Materiał powstał we współpracy z M.St. Warszawą

Współczesne rozumienie bezpieczeństwa się zmienia. Coraz większą uwagę poświęcamy zagrożeniom środowiskowym, które mają bezpośredni wpływ na zdrowie i jakość życia mieszkańców. Jednym z takich zagrożeń pozostaje zanieczyszczenie powietrza, które – choć często niewidoczne gołym okiem – stanowi realne zagrożenie dla zdrowia publicznego.

Według danych Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) w skali globalnej każdego roku smog przyczynia się do milionów przedwczesnych zgonów. Na Mazowszu z powodu złej jakości powietrza rocznie przedwcześnie umiera ok. 4,6 tys. osób.

Pyły zawieszone PM10 i PM2,5, tlenki azotu oraz benzo(a)piren to substancje, które przenikają do organizmu, powodując choroby układu oddechowego, sercowo-naczyniowego, a także nowotwory. W kontekście bezpieczeństwa ekologicznego czyste powietrze staje się nie tylko wartością zdrowotną, ale również strategicznym celem polityki samorządowej.

Warszawa w walce o czyste powietrze

W odpowiedzi na wyzwania związane z jakością powietrza stolica realizuje szereg działań mających na celu poprawę jakości życia mieszkańców. Warszawa aktywnie uczestniczy m.in. w programie „Mazowsze bez smogu”.

W ramach projektu wdrażane są rozwiązania wspierające mieszkańców w podejmowaniu decyzji proekologicznych. Są to m.in.:

  • doradztwo energetyczne – mieszkańcy mogą skorzystać z bezpłatnych konsultacji dotyczących wymiany źródeł ciepła, termomodernizacji budynków czy wykorzystania odnawialnych źródeł energii;
  • dotacje i wsparcie finansowe – dostępne są programy dofinansowań na wymianę źródeł ogrzewania i montaż odnawialnych źródeł energii,
  • edukacja i kampanie informacyjne – prowadzone są działania zwiększające świadomość ekologiczną, promujące rozwiązania bezpieczne dla zdrowia i środowiska;
  • monitoring jakości powietrza – mieszkańcy mają dostęp do aktualnych danych o stanie powietrza, co pozwala na podejmowanie świadomych decyzji dotyczących aktywności na zewnątrz.

Od 2017 r. z miejskich dotacji na wymianę pieców skorzystały tysiące gospodarstw domowych, co pozwoliło zredukować liczbę „kopciuchów” do ok. 1,4 tys. z 15 tys., czyli o ponad 90 proc. Dotacje te były i są finansowane wyłącznie przez miasto, bez udziału środków unijnych.

Bezpieczeństwo ekologiczne dla zdrowia

Poprawa jakości powietrza przekłada się bezpośrednio na zmniejszenie liczby hospitalizacji, ograniczenie kosztów leczenia chorób przewlekłych oraz wzrost produktywności społeczeństwa i dobrostanu ludzi.

Od 2017 r. stężenie pyłów PM2,5 spadło o 35 proc., PM10 – o 30 proc., a rakotwórczego benzo(a)pirenu – aż o 75 proc. Od 2023 r. średnioroczne poziomy zanieczyszczeń w Warszawie mieszczą się w polskich normach, co bezpośrednio wpływa na bezpieczeństwo zdrowotne mieszkańców.

Według wyliczeń Health and Environment Alliance (HEAL) dalsza poprawa jakości powietrza mogłaby w samej Warszawie zapobiec nawet 2 tys. przedwczesnych zgonów rocznie.

Wspólna odpowiedzialność – realny wpływ mieszkańców

Skuteczność realizacji programu zależy nie tylko od działań instytucjonalnych, ale również od zaangażowania społecznego. Niemal 75 proc. warszawiaków przyznaje, że jakość powietrza wpływa na ich codzienną rutynę – ponad 40 proc. ogranicza wyjścia z domu, a tyle samo stara się nie otwierać okien w dni smogowe. Co trzeci mieszkaniec stolicy wskazuje jakość powietrza jako jedno z najważniejszych kryteriów oceny życia w danej okolicy.

Każdy mieszkaniec miasta może przyczynić się do poprawy jakości powietrza poprzez:

  • rezygnację z przestarzałych źródeł ogrzewania,
  • wybór transportu publicznego lub rowerowego,
  • udział w programach termomodernizacji,
  • korzystanie z doradztwa ekologicznego.

Dostępne narzędzia i wsparcie finansowe sprawiają, że działania proekologiczne są nie tylko możliwe, ale również opłacalne.

Inwestycja w przyszłość

Wspólne działania na rzecz czystego powietrza to inwestycja w bezpieczną przyszłość Warszawy i całego regionu. Władze miasta nie poprzestają na dotychczasowych osiągnięciach – od października 2023 r. obowiązuje zakaz ogrzewania budynków węglem, a tylko w ubiegłym roku straż miejska przeprowadziła niemal 9 tys. kontroli palenisk.

Warszawa utworzyła również pierwszą w Polsce strefę czystego transportu, rozbudowuje komunikację publiczną i wspiera gminy ościenne, których emisje wpływają na jakość powietrza w stolicy.

Szczegółowe informacje o programie „Mazowsze bez smogu”, dostępnych formach wsparcia oraz kontakcie do ekodoradców znajdują się na stronie: powietrze.mazovia.pl.

Materiał powstał we współpracy z M.St. Warszawą