Reklama

Samorządy, czyli poligon dla rządowych decyzji

Za niespełna dwa tygodnie zacznie obowiązywać system kaucyjny. To kolejna w tym roku zmiana przepisów, do której muszą dostosować się samorządy. Robią to bez względu na koszty.

Publikacja: 18.09.2025 16:00

O przekreśleniu ważnej z punktu widzenia gminy inwestycji może zdecydować odmowa dostarczenia prądu

O przekreśleniu ważnej z punktu widzenia gminy inwestycji może zdecydować odmowa dostarczenia prądu o odpowiednim natężeniu i mocy

Foto: Bloomberg

Z tego artykułu się dowiesz:

  • Jakie nowe przepisy samorządy muszą wprowadzić w najbliższym czasie?
  • Jakie są wyzwania związane z finansowaniem zadań zleconych przez rząd?
  • Jakie problemy logistyczne mogą wynikać z nieprzygotowania JST do zmiany przepisów?

– 1 października mamy za chwilę, potem po trzech miesiącach ma zacząć obowiązywać system ROP, czyli rozszerzonej odpowiedzialności producentów. Nie wiem jak zareagują mieszkańcy, ile firm, sklepów jest przygotowanych do obu nowych rozwiązań – mówi Grzegorz Cichy, burmistrz Proszowic i prezes Unii Miasteczek Polskich. Zastanawia się, czy nie można było obu wprowadzić w tym samym czasie?

Gdy pytamy o rozwiązania, decyzje rządu, administracji centralnej i innych instytucji, które mają wpływ na finanse i logistykę działania samorządów lokalnych, w pierwszej kolejności wymienia oświatę. – Ministerstwo ze związkami zawodowymi negocjuje wysokość podwyżek, a ich wypłatą, tak jak innych świadczeń dla nauczycieli, zajmuje się samorząd. W tym roku szkolnym wprowadzono nowy przedmiot – edukację zdrowotną, wiele samorządów ma kłopoty ze znalezieniem nauczycieli, bo ci nie chcą zajmować się tym przedmiotem – mówi burmistrz Proszowic.

Jego zdaniem „grzechem” każdej władzy, czy poważnym zaniechaniem jest to, iż nie konsultuje z samorządami rozwiązań, które potem realizuje administracja lokalna. – Często przepisy i obowiązki są wprowadzane bez odpowiednio długich konsultacji, bez czasu na przystosowanie – konkluduje samorządowiec.

Od nowego roku system ROP

System ROP, który wciąż nie wiadomo dokładnie, jak będzie wyglądał (znamy tylko projekt przepisów, a dla samorządów i producentów ważne są szczegóły), jest tak ważny, że trzy korporacje samorządowe: Unia Metropolii Polskich, Związek Miast Polskich oraz Związek Gmin Wiejskich RP, przygotowały szkolenia, które pomogą samorządom lepiej przygotować się do nowych obowiązków.

Reklama
Reklama

Czytaj więcej

System kaucyjny: czy Polacy zapłacą mniej za śmieci? „To złożona sytuacja”

– Chcemy nie tylko aktywnie uczestniczyć w procesie legislacyjnym, ale przede wszystkim wspierać gminy i mieszkańców w praktycznym wdrażaniu tych zmian. Naszym celem jest stworzenie systemu gospodarowania odpadami, który będzie bardziej efektywny, przyjazny dla środowiska i sprawiedliwy dla wszystkich – podkreślała Aleksandra Dulkiewicz, prezydentka Gdańska na Samorządowym Forum Gospodarki Odpadami w Gdańsku.

I choć samorządowcy popierają ideę, by to producenci ponosili koszty, a nie konsumenci, to jednak w części gmin czy miast, włodarze zastanawiają się, jaki wpływ będzie miała ROP na dochody spółek komunalnych zajmujących się zbieraniem i utylizacją odpadów.

Niedofinansowanie zadań zleconych

Beniamin Rozczyński, ekspert w Zespole ds. Badań i Analiz Samorządowych Narodowego Instytutu Samorządu Terytorialnego zwraca uwagę na to, że kłopoty dla samorządów mogą wyniknąć z działań związanych z obronnością. Część z nich zapisana jest jako zadania własne, a część – zlecone. – Przy zdarzającym się niedofinansowaniu zadań zleconych może być to problemem. Nie wiadomo, czy na takie zadanie zlecone będzie dotacja w odpowiedniej wysokości, czy też nie  – podkreśla.

Dodatkowe problemy finansowe, ale też logistyczne może stworzyć to, że niektóre działania czy inwestycje będą przygotowywane pomiędzy różnymi jst – na ich granicy. Ekspert zwraca uwagę, że tak jak istnieją związki gmin, tak nie ma formuły współpracy pomiędzy np. województwem a gminą.

