Większość z ponad miliona turystów odwiedzających rocznie Bieszczady przejeżdża w drodze na weekend czy wakacje w górach przez Krosno lub jego okolice. Ale pomimo urody zabytkowych kościołów i starej śródmiejskiej zabudowy miasta nazywanego niegdyś „Parva Cracovia”, czyli Małym Krakowem, niewielu z nich się tutaj dotychczas zatrzymywało. Od chwili jednak otwarcia przed prawie czterema laty Centrum Dziedzictwa Szkła – nowatorskiego, interaktywnego muzeum, poświęconego historii i współczesności przemysłu szklarskiego – liczba turystów znacząco wzrosła, z niewiele ponad 10 tys. do prawie 40 tys. rocznie. To głównie goście odwiedzający Centrum, gdzie można nie tylko przyjrzeć się magicznemu procesowi wytwarzania i zdobienia szkła, ale także w nim uczestniczyć.
Od czasów dawnych do wspołczesności
W dawnej Rzeczypospolitej Krosno było jednym z niewielu miast otoczonych podwójnym pierścieniem murów obronnych. Ten przywilej i zamożność zawdzięczało powodzeniu w handlu winem i suknem. Od czasów potopu stopniowo jednak ubożało i traciło na znaczeniu. Pierwsze większe zakłady przemysłowe powstały tu dopiero u progu niepodległości – fabryka wyrobów gumowych Wudeta, znane później zakłady włókiennicze czyli Lnianka, a przede wszystkim huta szkła, zbudowana przez krakowską spółkę akcyjną Polskie Huty Szkła. Zakład rozpoczął produkcję w styczniu 1924 r. Tak zaczęła się dla Krosna epoka szkła.
Już w okresie międzywojennym ręcznie formowane kieliszki, karafki, kufle czy wazony z krośnieńskiej huty znane były w całym kraju. Po II wojnie światowej Krośnieńskie Huty Szkła – kombinat zatrudniający 7 tys. pracowników, wytwarzający szkło gospodarcze, ozdobne i techniczne, płaskie i „reflektorowe” oraz włókna szklane – stał się największym przedsiębiorstwem przemysłu szklarskiego w Polsce i jednym z największych w Europie. Jeszcze w czasach głębokiej PRL znaczną część produkcji sprzedawano na eksport i to, na wielu rynkach, pod własnym znakiem. Światową renomę zyskały zwłaszcza produkty wytwarzane ręcznie – cenione za oryginalne wzory powstające w pracowniach sławnych polskich artystów, kunszt wykonania oraz czystość i krystaliczną przejrzystość szkła.
Nie ma prawdopodobnie w Polsce domu, w którym nie byłoby krośnieńskiego szkła – od produkowanych niegdyś masowo tanich szklanek „popularnych” po dzieła o wybitnych walorach artystycznych i ich przeciwieństwo, niepozbawione jednak uroku, szklane ryby czy przyciski do papierów, wytwarzane przez hutników poza godzinami pracy. Najcenniejsze wyroby artystyczne – w tym wykonane na zlecenie słynnych manufaktur szkła, np. Waterford Crystal i Murano – oraz produkty użytkowe o najciekawszym wzornictwie można oglądać w XVI-wiecznych piwnicach „przedprożnych” pod płytą krośnieńskiego rynku.
Dylematy wokół Centrum
Główny, nowo zbudowany budynek CDS harmonijnie wpisuje się w starą śródmiejska zabudowę, ponieważ cztery z jego pięciu kondygnacji skryte są pod ziemią. Tu, w hali technologicznej z piecem, na oczach turystów i z ich udziałem odbywają się pokazy produkcji i wstępnej obróbki szkła. Zwiedzający mogą także uczestniczyć w pracy w warsztatach, gdzie wytwarza się witraże oraz zdobi wyroby szklane, grawerując je ręcznie i malując.
