Największe miasta w pandemii. Wydatki z ich budżetów przekroczyły 2,1 mld zł

Przyrost naturalny był najniższy od dekady, a liczba zgonów w 2021 r. o 26 proc. większa niż w 2019 r. Zmalała za to liczba wypadków drogowych – wynika z raportu „Miasta UMP w czasach pandemii COVID-19”.

Publikacja: 04.04.2023 14:57

Zgony z powodu COVID-19 wśród ogółu zgonów w miastach UMP stanowiły 8 proc. w 2020 r. i 18 proc. w 2

Zgony z powodu COVID-19 wśród ogółu zgonów w miastach UMP stanowiły 8 proc. w 2020 r. i 18 proc. w 2021

Foto: Fotorzepa, Jakub Czermiński

Dokument autorstwa Centrum Badań i Analiz Unii Metropolii Polskich to próba kompleksowego spojrzenia na to, jak lata pandemii wpłynęły na 12 miast należących do Unii: Białegostoku, Bydgoszczy, Gdańska, Katowic, Krakowa, Lublina, Łodzi, Poznania, Rzeszowa, Szczecina, Warszawy i Wrocławia.

Analizie poddano kluczowe obszary ich funkcjonowania: od danych demograficznych, przez statystyki dotyczące działalności firm, rynku pracy czy funkcjonowania szkół, po liczby określające udział mieszkańców w wydarzeniach kulturalnych i sportowych.

Zdrowie w czasach COVID-19

Od początku pandemii COVID-19 do połowy września 2022 r. w całej Polsce zarejestrowano ponad 6,1 mln zakażeń koronawirusem, z czego 25 proc. (prawie 1,5 mln) dotyczyła mieszkańców miast UMP. Wyższa gęstość zaludnienia, charakterystyczna dla dużych miast, sprawiła, że średnia zachorowań na 100 tys. mieszkańców w miastach UMP była większa niż średnia krajowa. Ta prawidłowość dotyczy wszystkich miast członkowskich UMP. Najwięcej przypadków w przeliczeniu na 100 tys. mieszkańców odnotowano w Poznaniu (25,5 tys.), a najmniej w Białymstoku (17,5 tys.).

Czytaj więcej

Hamulec w rozwoju Polski lokalnej. 1000 inwestycji czeka na fundusze z KPO

Raport UMP potwierdza, że pandemia odcisnęła silne piętno na ogólnej liczbie odnotowywanych zgonów. W 2020 r. w największych polskich miastach zmarło o 15 proc. więcej osób niż w roku 2019. Jeszcze większą różnicę widać, jeśli weźmiemy pod uwagę rok 2021. W porównaniu do 2019 zmarło wtedy o 26 Zgony z powodu COVID-19 wśród ogółu zgonów w miastach UMP stanowiły 8 proc. w 2020 r. i 18 proc. w 2021proc. osób więcej. Zgony z powodu COVID-19 wśród ogółu zgonów w miastach UMP stanowiły 8 proc. w 2020 r. i 18 proc. w 2021.

Przedsiębiorczość i wydatki związane z pandemią

Miasta UMP podsumowały również wysokość wydatków poniesionych przez nie z własnych budżetów w związku z pandemią. Ogólna kwota za lata 2020-2021 to 2,16 mld zł.

Na samorządach spoczywał także ciężar obsługi rządowych programów wsparcia dla przedsiębiorców. W ciągu 2 lat pandemii urzędnicy miast UMP pozytywnie rozpatrzyli łącznie ponad 802 tys. wniosków przedsiębiorców składanych w ramach rządowego funduszu przeciwdziałania COVID-19: 630 tys. w 2020 r. i 172 tys. w 2021 r.

W ramach tarcz ochronnych Państwowego Funduszu Rozwoju (PFR) wsparcie otrzymało 96,5 tys. firm zarejestrowanych w miastach UMP. To stanowi ponad 24 proc. wszystkich przedsiębiorstw objętych wsparciem w Polsce. Łącznie trafiło do nich ponad 19 mld zł, czyli 28 proc. wszystkich funduszy rozdysponowanych w ramach wsparcia PFR.