Czytaj więcej

Projekt budżetu na 2026 rok: jakie pieniądze przewidziano dla samorządów?
Reklama
Reklama

– Nie wszystkie jst są przygotowane na realizowanie obowiązków wynikających z ustaw związanych z informatyzacją oraz elektronizacją administracji publicznej. JST muszą przygotować się do zarchiwizowania danych znajdujących się w systemie ePUAP, który w październiku 2029 r. zakończy swoje funkcjonowanie, a nadto do 2028 r. wdrożyć system EZD w swoich strukturach, celem usprawnienia ich funkcjonowania. Aby to osiągnąć konieczne są nie tylko odpowiednie środki na utworzenie odpowiedniej infrastruktury teleinformatycznej, ale zorganizowanie i przeszkolenie profesjonalnej kadry urzędniczej, która będzie posiadała stosowne kompetencje i umiejętności do ich obsługi – tłumaczy Beniamin Rozczyński. 

Nie ma prądu, nie ma inwestycji

W czasie wakacji zamieszanie w wielu gminach spowodowała decyzja PCK o wycofaniu kontenerów na używaną odzież. Tę decyzję tłumaczono jako efekt zachowania mieszkańców w wielu miejscowościach, które zaś wyniknęło ze zmiany przepisów. Od stycznia tego roku tekstylia nie mogą być wyrzucane do zmieszanych odpadów, tylko powinny być zbierane osobno, dostarczane do Punktów Selektywnego Zbierania Odpadów Komunalnych (PSZOK-ów) lub w inne wyznaczone miejsca. Ponoć wiele osób zaczęło je wyrzucać do kontenerów przeznaczonych na używaną odzież.

Adam Cieszkowski, burmistrz Halinowa w woj. mazowieckim przyznaje, że dla niego usunięcie kontenera na odzież nie jest kłopotem. – Wokół pojawiało się tyle śmieci i zanieczyszczeń, że musieliśmy założyć 24-godzinny monitoring – tłumaczy.

Czytaj więcej

Gminy w trudnej sytuacji. Kontenery PCK znikają, a limit recyklingu rośnie

Administracja samorządowa musi się dostosować do decyzji rządowych czy parlamentarnych. Jednak często przepisy nie są jednoznaczne, wymagają wyjaśnień, interpretacji, a to pochłania czas i pieniądze. Samorządy muszą często  korzystać z usług firm doradczych czy kancelarii prawnych, by rozwikłać meandry przepisów.

Samorządowcy wskazują jednak, że kłopoty mogą sprawiać także decyzje różnych instytucji czy przedsiębiorstw. Tak jak Adama Cieszkowskiego nie smuci wycofanie kontenerów na używaną odzież, tak problemem bywają decyzje firm odpowiedzialnych za dostarczanie prądu. – Straciliśmy inwestora, przyszłe podatki, przyszłe miejsca pracy i bieżące pieniądze – wymienia burmistrz Halinowa. – Firma chciała kupić teren i postawić inwestycję. Zmieniliśmy plan zagospodarowania, wprowadziliśmy zmiany do sieci dróg, wodociągowej i okazało się, że to przedsiębiorstwo dostało odmowę dostarczenia prądu o odpowiednim natężeniu i mocy. Inwestor przeniósł się z inwestycją na drugą stronę Warszawy – relacjonuje samorządowiec.

Z tego artykułu się dowiesz:

  • Jakie nowe przepisy samorządy muszą wprowadzić w najbliższym czasie?
  • Jakie są wyzwania związane z finansowaniem zadań zleconych przez rząd?
  • Jakie problemy logistyczne mogą wynikać z nieprzygotowania JST do zmiany przepisów?
Pozostało jeszcze 96% artykułu

– 1 października mamy za chwilę, potem po trzech miesiącach ma zacząć obowiązywać system ROP, czyli rozszerzonej odpowiedzialności producentów. Nie wiem jak zareagują mieszkańcy, ile firm, sklepów jest przygotowanych do obu nowych rozwiązań – mówi Grzegorz Cichy, burmistrz Proszowic i prezes Unii Miasteczek Polskich. Zastanawia się, czy nie można było obu wprowadzić w tym samym czasie?

Gdy pytamy o rozwiązania, decyzje rządu, administracji centralnej i innych instytucji, które mają wpływ na finanse i logistykę działania samorządów lokalnych, w pierwszej kolejności wymienia oświatę. – Ministerstwo ze związkami zawodowymi negocjuje wysokość podwyżek, a ich wypłatą, tak jak innych świadczeń dla nauczycieli, zajmuje się samorząd. W tym roku szkolnym wprowadzono nowy przedmiot – edukację zdrowotną, wiele samorządów ma kłopoty ze znalezieniem nauczycieli, bo ci nie chcą zajmować się tym przedmiotem – mówi burmistrz Proszowic.

Pozostało jeszcze 86% artykułu
/
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Reklama
Prawo w regionach
Spór o przepisy dotyczące zmiany granic sąsiadujących gmin
Prawo w regionach
Do minister zdrowia trafił apel ws. równego dostępu do aptek
Prawo w regionach
Zagmatwane przepisy mogą paraliżować lokalną administrację
Prawo w regionach
Obrona cywilna, płace i segregacja śmieci po nowemu
Prawo w regionach
Apel o spójne prawo energetyczno-finansowe dla samorządów
Reklama
Reklama