Obligacje samorządowe coraz bardziej popularne

– Dochody własne samorządów spadły, a wydatki na inwestycje istotnie wzrosły w ubiegłym roku. O tyle samo co wzrosły inwestycje skoczyło też prawie ich zadłużenie. I nadal będzie rosło. Nie mają możliwości sfinansowania tych wydatków dochodami i muszą szukać innych form, stąd duże większe zainteresowanie obligacjami – mówi Andrzej Porawski, dyrektor Związku Miast Polskich.

W dużym stopniu wzrost inwestycji wynika z pieniędzy unijnych, których beneficjentami są władze lokalne, a te muszą zapewnić wkład własny, by je realizować. Wyjątkiem są gminy wiejskie, które mogą korzystać z prefinansowania.

W ubiegłym roku miasta, powiaty, gminy i województwa wyemitowały obligacje o wartości ok. 3 mld zł. To aż 258-proc. wzrost w porównaniu z 2008 r. Do tego rekordu, oprócz słabszej kondycji finansowej samorządów przyczyniły się też banki, które w okresie spowolnienia gospodarczego przykręciły kurek z finansowaniem, co – choć w mniejszym stopniu niż firmy – dotknęło także samorządy, oceniane jako wiarygodny partner instytucji finansowych.

Ubiegłoroczną ciekawostką jest to, że pojawiły się emisje, które zostały skierowane do inwestorów, a nie znalazły się jedynie w bilansie banku – organizatora emisji. Dotyczyło to np. emisji Krakowa i Warszawy. Znacząca część ich papierów znalazła nabywców wśród funduszy emerytalnych. Do tego stolica realizuje od ubiegłego roku największy w historii samorządów program na kwotę 4 mld zł. Największa emisja w jego ramach wyniosła 600 mln zł. Emitowała także euroobligacje o wartości 200 mln euro.

[srodtytul]Duże emisje podbijają wartość rynku[/srodtytul]

Wcześniejszy rekordowy pod względem wartości program w historii należał do Poznania. Jego wartość wyniosła pół miliarda złotych. Co istotne, emisja stolicy Wielkopolski była publiczna, a władze miasta zachęcały mieszkańców do kupowania tych papierów. Ostatecznie z tej opcji skorzystało ok. 10 proc. poznaniaków.

– Emisja obligacji może przynosić także korzyści społeczne. Liczba publicznych emisji będzie zapewne rosła w najbliższym czasie – ocenia Andrzej Porawski.

W ciągu sześciu miesięcy tego roku wartość emisji wyniosła 1,3 mld zł, to prawie trzykrotnie więcej niż w pierwszym półroczu 2009 r. – wynika z danych Fitch Polska. Druga połowa tego roku będzie znacznie lepsza, bo gros emisji samorządów przypada zawsze na ostatnie miesiące roku.

– Ten rok będzie lepszy od ubiegłego, i możliwe, że wzrost będzie kilkakrotny. My w ciągu półrocza podpisaliśmy 45 nowych programów, a do 10 lipca ta liczba wzrosła już do 60 – mówi Marcin Święcicki, kierownik Zespołu Transakcji Samorządowych w PKO BP.

W kwocie 1,3 mld zł uplasowanych w pierwszym półroczu tego roku 900 mln to trzy transze po 300 mln zł Warszawy. Kilka dużych miast również planuje spore emisje. Poznań do 360 mln zł (kolejne 120 mln zł w 2011 r.), Gdańsk na 121,5 mln zł, Wrocław na 130 mln zł, Rzeszów na ponad 102,8 mln zł, a Sopot na 40 mln zł. – 7 lipca miasto podpisało umowę w sprawie emisji obligacji na kwotę 200 mln zł. Pierwszą serię na 100 mln zł wyemitujemy w lipcu, drugą w czwartym kwartale – mówi Stanisława Kozłowska, skarbnik Białegostoku.

Plany takie ma także dużo mniejszych miejscowości. Jak mówią samorządowcy, większość pieniędzy uzyskanych z emisji zostanie przeznaczona na inwestycje. Np. Gdańsk i Wrocław planują także nowym zadłużeniem refinansować stare, zwykle droższe kredyty. Ale już choćby Kraków zrezygnował z emisji obligacji w tym roku na rzecz dwóch kredytów.

[srodtytul]Atuty programów obligacji[/srodtytul]

Na tegoroczny rozwój rynku papierów ma wpływ rok wyborczy. – Zwykle emisje przyhamowują w pierwszym roku po wyborze nowych władz. O ile istotnie nie zmieniają się burmistrzowie czy prezydenci, o tyle rady już tak i decyzje podejmują ostrożnie – mówi Dariusz Giza, wiceprezes Inwest Consulting.

Według Elżbiety Kamińskiej, dyrektora w Fitch Polska, rynek obligacji samorządowych będzie nadal rósł, gdyż obligacje pozwalają na lepsze dostosowanie struktury zadłużenia do możliwości w zakresie jego spłaty. A samorządy w dalszym ciągu będą potrzebowały pieniędzy.