Urzędy miast wprowadzały również rozwiązania mające pomóc przedsiębiorcom, którzy w trakcie kolejnych lockdownów nie mogli prowadzić działalności gospodarczej. W latach 2020–2021  w miastach UMP z czasowej obniżki czynszu w lokalach miejskich skorzystało 15 737 przedsiębiorców: 10 011 w 2020 r. oraz 5726 w 2021 r.

Pozytywne skutki pandemii?

Skutkiem ubocznym lokcdownów były też pozytywne zjawiska takie jak spadek zanieczyszczeń powietrza czy mniejsza liczba wypadków drogowych. Statystyki UMP to potwierdzają.

W raporcie czytamy również o takich efektach jak rozwój e-usług w urzędach czy ogólny wzrost kompetencji IT w społeczeństwie.

Czytaj więcej

Wirtualni urzędnicy w gminie. Boty zastępują ludzi

– Potencjał, który samorządy posiadały wcześniej – budowa społeczeństwa informatycznego, budowa i wykorzystywanie rożnych platform komunikacyjnych, które miały miejsce przed 2020 r. pozwoliły w wielu dziedzinach na bezpieczną i szybką transformację – komentuje Andrzej Wojewódzki, sekretarz Lublina.

Zdalne nauczania dla setek tysięcy uczniów

Jednym z wyzwań, jakie stanęło przed samorządami była konieczność prowadzenia nauki zdalnej w prowadzonych przez nie szkołach. W przypadku miast na prawach powiatu są to głownie przedszkola, szkoły podstawowe i ponadpodstawowe.

W 12 miastach UMP chodziło o zorganizowanie nauki blisko 900 tys. uczniów i uczennic. „Trzeba było zorganizować naukę zdalną dla uczniów i nauczycieli (którzy w tym środowisku nierzadko nie potrafili się poruszać). Gdy względnie opanowano sytuację związaną z infrastrukturą i podstawową organizacją szkół oraz placówek oświatowych, to cały czas wyzwaniem był brak stabilności. Samorządy z dnia na dzień, z konferencji na konferencję prasową dowiadywały się, że muszą zamknąć szkoły albo wprowadzić tryb hybrydowy czy przejść na nauczanie stacjonarne” – czytamy w raporcie.

Ocena współpracy

W raporcie znajdziemy też krótkie podsumowanie współpracy na linii rząd-samorządy. „Z perspektywy samorządów trudności organizacyjne polegały na braku wytycznych, scenariuszy działania oraz przepisów dotyczących dostosowywania funkcjonowania miasta w sytuacji pandemicznej. Przedstawiciele samorządów skarżyli się na trudności we współpracy z administracją rządową na szczeblu centralnym i wojewódzkim” – czytamy.

Zdecydowanie bardziej pozytywnie samorządowcy oceniają współpracę z przedstawicielami władz państwowych, służb mundurowych czy służb sanitarnych na poziomie lokalnym. „Podkreślali, że szczególnie w pierwszym okresie, każdemu zależało na rozwiązaniu sytuacji, podziały polityczne odeszły na dalszy plan. Z perspektywy czasu możemy uznać, że wobec kryzysu instytucje i sieci samorządowe okazały się odporne – jednak odbyło się to ogromnym wysiłkiem pracy urzędników” – piszą autorzy dokumentu.

Raport „Miasta UMP w czasach pandemii COVID-19” opiera się na danych pochodzących z oficjalnych statystyk Głównego Urzędu Statystycznego oraz informacji otrzymanych z urzędów miast UMP: Białegostoku, Bydgoszczy, Gdańska, Katowic, Krakowa, Lublina, Łodzi, Poznania, Rzeszowa, Szczecina, Warszawy i Wrocławia. Wykorzystano również dane Ministerstwa Zdrowia, Europejskiej Agencji Środowiska, obywatelskich projektów gromadzenia danych statystycznych oraz publikacje związane z tematem.

Społeczności lokalne
Jak polskie miasta pożegnają papieża Franciszka?
Społeczności lokalne
Czy możliwe jest nowe życie dla małych szkół? Duże pieniądze dla samorządów
Społeczności lokalne
Orliki ożywiły sport najmłodszych, ale samorządowcy mają problemy przez hałas
Społeczności lokalne
Więcej samodzielnych decyzji samorządów w oświacie? Trwają negocjacje z rządem
Społeczności lokalne
Mieszkańcy polskich miast sadzą lasy