Jedyny Monet w naszym kraju

– Jesteśmy jednym z najstarszych i trzech największych muzeów narodowych w Polsce poza Warszawą i Krakowem, jeśli chodzi o jakość i różnorodność kolekcji – mówi „Rzeczpospolitej” Adam Soćko, zastępca dyrektora ds. naukowych. – Nasze muzeum jest uniwersalne, bo mamy reprezentatywne zbiory od czasów starożytnych po współczesność. MNP posiada dziewięć oddziałów, wśród których Muzeum Instrumentów Muzycznych jest jedynym takim w kraju. W sumie nasze placówki gromadzą około 300 tysięcy obiektów, w tym wiele arcydzieł, w które jesteśmy bogaci szczególnie w dwóch zakresach: malarstwa polskiego od XVIII do XX wieku i w zbiorach sztuki europejskiej od średniowiecza po wiek XIX i XX. Malarstwo polskie tworzy reprezentatywną kolekcję z pełnym katalogiem najważniejszych nazwisk i obszernym wyborem zwłaszcza dzieł Malczewskiego, Michałowskiego i Chełmońskiego. W malarstwie europejskim mamy jedyny w Polsce obraz Claude’a Moneta „Plaża w Pourville”.

Sztuka przez duże „S”

Wśród arcydzieł europejskich i polskich obejrzeć można znane obrazy wybitnych artystów, jak: „Madonna z Dzieciątkiem i fundatorem” Giovanniego Belliniego, „Madonna z Dzieciątkiem i barankiem” Quentina Massysa, „Porwanie Europy” Bernardo Strozziego, „Polowanie na dzika” Fransa Snydersa, „Pielgrzymi w Rzymie” Paula Delaroche’a, „Zaślubiny Marii Panny” Johanna Friedricha von Overbecka czy rzeźba „Ganimedes” Bertela Thorvaldsena.

Z dzieł włoskiego renesansu szczególną uwagę przykuwa „Gra w szachy” wspaniałej malarki portrecistki Sofonisby Anguissoli, jednej z pierwszych kobiet w męskim dotąd zawodzie, wywodzącej się z arystokratycznej rodziny. Z łacińskiego napisu na brzegu szachownicy dowiadujemy się, że namalowała go w 1555 roku, na początku swojej kariery, gdy miała 23 lata. Obraz przedstawia jej trzy młodsze siostry – Lucię, Europę i Minerwę. Dwie z nich także zostały malarkami, ale nie tak sławnymi jak Sofonisba, którą doceniał sam Michał Anioł.

Porywa też barokowe arcydzieło jednego z najwybitniejszych malarzy hiszpańskich XVII wieku Francisco de Zurbarána „Madonna Różańcowa adorowana przez kartuzów”. Monumentalny obraz pochodzący z Sewilli przedstawia Madonnę jako królową nieba i ziemi. Na jej kolanach stoi Chrystus Zbawiciel Świata, a w dolnej części obrazu klęczy kilku zakonników.

Chlubą Gabinetu Rycin jest m.in. rysunek Rubensa „Odpoczynek w czasie ucieczki do Egiptu” (ok. 1633–1635) i akwaforta Rembrandta „Kąpiący się” (1651), prawdopodobnie przedstawiająca poławiaczy koralowców.

„Plaża w Pourville” Claude’a Moneta zwabia tłumy nie tylko historią zuchwałej kradzieży w 2000 roku i odzyskania obrazu po blisko dziesięciu latach, ale przede wszystkim impresjonistyczną urodą morskiego pejzażu z kompozycyjnymi wpływami japońskiego drzeworytu. Monet namalował obraz w 1882 roku na klifowym normandzkim wybrzeżu, świetnie oddając ruch fal i obłoków.

Dzieła Malczewskiego

W Galerii Malarstwa Polskiego „Błędne koło” Jacka Malczewskiego magnetycznie wciąga w krąg imaginacyjnych postaci wirujących wokół drabiny, na szczycie której siedzi chłopiec – młody malarz, uosobienie samego artysty. Z innych głośnych dzieł Malczewskiego znajduje się tu także „Krajobraz z Tobiaszem”, „Melancholia” i „Thanatos I”.

Pełny opis zasobów MNP znajdziemy w wydanym niedawno pięknym albumie wydawnictwa Arkady „Skarby sztuki. Muzeum Narodowe w Poznaniu”, w którym dyrektor Wojciech Suchocki pisze, że muzeum „udostępnia dziedzictwo wieków i pokoleń, wiedzy, trudu i pasji ludzi zbiory te gromadzących”, przywołując wybitnych wielkopolskich mecenasów, m.in. z rodu Raczyńskich.

Główna siedziba Muzeum Narodowego w Poznaniu mieści się w sercu miasta przy Al. Marcinkowskiego 9. Tworzą ją dwa budynki. Stary – zbudowany w 1904 roku według projektu Carla Hinckeldeyna, wzorowany na budynku berlińskiego arsenału. Kiedyś mieściło się tu pruskie muzeum – Kaiser Friedrich Museum, a po odzyskaniu niepodległości w 1918 r. – Muzeum Wielkopolskie; od 1950 Muzeum Narodowe w Poznaniu. I nowy, czyli skrzydło zaprojektowane na przełomie lat 60 i 70. przez architekta Mariana Trzaskę i adaptowane w latach 90. przez Witolda Gyurkovicha, a udostępnione zwiedzającym w 2001 r.

Warto też odwiedzić inne oddziały MNP. Na rynku są to: Muzeum Historii Miasta Poznania, mieszczące się w ratuszu, Wielkopolskie Muzeum Wojskowe oraz Muzeum Instrumentów Muzycznych. Na Starym Mieście znajduje się też Muzeum Etnograficzne w dawnym budynku loży masońskiej. Na terenie Wielkopolski czeka wspaniały neorenesansowy zamek w Gołuchowie pod Kaliszem, nawiązujący do królewskich zamków nad Loarą. Kolejna rezydencja oddział poznańskiego narodowego w Wielkopolsce to klasycystyczny pałac w Śmiełowie, w którym w sierpniu 1831 gościł prawie miesiąc Adam Mickiewicz jako emisariusz powstania listopadowego. Dziś mieści się tu Muzeum im. Adama Mickiewicza.

Wielkie projekty

Obecnie MNP przygotowuje do długo oczekiwanego otwarcia odremontowanego pałacu w Rogalinie na przełomie maja i czerwca (dla publiczności od 9 czerwca), jednej z najcenniejszych późnobarokowych rezydencji na ziemiach polskich.