Największe miasta w pandemii. Wydatki z ich budżetów przekroczyły 2,1 mld zł

Dokument autorstwa Centrum Badań i Analiz Unii Metropolii Polskich to próba kompleksowego spojrzenia na to, jak lata pandemii wpłynęły na 12 miast należących do Unii: Białegostoku, Bydgoszczy, Gdańska, Katowic, Krakowa, Lublina, Łodzi, Poznania, Rzeszowa, Szczecina, Warszawy i Wrocławia.

Analizie poddano kluczowe obszary ich funkcjonowania: od danych demograficznych, przez statystyki dotyczące działalności firm, rynku pracy czy funkcjonowania szkół, po liczby określające udział mieszkańców w wydarzeniach kulturalnych i sportowych.

Zdrowie w czasach COVID-19

Od początku pandemii COVID-19 do połowy września 2022 r. w całej Polsce zarejestrowano ponad 6,1 mln zakażeń koronawirusem, z czego 25 proc. (prawie 1,5 mln) dotyczyła mieszkańców miast UMP. Wyższa gęstość zaludnienia, charakterystyczna dla dużych miast, sprawiła, że średnia zachorowań na 100 tys. mieszkańców w miastach UMP była większa niż średnia krajowa. Ta prawidłowość dotyczy wszystkich miast członkowskich UMP. Najwięcej przypadków w przeliczeniu na 100 tys. mieszkańców odnotowano w Poznaniu (25,5 tys.), a najmniej w Białymstoku (17,5 tys.).

Czytaj więcej

Inwestycje

Hamulec w rozwoju Polski lokalnej. 1000 inwestycji czeka na fundusze z KPO

Jak kania dżdżu samorządowcy wyczekują odblokowania przeznaczonych dla Polski w ramach Krajowego Planu Odbudowy pieniędzy unijnych.

Raport UMP potwierdza, że pandemia odcisnęła silne piętno na ogólnej liczbie odnotowywanych zgonów. W 2020 r. w największych polskich miastach zmarło o 15 proc. więcej osób niż w roku 2019. Jeszcze większą różnicę widać, jeśli weźmiemy pod uwagę rok 2021. W porównaniu do 2019 zmarło wtedy o 26 Zgony z powodu COVID-19 wśród ogółu zgonów w miastach UMP stanowiły 8 proc. w 2020 r. i 18 proc. w 2021proc. osób więcej. Zgony z powodu COVID-19 wśród ogółu zgonów w miastach UMP stanowiły 8 proc. w 2020 r. i 18 proc. w 2021.

Przedsiębiorczość i wydatki związane z pandemią

Miasta UMP podsumowały również wysokość wydatków poniesionych przez nie z własnych budżetów w związku z pandemią. Ogólna kwota za lata 2020-2021 to 2,16 mld zł.

Na samorządach spoczywał także ciężar obsługi rządowych programów wsparcia dla przedsiębiorców. W ciągu 2 lat pandemii urzędnicy miast UMP pozytywnie rozpatrzyli łącznie ponad 802 tys. wniosków przedsiębiorców składanych w ramach rządowego funduszu przeciwdziałania COVID-19: 630 tys. w 2020 r. i 172 tys. w 2021 r.

W ramach tarcz ochronnych Państwowego Funduszu Rozwoju (PFR) wsparcie otrzymało 96,5 tys. firm zarejestrowanych w miastach UMP. To stanowi ponad 24 proc. wszystkich przedsiębiorstw objętych wsparciem w Polsce. Łącznie trafiło do nich ponad 19 mld zł, czyli 28 proc. wszystkich funduszy rozdysponowanych w ramach wsparcia PFR.

Urzędy miast wprowadzały również rozwiązania mające pomóc przedsiębiorcom, którzy w trakcie kolejnych lockdownów nie mogli prowadzić działalności gospodarczej. W latach 2020–2021  w miastach UMP z czasowej obniżki czynszu w lokalach miejskich skorzystało 15 737 przedsiębiorców: 10 011 w 2020 r. oraz 5726 w 2021 r.

Pozytywne skutki pandemii?

Skutkiem ubocznym lokcdownów były też pozytywne zjawiska takie jak spadek zanieczyszczeń powietrza czy mniejsza liczba wypadków drogowych. Statystyki UMP to potwierdzają.

W raporcie czytamy również o takich efektach jak rozwój e-usług w urzędach czy ogólny wzrost kompetencji IT w społeczeństwie.

Czytaj więcej

Jakość życia

Wirtualni urzędnicy w gminie. Boty zastępują ludzi

Na stronach internetowych urzędów miast coraz częściej można spotkać wirtualnych asystentów, którzy powinni pomagać mieszkańcom.

– Potencjał, który samorządy posiadały wcześniej – budowa społeczeństwa informatycznego, budowa i wykorzystywanie rożnych platform komunikacyjnych, które miały miejsce przed 2020 r. pozwoliły w wielu dziedzinach na bezpieczną i szybką transformację – komentuje Andrzej Wojewódzki, sekretarz Lublina.

Zdalne nauczania dla setek tysięcy uczniów

Jednym z wyzwań, jakie stanęło przed samorządami była konieczność prowadzenia nauki zdalnej w prowadzonych przez nie szkołach. W przypadku miast na prawach powiatu są to głownie przedszkola, szkoły podstawowe i ponadpodstawowe.

W 12 miastach UMP chodziło o zorganizowanie nauki blisko 900 tys. uczniów i uczennic. „Trzeba było zorganizować naukę zdalną dla uczniów i nauczycieli (którzy w tym środowisku nierzadko nie potrafili się poruszać). Gdy względnie opanowano sytuację związaną z infrastrukturą i podstawową organizacją szkół oraz placówek oświatowych, to cały czas wyzwaniem był brak stabilności. Samorządy z dnia na dzień, z konferencji na konferencję prasową dowiadywały się, że muszą zamknąć szkoły albo wprowadzić tryb hybrydowy czy przejść na nauczanie stacjonarne” – czytamy w raporcie.

Ocena współpracy

W raporcie znajdziemy też krótkie podsumowanie współpracy na linii rząd-samorządy. „Z perspektywy samorządów trudności organizacyjne polegały na braku wytycznych, scenariuszy działania oraz przepisów dotyczących dostosowywania funkcjonowania miasta w sytuacji pandemicznej. Przedstawiciele samorządów skarżyli się na trudności we współpracy z administracją rządową na szczeblu centralnym i wojewódzkim” – czytamy.

Zdecydowanie bardziej pozytywnie samorządowcy oceniają współpracę z przedstawicielami władz państwowych, służb mundurowych czy służb sanitarnych na poziomie lokalnym. „Podkreślali, że szczególnie w pierwszym okresie, każdemu zależało na rozwiązaniu sytuacji, podziały polityczne odeszły na dalszy plan. Z perspektywy czasu możemy uznać, że wobec kryzysu instytucje i sieci samorządowe okazały się odporne – jednak odbyło się to ogromnym wysiłkiem pracy urzędników” – piszą autorzy dokumentu.