chociażby z akcji sprzątania świata jasno pokazują, że każdego roku pojawia się ok. 2–3 tys. nowych wysypisk, z czego w samej tylko Warszawie ok. 550.

– Rośnie nie tylko liczba miejsc, gdzie nielegalnie składowane są śmieci. W jeszcze większym tempie rosną kwoty, jakie na usuwanie nielegalnych wysypisk śmieci wydają samorządy – mówi Dariusz Nowak, rzecznik krakowskiego magistratu. W Krakowie w 2023 roku do gminy trafiło 907 zgłoszeń o nielegalnych wysypiskach. W 2024 roku w okresie od stycznia do września zgłoszeń było już 738. Za likwidację wysypisk Kraków zapłacił odpowiednio: 356,4 tys. zł w 2023 roku i 311,7 tys. zł za okres do 30 września tego roku.

Coraz droższe śmieci

– Liczby mówią same za siebie. Nie lepiej jest w innych dużych miastach – Warszawie, Poznaniu czy Wrocławiu. I nawet jeżeli zdarzają się miasta, które nie notują dużego wzrostu wydatków na usuwanie dzikich wysypisk, to jednak średnia wydanych na ten cel pieniędzy rośnie – podsumowuje Edyta Ćwiklik z krakowskiej straży miejskiej.

W Bydgoszczy, która ma prawie trzykrotnie mniejszą od Krakowa liczbę mieszkańców, kwoty wydatkowane na usuwanie nielegalnych wysypisk także robią wrażenie. W 2023 roku miasto odebrało 350 zgłoszeń o wysypiskach, za których usunięcie zapłaciło 145 tys. zł. W tym roku od stycznia do września bydgoski samorząd zanotował aż 638 zgłoszeń i wydał 164 tys. zł na usuwanie nielegalnie składowanych śmieci.

Czytaj więcej

Ekologia

Co robić z odpadami niebezpiecznymi? Samorządy pomagają mieszkańcom

Edukacja ekologiczna dzieci i młodzieży jest celem zbiórki baterii w Białymstoku. Specjalne zbiórki prowadzone są także przez inne samorządy.

Z kolei w roku 2022 Łódź zlikwidowała 209 wysypisk, a w 2023 roku usuniętych zostało 317 wysypisk. – Nie mamy informacji o liczbie zgłoszeń dotyczących dzikich wysypisk, bywają dni, że zgłoszeń jest kilka, a bywają i takie, że nie ma żadnych. Nie ma tu reguły – poinformował łódzki ratusz. Kielce w 2023 roku na usuwanie składowisk nielegalnych odpadów wydały 142,7 tys. zł, w tym roku do września było to „zaledwie” 68 tys. zł.

Odpady z problemami

Większość samorządów nie prowadzi odrębnej ewidencji z podziałem na poszczególne frakcje odpadów z dzikich wysypisk. Wiadomo jednak, że najczęściej trafiają tu plastikowe butelki i torby oraz szkło. Inna bardzo „popularna” i zyskująca na popularności frakcja śmieci to tzw. trudne i problematyczne odpady, czyli opony, odpady pobudowlane, a także tzw. duże gabaryty, czyli np. meble, sprzęt AGD.

– Słowem, odpady, których nie wrzuca się jawnie do kosza, a ich usunięcie wymaga odrobiny zachodu i dowiezienia do najbliższego punktu selektywnego zbierania odpadów komunalnych (PSZOK) – mówi Dariusz Nowak. – W ostatnich miesiącach w Krakowie usuwane były wysypiska, w których znajdowały się właśnie wielkogabaryty, odpady budowlane i rozbiórkowe oraz incydentalnie występowały opony samochodowe – dodaje.

W Olsztynie znaczna część śmieci z wysypisk to odpady komunalne, ale także zużyte sprzęty AGD. – W poprzednich latach poważniejszym i kosztownym problemem dla Bydgoszczy były porzucone odpady poremontowe, opony i odpady inne niż komunalne (np. części i elementy karoserii samochodowej) oraz pojawiające się od czasu do czasu odpady niebezpieczne (papa, lepik, odpady ropopochodne) – mówi Marta Stachowiak, rzeczniczka prasowa prezydenta Bydgoszczy. Dlatego też w tym roku Bydgoszcz zarezerwowała kwotę ok. 100 tys. zł na usuwanie odpadów innych niż komunalne z terenów stanowiących własność gminy.

