– Jesteśmy jednym z najstarszych i trzech największych muzeów narodowych w Polsce poza Warszawą i Krakowem, jeśli chodzi o jakość i różnorodność kolekcji – mówi „Rzeczpospolitej” Adam Soćko, zastępca dyrektora ds. naukowych. – Nasze muzeum jest uniwersalne, bo mamy reprezentatywne zbiory od czasów starożytnych po współczesność. MNP posiada dziewięć oddziałów, wśród których Muzeum Instrumentów Muzycznych jest jedynym takim w kraju. W sumie nasze placówki gromadzą około 300 tysięcy obiektów, w tym wiele arcydzieł, w które jesteśmy bogaci szczególnie w dwóch zakresach: malarstwa polskiego od XVIII do XX wieku i w zbiorach sztuki europejskiej od średniowiecza po wiek XIX i XX. Malarstwo polskie tworzy reprezentatywną kolekcję z pełnym katalogiem najważniejszych nazwisk i obszernym wyborem zwłaszcza dzieł Malczewskiego, Michałowskiego i Chełmońskiego. W malarstwie europejskim mamy jedyny w Polsce obraz Claude’a Moneta „Plaża w Pourville”.
Sztuka przez duże „S”
Wśród arcydzieł europejskich i polskich obejrzeć można znane obrazy wybitnych artystów, jak: „Madonna z Dzieciątkiem i fundatorem” Giovanniego Belliniego, „Madonna z Dzieciątkiem i barankiem” Quentina Massysa, „Porwanie Europy” Bernardo Strozziego, „Polowanie na dzika” Fransa Snydersa, „Pielgrzymi w Rzymie” Paula Delaroche’a, „Zaślubiny Marii Panny” Johanna Friedricha von Overbecka czy rzeźba „Ganimedes” Bertela Thorvaldsena.
Z dzieł włoskiego renesansu szczególną uwagę przykuwa „Gra w szachy” wspaniałej malarki portrecistki Sofonisby Anguissoli, jednej z pierwszych kobiet w męskim dotąd zawodzie, wywodzącej się z arystokratycznej rodziny. Z łacińskiego napisu na brzegu szachownicy dowiadujemy się, że namalowała go w 1555 roku, na początku swojej kariery, gdy miała 23 lata. Obraz przedstawia jej trzy młodsze siostry – Lucię, Europę i Minerwę. Dwie z nich także zostały malarkami, ale nie tak sławnymi jak Sofonisba, którą doceniał sam Michał Anioł.
Porywa też barokowe arcydzieło jednego z najwybitniejszych malarzy hiszpańskich XVII wieku Francisco de Zurbarána „Madonna Różańcowa adorowana przez kartuzów”. Monumentalny obraz pochodzący z Sewilli przedstawia Madonnę jako królową nieba i ziemi. Na jej kolanach stoi Chrystus Zbawiciel Świata, a w dolnej części obrazu klęczy kilku zakonników.
Chlubą Gabinetu Rycin jest m.in. rysunek Rubensa „Odpoczynek w czasie ucieczki do Egiptu” (ok. 1633–1635) i akwaforta Rembrandta „Kąpiący się” (1651), prawdopodobnie przedstawiająca poławiaczy koralowców.
