Lokalne władze nie narzekają na brak kłopotów

Wiele z zeszłorocznych rozwiązań, czy to dobrych, czy złych, wymusza na włodarzach podjęcie nowych wyzwań.

Publikacja: 07.01.2025 14:47

Inwestycje, w tym poprawiające infrastrukturę, są nieustającym wyzwaniem dla samorządów lokalnych. W

Inwestycje, w tym poprawiające infrastrukturę, są nieustającym wyzwaniem dla samorządów lokalnych. W Warszawie jesienią połączono Wilanów z centrum miasta nowa siecią tramwajową

Foto: Mirosław Stelmach

Olgierd Geblewicz, marszałek woj. zachodniopomorskiego i szef Związku Województw RP, z uśmiechem tłumaczy: – Jak to w samorządzie, co roku wyzwań nie brakuje.

Tak odpowiada na pytanie „Rz” na temat sukcesów i porażek samorządowych w zeszłym roku i wyzwań dotyczących tego. Z wypowiedzi jego i szefów innych korporacji samorządowych wynika, że bez względu na to, jak oceniają zeszłoroczne zdarzenia lub procesy, ich skutki będą znaczące dla lokalnych społeczności w tym roku. Część z nich przekształciła się w kolejne wyzwania. I te dobre, i złe. Pozytywne jest odblokowanie pieniędzy z KPO, porażką brak zmian w finansowaniu i funkcjonowaniu oświaty – uważa Adam Ciszkowski, burmistrz Halinowa i prezes Związku Samorządów Polskich. Wyzwaniami na ten rok będą więc między innymi: realizacja inwestycji wynikających z KPO i trudne rozmowy z rządem na temat zmian w oświacie. Stanisław Jastrzębski, wójt gminy Długosiodło i szef Związku Gmin Wiejskich RP, ma nadzieje, że w tym roku uda się opracować rozsądne rozwiązania dotyczące oświaty. Luka oświatowa i zmiany demograficzne to coraz poważniejsze problemy dla samorządów. Burmistrz Halinowa przypomina, że to samorządowcy przejmują zadania związane z obroną cywilną. Ważne, by poważnie je potraktowali, ale też potrzebne są na to pieniądze.

Jaka polityka regionalna?

Marszałek Geblewicz jako pozytywne zdarzenia z zeszłego roku wymienia powrót realnego, a nie pozorowanego dialogu rządu z samorządami oraz wprowadzenie reformy dochodów samorządowych. – Jako województwa mniej nas dotknęły niż miasta czy gminy skutki bałaganu podatkowego określanego jako Polski Ład. Jednak stabilizacja finansowa samorządów miejskich czy gminnych jest dla nas istotna, bo bez gmin i miast nie można rozwijać regionów – tłumaczy Geblewicz. Przykro mu, że pomimo działania przez rok nowego rządu nie oddano samorządom części ich kompetencji odebranych przez rządy PiS i poprzedni parlament. – W sposób skandaliczny zostaliśmy pozbawieni naturalnych kompetencji, np. utraciliśmy nadzór nad wojewódzkimi funduszami ochrony środowiska i wojewódzkimi ośrodkami doradztwa rolniczego – mówi.

Czytaj więcej

Jaki rok czeka samorządy? Liczne wyzwania na horyzoncie

Marszałek woj. zachodniopomorskiego uważa, że postępowanie Ministerstwa Klimatu jest antysamorządowe w przypadku pierwszych z wymienionych instytucji. – Jeśli rząd nie wywiąże się z wcześniejszych zapowiedzi, to będziemy mieli poważny kryzys zaufania pomiędzy nim a samorządami – dodaje. Przypomina, że przed gabinetem Donalda Tuska i korporacjami samorządowymi, szczególnie przed Związkiem Województw RP, jest do podjęcia poważne wyzwanie. – Obrona polityki regionalnej i spójności w UE. Choć oficjalnie propozycja zamiany ponad 500 programów unijnych (w tym ponad 300 regionalnych) na 27 programów krajowych nie została przedstawiona, to jest to jedna z najgorętszych dyskusji we Wspólnocie. Według mnie jest to pomysł samobójczy dla idei unijnej, który zamknąłby piękny rozdział budowania polityki regionalnej w Europie – uważa Geblewicz.

Monitorowanie reformy

Na pozytywne znaczenie reformy finansów samorządowych zwracają uwagę wszyscy przedstawiciele samorządowych korporacji. Choć przyznają, że jej przyjęcie było trudnym kompromisem.

– To słodko-gorzka zmiana: wprowadzono przepisy, które częściowo uniezależniają dochody samorządów z PIT i CIT od zmian w systemie podatkowym, ale rozwiązania te są niewystarczające, aby samorządy mogły na odpowiednim poziomie realizować swoje zadania publiczne. Nadal brakuje kompleksowych rozwiązań, które zapewniłyby stabilność i przewidywalność finansowania – uważa Andrzej Płonka, prezes ZPP.

