Nowe przepisy ułatwią prowadzenie przedsięwzięć PPP

ZR: Nowelizacja ustawy o partnerstwie publiczno-prywatnym oraz niektórych innych ustaw wchodzi w życie 19 września. Jaki jest cel tych zmian?

Tomasz Srokosz: Zmiany wprowadzone nowelizacją ustawy o PPP powstały na bazie dotychczasowych doświadczeń z niemal dekady obowiązywania tych przepisów, przy czym jedną z głównych tez, którą podkreślono w uzasadnieniu rządowego projektu, jest nieefektywność dotychczasowej procedury. Nieskuteczność postępowań zaważyła na stosunkowo niewielkiej popularności PPP względem prawa zamówień publicznych (PZP). Nowelizacja ma na celu zrównoważenie trybów realizacji inwestycji i ma poprawić także otoczenie prawne PPP. Zgodnie z jej założeniami przedsiębiorcy zainteresowani projektami powinni odpowiednio wcześniej ocenić ich opłacalność oraz zasadność udziału w postępowaniu, eliminując czasochłonne i kosztowne działania, często o charakterze „testowym”.

Czy nowe zapisy rozwiewają wątpliwości podmiotów publicznych co do odpowiedniego trybu wyboru partnera prywatnego?

Ustawodawca uznał, że w zależności od zamierzonego celu podmiot publiczny może wykorzystać różne formy powierzenia zadań. Jeżeli jego zamiarem jest otrzymanie usługi najtańszej, powinien zastosować zamówienia publiczne, gdzie kluczowe jest kryterium ceny. Jeżeli zamiarem jest uzyskanie najkorzystniejszego stosunku jakości do ceny, może wybrać partnerstwo publiczno-prywatne albo koncesję, korzystając z przepisów ustawy o umowie koncesji na roboty budowlane lub usługi. Różne cele implikowały różne procedury, z czym były problemy. Dlatego w kwestii proceduralnej znowelizowany art. 4 ust. 2 ustawy PPP uprawnia podmiot publiczny w każdym przypadku do wyboru partnera prywatnego w trybie PZP, także wówczas gdy umowa będzie miała charakter koncesji. Stosowanie ustawy o umowie koncesji do wyboru partnera prywatnego będzie zatem fakultatywne. Dzięki temu podmiot publiczny, który dopuszcza różne modele partnerstwa, wszczynając postępowanie w trybie PZP, nie będzie miał powodów do obaw, że zastosował nieprawidłowy tryb wyboru partnera prywatnego.

Dużą nowością jest nałożenie na podmiot publiczny obowiązku sporządzenia oceny efektywności realizacji przedsięwzięcia przed rozpoczęciem wyboru partnera prywatnego. Jak ma wyglądać taka analiza?

Analiza ma odpowiedzieć na pytanie, czy formuła PPP okaże się korzystna z punktu widzenia realizacji planowanego przedsięwzięcia. Podmiot publiczny powinien uwzględnić w szczególności zakładany podział zadań i ryzyka między obie strony, szacowane koszty cyklu życia przedsięwzięcia i czas niezbędny do jego realizacji, a także wysokość potencjalnych opłat pobieranych od użytkowników oraz warunki ich zmiany. To przykładowy katalog przesłanek. Oznacza to, że sama ocena nie będzie miała charakteru sztywnej regulacji, ale dokonywana będzie przy rozważeniu indywidualnych okoliczności przedsięwzięcia.

Nowelizacja zakłada, że realizacja zadań publicznych w drodze partnerstwa publiczno-prywatnego jest alternatywą dla ich powierzania w trybie zamówień publicznych. Jakie jest uzasadnienie dla innego względem zamówień publicznych trybu powierzenia zadań? Podmiot publiczny nie powinien ograniczać się do ofert zakładających minimalny czas wykonania przedsięwzięcia przy minimalnym koszcie, gdyż korzyści wynikające z takiego sposobu realizacji przedsięwzięcia mogą być krótkotrwałe. Punktem wyjścia powinna być rzeczywista wartość danego przedsięwzięcia, na którą składają się nie tylko elementy finansowe, ale również społeczno–ekonomiczne, operacyjne i jakościowe.

Z kolei w przypadku projektów planowanych w formule tradycyjnej, w których nakłady inwestycyjne z budżetu państwa przekroczą 300 mln zł, wprowadzony jest obowiązek sporządzenia opinii o realizacji projektu w formule PPP. Tzw. test PPP ma dostarczyć informacji o tym, która forma realizacji przedsięwzięcia będzie korzystniejsza w całym cyklu życia projektu. Projekt pozostawia swobodę w zakresie przeprowadzenia testu PPP, gdyż nie określa dokładnego zakresu, formy ani szczegółowości sporządzenia opinii. Wprowadzenie oceny testu PPP będzie kolejnym z przejawów chęci zaangażowania kapitału prywatnego w realizację inwestycji publicznych. Obowiązek uzyskiwania opinii nie będzie dotyczył przedsięwzięć planowanych do realizacji w formule PPP, gdyż inwestycje te będą podlegały obowiązkowej ocenie efektywności. Opinii nie trzeba będzie również uzyskiwać w przypadku inwestycji realizowanych w formule koncesji.

Czy dzięki nowym zapisom podmioty publiczne zyskają dostęp do większej wiedzy o projektach PPP?

Nowelizacja, wzorując się na rozwiązaniach stosowanych w innych państwach UE, wzmacnia rolę i kompetencje wyspecjalizowanej jednostki PPP zajmującej się prowadzeniem bazy partnerstw publiczno-prywatnych, dokonywaniem analiz i ocen funkcjonowania PPP, monitorowaniem rynku oraz przygotowywaniem i upowszechnianiem przykładów wzorów umów, wytycznych i innych dokumentów. Dzięki temu powstanie swoista „baza wiedzy” o PPP dla zamawiających. Wpłynie to korzystnie na sytuację przedsiębiorcy, gdyż zagwarantuje mu przejrzystość oraz rzetelność całej procedury PPP. Jednocześnie pozwoli wyjaśnić ewentualne wątpliwości odpowiednio wcześniej.

Aby ułatwić ministrowi sporządzanie analiz i ocen funkcjonowania PPP, podmioty publiczne będą zobowiązane do informowania go o najważniejszych danych dotyczących planowanych i realizowanych projektów PPP. Dodatkowo dane te będą podlegały obowiązkowej aktualizacji. Art. 16b ust. 1 znowelizowanej ustawy szczegółowo określa minimum informacji na temat projektu, jakie podmiot publiczny będzie zobowiązany przedstawić ministrowi. Należy wspomnieć, iż organ będzie również uprawniony do żądania przedstawienia dodatkowych informacji niż zawarte w powyższym przepisie. Minimalny zakres informacji przedstawiany organowi będzie dotyczył: faktu wszczęcia postępowania w sprawie wyboru partnera prywatnego, szczegółów zawarcia umowy o PPP oraz zawiązania i wpisu do rejestru przedsiębiorców spółki projektowej i spółki córki partnera prywatnego, a także jej rozwiązania.

Z Życia Samorządów