Budowa pałacu w Opinogórze, uznawanego dziś za perełkę architektury czasów romantyzmu, napotykała na prozaiczne, odwieczne przeszkody. „Ogród bardzo pięknie utrzymany przez Franciszka, ale nie wiem, co się znaczy, że niezmiernie rzadko widać na zamku lub oficynie głowę murarza. Całe dnie czasem przechodzą, a nikt nic nie robi na tych murach” – dziwił się w 1828 r. w liście do ojca Wincentego 16-letni Zygmunt Krasiński. Ostatecznie budowę ukończono dopiero 15 lat później, gdy ojciec podarował pałacyk swemu jedynakowi z okazji jego ślubu z Elizą z Radziwiłłów. Obecnie gospodarzem finezyjnej neogotyckiej budowli – z ostrołukowymi oknami, portalem o schodkowym szczycie i wieżą krytą dachem namiotowym – jest Muzeum Romantyzmu. Sale pałacu, zwanego też zameczkiem, przeznaczono na zbiory związane z Zygmuntem Krasińskim. Do najcenniejszych eksponatów należy jego korespondencja, pierwsze wydania najważniejszych utworów, dwie jego fotografie na łożu śmierci…
Zagadka duszy wieszcza
Na festynie w opinogórskim parku bawiło się podobno podczas wesela poety w 1843 r. 4 tys. gości różnych stanów. Ale gdy Opinogóra opustoszała, Krasiński dręczony ciężką chorobą oczu i tęsknotą – przeżywał w owym czasie największą miłość swego życia, związek z Delfiną Potocką – spędzał zwykle dni samotnie, w pokoju z kominkiem. I właśnie zwiedzając ten najciemniejszy z pałacowych pokojów, zbliżamy się chyba najbardziej do zagadek narcystycznej duszy trzeciego wieszcza – cierpiącego na chroniczną melancholię, rozdartego między konwenansem a romantycznymi porywami, zdominowanego przez kochającego go zaborczo ojca – i jego dramatycznie powikłanych losów.
Romantyzm wśród drzew
Pałac otoczony jest 22-ha parkiem angielskim z ponad 1 tys. starych dębów, klonów, lip i jesionów. Urozmaica go mała architektura z epoki – w tym „fotel Cieszkowskiego”, słynnego filozofa, z którym przyjaźnił się Krasiński, i marmurowa ławeczka, wykonana na zlecenie Amelii Załuskiej, pierwszej, młodzieńczej muzy poety, z wyrytym napisem „Niech pamięć moja zawsze ci będzie miła”. W 1989 r. odsłonięto w parku posąg Zygmunta Krasińskiego dłuta Mieczysława Weltera. To pierwszy i jedyny w kraju pomnik autora „Nie-boskiej komedii” i „Irydiona”. Trzeci wieszcz – hrabia, zdeklarowany konserwatysta, wyznawca romantycznego mesjanizmu w zawiłej i głęboko religijnej odmianie – miał zawsze trudniejszą drogę do czytelników niż Mickiewicz i Słowacki, zwłaszcza w PRL. To m.in dlatego w 1961 r. powstało w Opinogórze – choć poeta właśnie tu, w krypcie w miejscowym kościele, został pochowany, podobnie jak jego rodzice i dzieci – Muzeum Romantyzmu, a nie po prostu Zygmunta Krasińskiego. Inna rzecz, że taka formuła okazała się szczęśliwa. Dzięki temu położona w pobliżu Ciechanowa Opinogóra jest dziś nie tylko jednym z najważniejszych miejsc na turystycznej mapie Mazowsza, ale także centrum kultury o ogólnopolskiej randze. Ekspozycję wzbogaca ponadto zawsze w Polsce nośny wątek napoleoński, wiążący się z osobą Wincentego Krasińskiego, dowódcy 1. pułku szwoleżerów, napoleońskiego generała, a później wiernego poddanego i dostojnika carskiego.
Nowy dwór
W czasach gdy w Opinogórze zamieszkali młodzi państwo Krasińscy, romantyczny pałac uważano za letnią rezydencję. Właściwą siedzibą rodu był obszerny drewniany dwór, który rozebrano w początkach XX w. Wnuk poety, Adam, planując uroczyste obchody stulecia urodzin swego wielkiego dziada, przy współpracy z Towarzystwem Polska Sztuka Stosowana ogłosił w 1907 r. konkurs na projekt nowej rezydencji. Miała on mieć „charakterystyczny wyraz wiejskiego dworu polskiego”, m.in. kolumnowy ganek i wysoki łamany dach kryty dachówką. Pierwszą nagrodę przyznano Józefowi Gałęzowskiemu. Jego projekt czekał na realizację aż sto lat. Nowy dwór, wybudowany ze środków województwa mazowieckiego i dostosowany do potrzeb muzealnych, ukończono w 2008 r. Można w nim oglądać wystawę polskiego malarstwa epoki romantyzmu i pamiątki z czasów napoleońskich, w tym tekę cesarza, która wpadła w ręce Kozaków podczas przeprawy przez Berezynę.