Nastąpiły też zmiany w ustawie o finansach publicznych. Ustawa ta nakłada na samorządy obowiązek tworzenia wieloletnich prognoz finansowych od 2011 r., zawierających m.in. planowany poziom zadłużenia oraz jego obsługi.

– Nowo wprowadzony wskaźnik w zakresie obsługi zadłużenia skłania do wydłużania okresu zapadalności długu i w związku z tym obligacje mogą być wygodnym instrumentem – dodaje Elżbieta Kamińska. Jej zdaniem samorządowcy postępują racjonalnie, podejmując decyzje o wyborze źródeł finansowania.

[ramka][srodtytul]Krzysztof Polaczkiewicz, Wydział Informacji i Promocji Miasta, Urząd Miasta Sosnowiec[/srodtytul]

11 czerwca podpisaliśmy umowę na emisję obligacji komunalnych gminy Sosnowiec na kwotę 50 mln zł. Z pozyskanych środków zostaną sfinansowane planowane na rok 2010 wydatki inwestycyjne – w tym głównie inwestycje drogowe, oświatowe, modernizacji szpitala miejskiego oraz obiektów sportowych. Miasto emituje obligacje już po raz czwarty. Pierwsza emisja nastąpiła w roku 1998. Pozyskane w ten sposób 95 mln zł zostało przeznaczone na sfinansowanie przebudowy centrum Sosnowca. Ze środków z drugiej emisji obligacji (50 mln zł) w roku 2006 pokryliśmy wydatki związane z budową i modernizacją infrastruktury komunalnej i infrastruktury komunikacyjnej (m.in. budowa kolektora wzdłuż rzeki Bobrek).

Trzecia emisja na kwotę 90 mln zł z roku 2009 pozwoliła m.in. na sfinansowanie inwestycji drogowych, dofinansowanie zakupu autobusów miejskich, budowę boisk treningowych Międzyszkolnego Ośrodka Sportu i rozpoczęcie modernizacji szpitala miejskiego oraz obiektów sportowych. ?[/ramka]

[ramka][srodtytul]Korzyści z emisji[/srodtytul]

Emisja obligacji jest dużo bardziej elastycznym finansowaniem niż kredyt bankowy. Zaciągając go, samorząd musi zwykle wykorzystać pieniądze na konkretny cel, a tak nie jest w przypadku emisji obligacji. Zwykle też kredyt ma dość krótki okres spłaty. Pożyczki na dziesięć i więcej lat są rzadkością. Koszt kredytu i emisji obligacji jest zaś zbliżony. Wyjątkiem są kredyty udzielane przez międzynarodowe instytucje, takie jak Europejski Bank Inwestycyjny. Marże w przypadku emisji papierów wahają się dziś od 0,3 do 2 proc. ponad WIBOR. Na niższe, zwykle rzędu 0,5 – 0,7 proc., mogą liczyć duże miasta. Wyższe marże są oferowane mniejszym samorządom oraz takim, które zbliżają się do maksymalnego limitu, czyli do progu 60 proc. zobowiązań do dochodów. Dla tych podmiotów marże wynoszą między 1 a 2 proc. W ubiegłym roku wynosiły one 1,5 – 2 proc. ponad WIBOR. Przewagą obligacji nad kredytem jest też to, że samorząd nie musi organizować przetargu. A to oznacza, że czasem nawet w ciągu dwóch tygodni od uchwały samorząd ma już pieniądze na koncie. Zmiana ustawy o zamówieniach publicznych kilka lat temu spowodowała, że emisje obligacji zostały z niej wyłączone. Zdaniem bankowców do emisji papierów komunalnych powinien zachęcać rynek obrotu tymi papierami, czyli Catalyst. Umożliwia on inwestorom obrót obligacjami nieskarbowymi, a nie jedynie trzymanie ich w portfelu. W ubiegłym roku zadebiutowały na Catalyst papiery Warszawy, w tym roku zaś m.in. Zamościa czy Ustronia Morskiego. Z danych Fitch Polska wynika, że zadłużenie samorządów z tytułu emisji obligacji wyniosło prawie 8 mld zł na koniec czerwca. W ciągu pół roku wzrosło o 1,35 mld zł. Do końca roku może przekroczyć 10 mld zł. A jeszcze na koniec 2008 r. było 4,5 mld zł. Stanowią one obecnie 13,5-proc. udział w całym rynku papierów nieskarbowych. W ciągu sześciu miesięcy tego roku podpisanych zostało 90 nowych programów, wobec 33 w I półroczu 2009 r. W całym ubiegłym roku liczba nowych programów przekroczyła 200, wobec 113 w 2008 r. i 89 w 2007 r.

Największym organizatorem emisji samorządowych jest PKO BP, a za nim BGK, grupa BRE Banku oraz Banku Handlowego. [/ramka]

Z Życia Samorządów Ranking samorządów

Pozostało 92% artykułu