Większość placówek kultury prowadzą władze lokalne

Samorządy lokalne są właścicielami większości placówek kulturalnych w Polsce. Utrzymują 155 teatrów, 582 muzea czy 3312 domów, centrów czy klubów kultury. O ile większość pierwszych z tych instytucji jest w miastach, o tyle ostatnich – na wsiach.

Najwięcej teatrów jest w województwach z wielkimi miastami: Mazowszu (42), Małopolsce (28), Śląsku (23), Dolnym Śląsku (20). W dwóch pierwszych regionach działa ponad 100 muzeów.

Jednak nie na Mazowszu, lecz na Pomorzu i na Śląsku najwięcej osób ogląda jedno przedstawienie. W zeszłym roku było to 249 i 240 osób. W czterech województwach istnieją tylko po cztery teatry: to lubuskie, opolskie, podkarpackie i świętokrzyskie. Tak jak przedstawienie ogląda w woj. świętokrzyskim przeciętnie 129 osób, tak w woj. lubuskim – 91 osób.

Lubuskie i opolskie to najmniejsze województwa w Polsce – z najmniejszą liczbą mieszkańców. W nich też działa najmniej muzeów: 17 i 20.

Wielkie miasta i zlokalizowane w nich życie akademickie mają znaczenie także dla liczby bibliotek publicznych. Najwięcej jest ich w woj. mazowieckim (946), śląskim (750) i małopolskim (706). Choć w woj. podlaskim działa najmniej bibliotek (225), to jest to region, w którym przeciętnie czytelnik na wsi może wypożyczyć największą liczbę tytułów – 21. Po 19 książek czeka także na czytelników w bibliotekach na wsiach Podkarpacia, Wielkopolski i Warmii oraz Mazur.

W bibliotekach w miastach można próbować wypożyczyć więcej książek: 24 w woj. świętokrzyskim, po 22 w Wielkopolsce i na Kujawach. Tak wynika z danych GUS na temat funkcjonowania placówek kultury w regionach w zeszłym roku.

Kultura to kilka procent budżetu

Samorządy regionalne na kulturę wydają przeważnie kilka procent budżetu. Dla województwa lubelskiego jest to 4,5 proc., dla dolnośląskiego – ponad 5,7 proc., a dla podkarpackiego – 7 proc. Kujawsko-pomorskie wydaje więcej: 13 proc. (choć są to pieniądze także przeznaczone na ochronę zabytków). W warmińsko-mazurskim jest to 10 proc. budżetu. Miasta wydają zwykle mniej: od 2 do 4 proc.

Samorząd województwa lubelskiego na dziesięć instytucji kultury przeznaczy w tym roku ok. 75 mln zł. Większość placówek ma swoją siedzibę w Lubinie (jak filharmonia, teatry, biblioteka wojewódzka), ale są to też muzea w Kozłówce i Kazimierzu Dolnym oraz powstające w Puławach Muzeum Badań Polarnych.

– Zależy nam, by było to żywe muzeum, stąd placówka podpisała porozumienie z Uniwersytetem Marii Curie-Skłodowskiej. Chcemy, by obie placówki ze sobą współpracowały – opowiada Bartłomiej Bałaban, wicemarszałek województwa.

Na Dolnym Śląsku samorząd województwa utrzymuje 16 placówek. W tym roku dotacja podmiotowa i celowa na zadania majątkowe oraz na przedsięwzięcia (koncerty, festiwale, wystawy) wyniesie prawie 2,3 mln zł. – Budżet na kulturę stanowi 4,8 proc. budżetu ogólnego – mówi Krzysztof Maj, wicemarszałek województwa. Uważa, że na Dolnym Śląsku działa wiele instytucji kulturalnych z ciekawą ofertą. – Dla mieszkańców nie ma znaczenia, czy podmiotem prowadzącym jest gmina, miasto, powiat, czy województwo. Ich interesuje to, czy oferta kulturalna jest ciekawa, przyjazna, dostępna. Staramy się w pracę naszych placówek angażować organizacje pozarządowe. Szykujemy prawdziwą ofensywę inwestycyjną – dodaje wicemarszałek. Modernizowane będą teatry Kameralny i Polski we Wrocławiu oraz rewitalizowana przestrzeń młyna papierniczego w Dusznikach-Zdroju.

Samorząd podkarpacki na kulturę w tym roku zamierza wydać 122 mln zł. – Województwo jest organizatorem 17 instytucji kultury samodzielnie, ale też jesteśmy współorganizatorem placówek, dotyczy to szczególnie muzeów-skansenów w Sanoku oraz w Kolbuszowej – mówi Robert Godek, dyrektor departamentu kultury w Urzędzie Marszałkowskim.