Konsultacje społeczne jako jeden z elementów prac nad uchwałami są jednak wciąż rzadkie. W ten sposób uchwalanych jest tylko kilka procent decyzji rad gminy – tak wynika z niedawnej informacji GUS na temat współdziałania jednostek samorządów terytorialnych z mieszkańcami w 2022 r.
W ciągu trzech lat (2020–2022) samorządy lokalne przeznaczyły na budżety obywatelskie ponad 1,86 mld zł. Podobna kwotę wydały samorządy wiejskie czy miejsko-wiejskie na projekty realizowane w ramach budżetów sołeckich. Samorządowcy i eksperci uważają, że warto się zastanowić nad zmianami, nad uelastycznieniem form uchwalania budżetu obywatelskiego. – To potrzebne narzędzie, które uwalnia aktywność społeczną. Jednak po dekadzie jego funkcjonowania i po wprowadzeniu w 2018 r. zmian w przepisach warto się zastanowić nad wprowadzeniem bardziej elastycznych rozwiązań – uważa Borys Martela, ekspert Obserwatorium Polityki Miejskiej i Regionalnej IRMiR, współautor Barometru budżetu obywatelskiego, edycja 2022.
Czytaj więcej
W regionach bardzo mocno zurbanizowanych rozwinie się trend łączenia nieodległych miast szybkimi trasami dla rowerów.
Podobną opinię wyraził Leszek Świętalski, dyrektor biura Związku Gmin Wiejskich RP. – Fundusz sołecki powinien istnieć właśnie w formie takiego częściowego funduszu obywatelskiego po to, by sołectwo miało możliwość realizowania strategii czy idei samorządności, ale sposób jego realizacji to inna kwestia. Formuła uchwalania go tylko na zebraniach wiejskich wydaje się przestarzała – mówił.
Gdzie na budżety obywatelskie wydaje się najwięcej?
W 2022 r. budżet obywatelski posiadało niespełna 13 proc. wszystkich gmin w Polsce – podaje GUS: co trzecia gmina wiejska, co piąte miasto na prawie powiatu, 7 proc. gmin wiejskich i 38 proc. gmin miejsko-wiejskich. Gminy wyodrębniły na budżety obywatelskie kwotę 650,7 mln zł. Kwota wzrosła o 59,4 mln zł w stosunku do 2021 r. i o 29,9 mln zł do 2020 r. Najwięcej pieniędzy przeznaczono na Mazowszu i na Śląsku (ponad 100 mln zł), najmniej w woj. świętokrzyskim (10,4 mln zł) i warmińsko-mazurskim (14,4 mln zł). Na Śląsku też największy procent gmin realizował budżet obywatelski, w woj. świętokrzyskim – najmniejszy.
