Wśród nowo przyjętych do elitarnego klubu znalazły się liczne obiekty sakralne, zespoły staromiejskie w Przemyślu i Starym Sączu, zamek Piastów Śląskich w Brzegu, pałacyk Henryka Sienkiewicza w Oblęgorku oraz dwa zabytki przemysłu – Stocznia Gdańska i kopalnia ropy naftowej w Bóbrce na Podkarpaciu.
Industrialnych śladów na liczącej 105 pozycji liście nie ma wiele, mimo to można ułożyć z nich arcyciekawą podróż po Polsce. Miano pomnika historii noszą m.in. Kopalnie Soli w Wieliczce (która zyskała zaszczytne miano już w 1994 r. wśród pierwszych 15 nominacji) i Bochni, górnicze osiedle Nikiszowiec w Katowicach, warszawskie Filtry i przędzalnicza osada fabryczna w Żyrardowie.
Czas jak rzeka
Warto jednak wczytać się w katalog i dostrzec kilka obiektów nieco mniej znanych, a wartych odwiedzenia. Na przykład w Ozimku (opolskie), nad rzeką Mała Panew wisi żelazny most z 1827 r. To jedna z najstarszych czynnych przepraw w Europie zbudowanych z użyciem stali i żeliwa (wcześniejszymi może pochwalić się Wielka Brytania), jednak jeśli spojrzeć na podwieszaną konstrukcję, polski most można uznać za ewenement w skali światowej. Cechą, która wyróżnia Ozimek, są żeliwne, a nie kamienne, pylony po obu stronach rzeki, przez które przewieszono łańcuchy.
Wybudowana kosztem 4200 talarów przeprawa przetrwała w niezmienionej formie – pełni dziś rolę mostu pieszego. A jednocześnie przypomina o tym, że Ozimek był swego czasu, dokładniej na przełomie XVIII i XIX w., jednym z wiodących ośrodków hutniczych w Europie. W miejscowej Pruskiej Królewskiej Hucie Malapane odlano nie tylko konstrukcję miejscowego mostu, ale też wielu innych – m.in. dla Wrocławia, Berlina, Poczdamu czy Petersburga.
Od 2008 r. zabytek należy do gminy Ozimek. Opieka samorządu nie polega jedynie na uwiecznieniu leciwego mostu w herbie. W latach 2009–2011 budowlę odrestaurowano w ramach szerszego projektu „Utworzenie Regionalnego Centrum Turystycznego Dolina Małej Panwi” (wartość przedsięwzięcia przekroczyła 17 mln zł, dofinansowanie ze środków Unii Europejskiej – blisko 10 mln zł). Oczyszczono i zakonserwowano ok. 1600 części, a łańcuchową konstrukcję mostu wzmocniono stalowymi linami. Efektem były nagrody – miano Zabytku Zadbanego nadawane przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz brytyjska Footbridge Award, dla najlepiej zrewitalizowanej kładki dla pieszych. Od kilku lat miejscowe Stowarzyszenie Dolina Małej Panwi organizuje Święto Mostu i Żeliwa – w tym roku odbyły się m.in. pokazy dawnych zawodów, jarmark rzemiosł i przemarsz w historycznych strojach. Taki lokalny festiwal to dobra okazja, żeby przespacerować się pomiędzy brzegami i spojrzeć w dół na rzekę, która upływa jak czas.