Polecenie daje władzę, ale i zobowiązuje

Specustawa koronawirusowa dała wojewodom prawo do wydawania poleceń. Niektórzy ich nadużywają i przerzucają koszty walki z Covid-19 na samorządy. Przeciwko temu ostatnio protestował Związek Powiatów Polskich (ZPP). Nie podoba się mu obarczanie kosztami kwarantanny powiatów. Czasami też dochodzi do nieporozumień.

Idea słuszna, gorzej z praktyką

– Przyznanie uprawnienia wojewodzie do wydawania poleceń jednostkom samorządu terytorialnego nie budzi większych zastrzeżeń. Podobne rozwiązanie zawiera ustawa o wojewodzie i administracji rządowej w województwie. Odnośnie do tej ustawy doktryna jednoznacznie wskazuje, że za pomocą poleceń wojewoda nie może poszerzać lub zwężać zakresu zadań organów administracji rządowej i samorządu terytorialnego. Ma prawo natomiast władczo konkretyzować cel i sposób działania w ramach z mocy ustaw ciążących na tych organach obowiązków – tłumaczy Grzegorz Kubalski z ZPP.

Według niego nie ma więc problemu z samym sformułowaniem przepisu. Zastrzeżenia budzi jednak praktyka stosowania nowych rozwiązań. – Polecenia wydawane przez wojewodę w związku z Covid-19 nie mogą wykraczać poza zakres zadań przypisanych danej jednostce samorządu terytorialnego. Ich celem powinno być koordynowanie standardowej działalności poszczególnych jednostek. Docierają do nas informacje o wykraczaniu przez wojewodów poza upoważnienie ustawowe i nakazywanie powiatom czy gminom wykonywania określonych działań mających charakter nowego zadania, np. przygotowania miejsca do przeprowadzania kwarantanny – tłumaczy Grzegorz Kubalski.

Jego zdaniem w sytuacji zagrożenia możliwe jest nakładanie na jednostki samorządu terytorialnego nowych obowiązków. Przewiduje to zresztą specustawa koronawirusowa, tyle tylko że wymaga to decyzji premiera, a tak zlecone zadania mają charakter zadań zleconych z zakresu administracji rządowej i są finansowane z budżetu państwa.

Czasami brakuje precyzji

Wojewodowie większość poleceń wydają drogą elektroniczną (e-PUAP) lub e-mailową. Nie ma raczej poleceń ustnych.

– Obejmują różne kwestie od uruchomienia miejsc kwarantanny zbiorowej, a skończywszy na profilowaniu szpitali na terenie Krakowa w zakresie przyjmowania osób zarażonych wirusem SARS-CoV-2. – mówi Grażyna Rokita z Urzędu Miasta w Krakowie.

– Do Urzędu Miejskiego w Gdańsku wpłynęły pisemne polecenia wojewody mające na celu m.in. zapewnienie pomocy osobom wymagającym wsparcia w związku z rozprzestrzenianiem się choroby zakaźnej Covid-19 wywołanej wirusem SARS-CoV-2, w szczególności osobom starszym, samotnym, niepełnosprawnym, bezdomnym – tłumaczy Jędrzej Sieliwończyk z gdańskiego magistratu.

– Polecenia dotyczą też zabezpieczenia osobom potrzebującym, będącym w kwarantannie, pomocy żywnościowej. Polecono również wskazać przygotowane przez starostów obiekty jako miejsca pełniące funkcję kwarantanny zbiorowej – dodaje Jędrzej Sieliwończyk.

Miasta przyznają, że czasami dochodzi do nieporozumień.

– Zdarza się, że konieczne jest doprecyzowanie regulacji wynikających z poleceń. Przykładem jest polecenie nr 8/2020 wojewody śląskiego dotyczące zamknięcia żłobków i klubów malucha. Tymczasem w Gliwicach działają również placówki podobne do żłobków, tzn. funkcjonują w lokalu, w których dzienni opiekunowie sprawują opiekę nad dziećmi. Jest w nich kilka sal, w których przebywają dzieci, natomiast łazienki, jadalnie, szatnie, place zabaw są wspólne dla kilku grup. Polecenie nie uwzględniło tych placówek, co wzbudziło wątpliwości pod kątem zagrożenia epidemicznego. – Łukasz Oryszczak

– Nie są potrzebne nowe przepisy. Wystarczy, że będą przestrzegane obecne – twierdzi Grzegorz Kubalski.