Czytaj więcej

Aleksandra Dulkiewicz: Spodziewamy się w Gdańsku dużej liczby turystów rowerowych

Zwraca uwagę na projekt noweli ustawy o finansach publicznych, która zakłada obowiązek zwrotu do budżetu państwa odsetek bankowych od środków z dotacji przeznaczonych na zadania zlecone jednostkom samorządu terytorialnego. – Wycena zadań zleconych jest zaniżona, a samorządy często dopłacają do ich realizacji z własnych dochodów – podkreśla. Jest to propozycja korzystna dla budżetu państwa, realizowana kosztem samorządów. Przypomina tu też o niezrealizowanym postulacie dotyczącym systemowego przeglądu i wyceny zadań zleconych samorządom. Ma nadzieję, że uda się to zmienić w tym roku.

Decentralizacja

Samorządowcy pozytywnie oceniają wybory parlamentarne i samorządowe. – Kwietniowe wybory samorządowe wbrew nieprawdziwym twierdzeniom o rzekomym zabetonowaniu „lokalnych układów” głoszonym przez zwolenników łamiącego konstytucyjne prawa obywatelskie ograniczenia kadencji doprowadziły do zmiany ponad 40 proc. burmistrzów i prezydentów miast – przypomina Andrzej Porawski ze Związku Miast Polskich.

Dla niego monitorowanie ustawy o dochodach jest jednym z najpoważniejszych wyzwań w tym roku. Innym: prace nad jak najszybszym pakietem zmian prawnych przywracających zdecentralizowane rozwiązania w funkcjonowaniu samorządu.

Dorota Babiak-Kowalska, dyrektor zarządzająca w Unii Metropolii Polskich, uważa, że wyzwaniami na ten rok dla samorządów i dla rządu będą: przesunięcie na początek 2026 r. nowego systemu kaucyjnego i powiązanie go z dobrze zaplanowanym systemem rozszerzonej odpowiedzialności producentów. – Ważne jest także wzmocnienie prac nad ustawą metropolitalną, a także zdaniem Doroty Babik-Kowalskiej ucywilizowanie najmu krótkoterminowego i takie zmienienie prawa, by miejscowości, które przyjmują turystów, mogły pobierać opłatę miejscową bez względu na warunki klimatyczne. – Te pieniądze są potrzebne po to, by mieszkańcom i turystom zapewnić odpowiednie usługi publiczne i różnego typu bezpieczeństwo – dodaje przedstawicielka UMP.

Olgierd Geblewicz, marszałek woj. zachodniopomorskiego i szef Związku Województw RP, z uśmiechem tłumaczy: – Jak to w samorządzie, co roku wyzwań nie brakuje.

Tak odpowiada na pytanie „Rz” na temat sukcesów i porażek samorządowych w zeszłym roku i wyzwań dotyczących tego. Z wypowiedzi jego i szefów innych korporacji samorządowych wynika, że bez względu na to, jak oceniają zeszłoroczne zdarzenia lub procesy, ich skutki będą znaczące dla lokalnych społeczności w tym roku. Część z nich przekształciła się w kolejne wyzwania. I te dobre, i złe. Pozytywne jest odblokowanie pieniędzy z KPO, porażką brak zmian w finansowaniu i funkcjonowaniu oświaty – uważa Adam Ciszkowski, burmistrz Halinowa i prezes Związku Samorządów Polskich. Wyzwaniami na ten rok będą więc między innymi: realizacja inwestycji wynikających z KPO i trudne rozmowy z rządem na temat zmian w oświacie. Stanisław Jastrzębski, wójt gminy Długosiodło i szef Związku Gmin Wiejskich RP, ma nadzieje, że w tym roku uda się opracować rozsądne rozwiązania dotyczące oświaty. Luka oświatowa i zmiany demograficzne to coraz poważniejsze problemy dla samorządów. Burmistrz Halinowa przypomina, że to samorządowcy przejmują zadania związane z obroną cywilną. Ważne, by poważnie je potraktowali, ale też potrzebne są na to pieniądze.

2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Prawo w regionach
Zmiany na mapie Polski: 1 stycznia pojawią się nowe miasta
Prawo w regionach
Mieszkańcy coraz częściej podróżują między gminami. Granice blokują samorządy
Prawo w regionach
Będzie nowy podatek dla turystów? Chcą tego samorządy
Prawo w regionach
Powódź odsłoniła zagmatwanie prawa w Polsce
Materiał Promocyjny
eDO Post – nowa era bezpiecznej komunikacji cyfrowej dla biznesu
Prawo w regionach
Powódź w Polsce. Trzeba zmienić prawo, by skrócić odbudowę po wielkiej wodzie?