Jakie pomysły

Za likwidację dzikich wysypisk odpowiadają gminy, co reguluje ustawa o utrzymaniu czystości i porządku w gminach oraz ustawa o odpadach, które nakładają na posiadaczy i zarządców terenu obowiązek dbania o jego czystość.

– Przepisy te określają, jakie działania należy podejmować w konkretnych sytuacjach, bo dzikie wysypiska to nie tylko problem estetyki, ale też – a raczej głównie – zagrożenie dla wszystkich: mieszkańców, przyrody, ekosystemu. Bywają jednak sytuacje, że przepisy niewiele pomogą, a wysypiska łatwo nie da się usunąć – wyjaśnia Edyta Ćwiklik z krakowskiej straży miejskiej.

Jako przykład podaje „nieusuwalne” dzikie składowisko śmieci obok byłego hotelu, przy ulicy Ujastek Mogilski. Olbrzymie wysypisko, na które składają się w większości tzw. odpady problematyczne, m.in. opony, części z rozbiórki samochodów, odpady budowlane, znajduje się na terenie niebędącym w zarządzie gminy Kraków. Wszelkie próby zmuszenia firmy – właściciela do posprzątania terenu się nie powiodły. Pomimo kilku założonych spraw sądowych wysypisko przy ulicy Ujastek Mogilski ma się doskonale i nadal rośnie. Na przeszkodzie stanęły nieuregulowane sprawy własności firmy, która zarządza terenem. Na sprawy własności terenu, które mogą być przeszkodą w usuwaniu wysypisk, wskazują również samorządy Łodzi i Lublina.

Czytaj więcej

Usługi komunalne

Mieszkańców czekają zmiany opłat za wywóz odpadów

W wielu miastach szykują się podwyżki opłat za śmieci. Ich mieszkańcy wyższe ceny zapłacą już w tym roku.

– Generalnie problemem związanym z tym tematem jest nieuregulowany stan prawny nieruchomości, na których znajdują się odpady, np. teren należy do nieżyjących osób prywatnych bez spadkobierców. Inny problem to tereny posiadające właściciela, z którym nie ma kontaktu (np. przebywa za granicą) i który w ogóle nie interesuje się/nie dba o swój teren – podkreślają samorządowcy z Łodzi.

Marcin Januchta, rzecznik prezydenta Kielc, dodaje, że problematyczne może być również ustalenie osób odpowiedzialnych za nielegalne składowanie i magazynowanie odpadów, a w wielu przypadkach jest to wręcz niemożliwe. – Chociaż art. 3 ust. 1 pkt 19 ustawy o odpadach wprowadza domniemanie, że władający powierzchnią ziemi jest posiadaczem odpadów znajdujących się na nieruchomości, to jednak domniemanie to może zostać w toku postępowania administracyjnego obalone, a organ administracyjny zobowiązany jest do ustalenia wytwórcy odpadów lub osoby fizycznej, osoby prawnej i jednostki organizacyjnej nieposiadającej osobowości prawnej będącej w posiadaniu odpadów – wyjaśnia Januchta.

Jak sobie radzą

Samorządy od dawna szukają sposobów na rozwiązanie problemu dzikich wysypisk. Poszukiwane są zarówno metody zapobiegania powstawaniu takich miejsc, jak i sposoby na ich likwidację. Jedną z popularniejszych metod usuwania są akcje sprzątania i wszelakiego rodzaju inicjatywy oddolne, zmierzające do likwidacji nagromadzonych śmieci.

– Mieszkańcy mogą zgłaszać dzikie wysypiska, zgłaszać osoby, które wyrzucają nielegalnie odpady w miejscach do tego celu nieprzeznaczonych. Mogą też sami sprzątać. W Krakowie organizujemy np. akcję sprzątania nowohuckiej rzeki Dłubni i terenów przy niej, sprzątane są na podobnej zasadzie okolice fortów dawnej Twierdzy Kraków – wylicza Kamil Popiela z biura prasowego krakowskiego magistratu.