Polityczna wojna psuje wspólnotę

– To tu wykluwa się społeczeństwo obywatelskie, prawdziwy, niekrzykliwy patriotyzm. Samorządność terytorialna to największe osiągnięcie Polski po transformacji – podkreślał Bogusław Chrabota, redaktor naczelny „Rzeczpospolitej”, podczas poniedziałkowej gali Rankingu Samorządów 2018 r.

Na dalszy rozwój idei samorządności negatywny wpływ może mieć jednak konflikt polityczny. Jego przejawy możemy obecnie obserwować ze szczególnym natężeniem, ze względu na serię wyborów, począwszy od samorządowych poprzez parlamentarne, aż po prezydenckie.

– W połączeniu ze skrajną polaryzacją sceny politycznej i wrogim nastawieniem ugrupowań wobec siebie, taki konflikt może być niebezpieczny dla demokracji – mówił prof. Kazimierz Kik.

– Fundamentem naszego rozwoju powinno być społeczeństwo obywatelskie, a nie konfliktowanie społeczeństwa w stosunku do koncepcji formułowanych przez rząd. Upartyjnienie samorządu powoduje, że nie wiemy, kogo wybieramy, przedstawiciela jakiego punktu widzenia: partyjnego czy dobra wspólnego – dodał.

Także według prof. Jerzego Buzka, b. premiera, przewodniczącego Kapituły Rankingu Samorządów, ostry konflikt polityczny ma negatywny wpływ na ideę budowy społeczeństwa obywatelskiego. Chodzi przede wszystkim o tendencje centralistyczne, wyrażane przez różne rządy. W kontekście zaś toczącej się kampanii wyborczej zwrócił uwagę na sugestie ugrupowania rządzącego, że te gminy czy miasta, które będą współpracować z rządem, dostaną więcej pieniędzy.

– Oczywiście samorząd jest jednostką administracji publicznej i musi współpracować z rządem, wszystkie działania muszą się wpisywać we wspólne cele rozwojowe, ale przez ostatnich 30 lat żaden rząd nie używał takich argumentów, nie sprawił, by walka polityczna w tak dużym stopniu przeniosła się na poziom samorządu.

– W 1989 r. na pierwszym posiedzeniu Senatu zastanawialiśmy się, od czego zacząć budowę Rzeczypospolitej, co jest najważniejsze – przypominał Jerzy Stępień, były senator i przewodniczący Trybunału Konstytucyjnego.

– Propozycje były różne: edukacja, zdrowie, ale zaczęliśmy od samorządu terytorialnego, bo to podstawa demokratycznego państwa – podkreślał Stępień. I zaproponował rewolucyjną propozycję, by do samorządów poniżej szczebla wojewódzkiego nie mogli kandydować przedstawiciele partii politycznych.

Tegoroczni zwycięzcy Rankingu Samorządów „Rzeczpospolitej”

Zielona Góra, Rzeszów, Opole

Zwycięzcy tegorocznego Rankingu Samorządów najlepiej osiągają cele postawione w naszym zestawieniu. W kategorii miast na prawach powiatu pierwsze miejsce zajęła Zielona Góra.

Szczególnie dobre wyniki zanotowała w obszarze trwałości społecznej. Miasto duży nacisk kładzie na rozwój sieci żłobków i przedszkoli (w 2017 r. publiczne żłobki oferowały 405 miejsc, przedszkola – dziesięć razy tyle) oraz jakości oferty edukacyjnej dla młodzieży w wieku szkolnym. Wysokie są także, na tle innych aglomeracji, wydatki na sport i rekreację. Ważne, że o części tych wydatków decydują mieszkańcy w ramach budżetu partycypacyjnego, który w 2017 r. wyniósł 3,8 mln zł.

Zielona Góra wyróżnia się również w obszarze trwałości ekonomiczno-społecznej, głównie w zakresie odpowiedzialnego zarządzania finansami.

Drugie miejsce wśród miast na prawach powiatu – choć różnice punktowe nie są duże – zajął Rzeszów.

Miasto może pochwalić się zrównoważoną polityką we wszystkich obszarach, na wyróżnienie może zasługiwać duże zaangażowanie lokalnych władz w ochronę środowiska. W 2017 r. do mieszkańców Rzeszowa trafiło 11 mln zł wsparcia na instalację odnawialnych źródeł energii, od dwóch lat realizowany jest szeroko zakrojony „Programu ochrony powietrza dla strefy miasto Rzeszów”.

Trzecie miejsce przypadło Olsztynowi, który okazuje się też być liderem w obszarze trwałości ekonomiczno-społecznej (uzyskał tu najwięcej punktów). Miasto stara się uzyskać jak najwięcej dochodów z różnych źródeł – z majątku własnego, z zewnętrznych źródeł, jak dotacje rozwojowe, by móc jak najwięcej inwestować w infrastrukturę służącą mieszkańcom.

 Najlepsze samorządy w kategorii „Miasta na prawach powiatu”

Boguchwała, Podkowa Leśna, Ożarów Mazowiecki

W kategorii gmin miejskich oraz miejsko-wiejskich, I miejsce zajęła gmina Boguchwała (woj. podkarpackie).

Swoją pozycję zawdzięcza m.in. najlepszym wynikom w obszarze trwałości społecznej. Władze starają się odpowiadać na wszystkie oczekiwania mieszkańców. Przykładowo zapewniły ostatnio, że mieszkańcy gminy mogą korzystać z rzeszowskiej komunikacji miejskiej i z przysługujących uczniom darmowych biletów. Gmina przykłada też dużą wagę do budowy społeczeństwa obywatelskiego, przekazując zadania różnym stowarzyszeniom czy organizując budżet partycypacyjny.

II pozycja przypadła gminie Podkowa Leśna (woj. mazowieckie).

Wyróżnia się ona stabilną polityką finansową i sprawnością w zarządzaniu majątkiem, a także dbałością o stan środowiska naturalnego. Ponad 85 proc. mieszkańców korzysta z sieci kanalizacyjnej (co jest wysokim wskaźnikiem nawet wśród gmin miejskich), aż 95 proc. odpadów (jak deklaruje gmina) zbieranych jest w sposób selektywny. Program ochrony powietrza to m.in. czujniki jego jakości zamontowane na ulicach, których odczyty można śledzić online, dotacje na wymianę źródeł ciepła w budynkach mieszkalnych.

Ożarów Mazowiecki zajął III miejsce. Podwarszawskie miasto stawia na wysoką jakość usług dla mieszkańców m.in. w zakresie edukacji i na ekologię. Trwa m.in. wymiana pieców i program usuwania azbestu z budynków.