Tania jak woda mineralna

Uzdrowiska to zagłębia wody leczniczej i mineralnej. Wydawać by się mogło, że z tego tytułu gminy powinny czerpać wysokie dochody. Nic bardziej mylnego. Z danych 40 polskich uzdrowisk wynika, że w ciągu trzech lat (2011–2014) z tytułu opłat eksploatacyjnych (nie tylko za wody, ale wszelkie kopaliny, jak borowina, solanki, kamień) otrzymały w sumie… 3,1 mln zł.

– Te wpływy są niższe niż wpływy z  opłat za zezwolenia na sprzedaż alkoholu – podkreśla Jan Golba, prezes Stowarzyszenia Gmin Uzdrowiskowych RP, burmistrz małopolskiej Muszyny, na której terenie produkuje się popularną Muszyniankę. – Produkcja wody, soków, napojów przynosi korzyści tylko producentom.

Opłata za korzystanie ze środowiska przy poborze wód do produkcji żywności i w przemyśle farmaceutycznym to 0,097 zł za metr sześcienny. Gminy chcą stawki co najmniej 7 zł za wodę do produkcji napojów i 5 zł za metr sześcienny wody leczniczej, choć uważają, że powinno być to nawet 20 zł i 15 zł. Przy tych ostatnich opłatach – zdaniem samorządowców – do ceny butelki wody doliczone zostaną zaledwie 2 i 3 gr. Ministerstwo Środowiska broni producentów, twierdząc, że przyjęcie stawek proponowanych przez gminy spowoduje drastyczny wzrost cen.

Podwyższeniu opłaty sprzeciwiają się też producenci.

– Tak duży ich wzrost musiałby się odbić na cenach gotowych produktów – przyznaje Dorota Liszka, rzeczniczka spółki Maspex, producenta popularnego napoju Tymbark.

Gminy mają swoje racje. – Wydobycie wód nie jest „bezkolizyjne”. Do ich ochrony ustanawia się obszary górnicze, na których gospodarowanie jest mocno ograniczone, bo trzeba te wody chronić przed zanieczyszczeniem. Wody wywozi się tirami, które niszczą drogi, wywołują hałas i zanieczyszczają środowisko. A opłata eksploatacyjna i opłata za korzystanie z wód zwykłych nie pokrywają nawet kosztów bieżących remontów dróg – wylicza Golba.

Absurd z opłatami za wodę pokazuje przykład Rabki-Zdroju. Sześć lat temu gmina wybudowała tężnię solankową, z której kuracjusze mogą korzystać nieodpłatnie. W 2014 r. z tytułu opłaty za solankę, jaka płynie na terenie gminy, Rabka otrzymała od koncesjonariusza – państwowego Uzdrowiska Rabka – 3,4 tys. zł. – W tym samym czasie kupiliśmy od niego solankę do tężni za 35 tys. zł. Jaki mamy pożytek z opłaty? – pyta retorycznie Ewa Przybyło, burmistrz Rabki-Zdroju.

Z wyliczeń stowarzyszenia wynika, że dopiero kwota ok. 40 zł za 1 m3 wody byłaby opłatą rekompensującą ograniczenia i niedogodności związane z funkcjonowaniem rozlewni wód, a i tak byłoby to zaledwie 0,06 zł (6 gr) opłaty od jednej butelki.

Jednak burmistrz Rabki zgadza się, że opłata nie może być drastycznie podniesiona. – Niebezpieczeństwo przy podwyższeniu opłaty eksploatacyjnej jest takie, że w przypadku wód mineralnych za wyższą stawkę zapłaci klient, w przypadku naszej solanki – kuracjusz, czyli NFZ. Podwyżka nie może więc być zbyt duża – przyznaje Ewa Przybyło.

Zdaniem uzdrowisk stawki dla producentów napoi i wód są także niesprawiedliwe w stosunku do opłat za wodę, jakie musi ponosić przeciętne gospodarstwo domowe.

– Woda używana do celów spożywczych przez gospodarstwa domowe, wymagająca często dużych nakładów na jej uzdatnianie, kosztuje w granicach 5–18 zł za 1 m3. Tymczasem przedsiębiorca z 1 m3 wody zwykłej i nieuzdatnianej w procesie produkcji uzyskuje aż 666 butelek wody o pojemności 1,5 l – argumentują samorządowcy.