Na podstawie danych finansowych za rok 2023 mocno zauważalny jest fakt, że w zdecydowanej większości miast, a w szczególności dużych, dochody uległy zmniejszeniu w porównaniu z rokiem poprzednim. Gorsza sytuacja finansowa, szczególnie dużych miast, była spowodowana m.in. wprowadzaniem programu Polski Ład oraz nierównym podziałem rządowych środków. Zmieniające się realia finansowania samorządów nie mogły pozostać dla twórców rankingu bez znaczenia, co widoczne było w konstrukcji formuł przyznających punkty dla wskaźników związanych i uwzględniających wzrost oraz dynamikę dochodów za ostatni rok. Bieżące reagowanie i ujmowanie otaczającej, zmieniającej się rzeczywistości przełożyło się na punktację, a w konsekwencji wyniki, które w sposób bardziej precyzyjny uwzględniają aktualne wyzwania, z którymi zmagają się władze na szczeblach lokalnych.
Czytaj więcej
Najważniejsze priorytety dla władz lokalnych to równoległy rozwój gospodarki, społeczeństwa i środowiska – deklarują zgodnie laureaci Rankingu Samorządów 2024. Wszystko po to, by mieszkańcom żyło się jak najlepiej.
Kurczące się dochody własne
Niestety, stabilny wzrost jednostek samorządu terytorialnego oraz planowanie finansów zaburzone zostały w ostatnich latach przez zmiany udziału w strukturze źródeł finansowania: zwiększenie udziału dochodów transferowych, a z drugiej strony zmniejszenie dochodów własnych, które w 2023 roku były realnie niższe niż w 2018 roku. Kluczowym powodem zmniejszenia dochodów własnych samorządów była redukcja dochodów z tytułu udziału w PIT, które w przypadku miast na prawach powiatu są największym źródłem dochodów własnych.
Władze centralne nie pomogły
Powyższe zmiany wpłynęły na redukcję samodzielności samorządów, a zwiększenie uznaniowości i niespójności w rozdzielaniu środków na poziomie centralnym. Ponadto decyzje o środkach dla samorządów podejmowane były w trakcie roku budżetowego, a nowe rozwiązania w zakresie przyznawania środków implementowane były już w trakcie realizacji budżetów. Skutkowało to niepewnością, jeśli chodzi o termin oraz wielkość wsparcia na poziomie lokalnym. W takich warunkach sporządzanie miejskich prognoz finansowych oraz budżetów stało się trudniejsze.
Czytaj więcej
Zrównoważony rozwój, transformacja energetyczna, Europejski Zielony Ład to najbardziej gorące tematy ostatniego okresu.
