Scenariusze nie płoną

Rz: Fascynacja żużlem pojawiła się wcześniej niż praca nad filmem?

Dorota Kędzierzawska: Reżyseria daje szanse poznania ludzi, których w normalnych okolicznościach nigdy bym nie spotkała. Gdybyśmy nie wymyślili filmu o speedwayu, trudno byłoby się zbliżyć do zawodników czy poznać ludzi ze środowiska żużlowego. A tak możemy otworzyć nowe drzwi…

A jak otwierali państwo te drzwi?

D.K.: Pierwszy scenariusz o żużlu napisaliśmy wspólnie z Arthurem 16 czy 17 lat temu (ostatecznie spłonął w kominku) i nie pamiętam nawet, od czego myślenie o tym się zaczęło. Arthur jako dziecko jeździł z tatą do Opola na mecze żużlowe.

Arthur Reinhart: Do dziś pamiętam zapach metanolu i żużel wyrzucany spod kół wprost na kibiców – wtedy nie było jeszcze deflektorów, a trybuny były bardzo blisko toru. Chłonąłem wtedy żużel wszystkimi zmysłami. Zresztą teraz dzieci też chodzą na żużel, na niektórych stadionach są dla nich nawet specjalne sektory.

D.K.: Ja pamiętam żużel z czarno-białej telewizji i ogromne wrażenie, jakie na mnie robił. Później okazało się, że to temat nietknięty przez film fabularny.

A.R.: Mieliśmy polski film telewizyjny „Motodrama” z początku lat 70.

D.K.: Były też jakieś radzieckie filmy z żużlem w tle, dokumenty, no i czarno-biały brytyjski film fabularny z 1946 r. Ale od tamtej pory minęło 70 lat.

Żużel się dobrze filmuje?

A.R.: Jest bardzo atrakcyjny i, nie wiedzieć czemu, nie został do tej pory zauważony i doceniony przez film fabularny. Prędkość motocykli, wyścig, który możemy obserwować przez cały czas, jak na rzymskiej arenie, ogromne emocje na trybunach. To wszystko jest wdzięczne, w dodatku w filmie możemy pokazać biegi inaczej niż w telewizyjnych relacjach. Kamera może wejść na tor, zbliżyć się, ukazać perspektywę zawodnika. Bardzo ciekawie jest też w boksach, gdzie emocje wychodzą na wierzch, chłopcy się otwierają, można pokazać trochę „kuchni”.

Niebezpieczeństwa tego sportu pociągają?

A.R.: Czasem słychać, jak kibice żartują, że „jak nie było wypadku, to nie było meczu”.

D.K.: Niektórych ludzi to na pewno pociąga. Ja, jak tylko widzę, że coś groźnego się szykuje, zamykam oczy. Fascynujące jest samo ściganie.

Chcąc nie chcąc, wciągnęli się państwo?

A.R.: Łatwo się zaangażować, co widzieliśmy podczas wizyty naszej ekipy na jednym z meczów w Rzeszowie. Mimo że część osób nie miała wcześniej styczności z tym sportem, bardzo szybko pojawiły się emocje.

D.K.: Kibice doceniają zwłaszcza krótsze tory, gdzie zawodnicy tasują się od początku do końca. Wtedy trudno się opanować, emocje są wielkie, wszyscy krzyczą – my też.

Zdjęcia miały miejsce w Rzeszowie, Przemyślu i Częstochowie.

D.K.: Tak, a będziemy kręcić jeszcze na hali zdjęciowej CeTA we Wrocławiu i na torze w Tarnowie, gdzie czekają nas zdjęcia trikowe. Niestety, spóźniliśmy się i wrocławski Stadion Olimpijski, który był bardzo filmowy, jest po remoncie. Teraz jest za ładny.

Dlaczego żużel jest domeną mniejszych miast?

D.K.: Nie tylko, tory są też w Łodzi, Gdańsku, Krakowie, a Rzeszów nie jest już małym miastem. Poznań jest w remoncie, właściwie tylko Warszawa pozbyła się toru. Popularność żużla ma związek z tradycją – gdzie sport żużlowy istnieje od dawna, tam się utrzymał, bo na trybuny przychodzą kolejne pokolenia.

A.R.: Nie jest to sport tani, a stadiony są kłopotliwe w utrzymaniu. Siłą rzeczy uczestniczymy w wielu rozmowach i także w Warszawie słychać o staraniach reanimacji żużla, nie tylko przy okazji imprez na Stadionie Narodowym.

Skąd pochodzi bohater „Żużla”?

D.K.: Jak zwykle u nas – nie wiadomo. Ale to jest nieduże miasto… Tworzymy fikcyjny świat, ważne, żeby był wiarygodny. Także drużyny są fikcyjne – nie chcieliśmy zwrócić przeciwko sobie części kibiców. (śmiech)

Czy sport w filmie jest refleksem życia? Zachowanie bohatera na torze czy boisku pokazuje, jaki on w istocie jest?

D.K.: To jest życie w pigułce, wszystko jest tu niesamowicie skondensowane. Emocji, jakie ci chłopcy przeżywają w krótkiej chwili, wielu z nas nie doświadcza przez całe życie. Dzięki temu trochę inaczej rozumieją świat. Każdy z nich jeździ inaczej, pewnie w zależności od charakteru, chociaż jest wielu, którzy prywatnie są łagodnymi i ciepłymi ludźmi, a na torze grają bardzo ostro.

Czasem filmom „sportowym” trudno uciec od schematyzmu. Mają państwo swoje ulubione?

A.R.: Bliski naszej tematyce był „Rush”, o historii Nikiego Laudy i Jamesa Hunta. Ale nigdy nie staramy się do niczego porównywać czy od czegoś odbijać – Dorota po prostu wymyśliła historię i chcemy ją po swojemu opowiedzieć.

Od czego pani zaczyna, pisząc scenariusz?

D.K.: Wychodzę od bohatera, zawsze mam też początek i koniec. Wiem, jak ta historia powinna się potoczyć, chociaż znam autorów, którzy piszą fascynujące historie, nie znając finału. Dla mnie to jedna z ważniejszych rzeczy, które muszę wiedzieć.

To kim jest pani bohater?

D.K.: Młody żużlowiec, który zaczyna swoją karierę. O fabule nie mówimy, aktorzy też mają zakaz, bo potem okazuje się, że wszystko o filmie wiadomo już przed premierą. Podtytuł brzmi „Kronika zwycięstw i upadków” – jak to w żużlu. I w życiu.

Kto znalazł się obsadzie?