Placówka ta od tamtych lat kilka razy zmieniała siedzibę oraz nazwę. Od 1968 roku gromadziła zbiory sztuki secesyjnej. Ta ostatnia wystawa cieszyła się tak dużą popularnością, że postanowiono je dedykować temu stylowi sztuki europejskiej z przełomu XIX i XX wieku. Teraz wystawa ta mieści się na czterech piętrach kamienicy przy ul. Tumskiej 8 i zawiera aranżację wnętrz mieszczańskich, sale rzemiosła artystycznego oraz galerię malarstwa i rzeźby.
Prezentacja wnętrz historycznych pozwoliła na odtworzenie obrazu życia codziennego mieszczaństwa. Dokonano tego poprzez urządzenie dziesięciu pokoi, z których każdy jest odmienną aranżacją konkretnego wnętrza. Prezentowane jest w nich spectrum sztuki europejskiej w jej rozmaitych przejawach. Znaczące miejsce ma prezentacja sztuki okresu Młodej Polski z jej czołowymi przedstawicielami środowiska artystycznego Krakowa, Lwowa i Warszawy.
Niepowtarzalne eksponaty
Na ekspozycji zgromadzono kolekcje malarstwa, rzeźby, meblarstwa, tkaniny artystycznej i użytkowej, rzemiosła artystycznego (wyroby ze szkła, srebra, cyny, porcelany, fajansu), fotografii, akcesoriów mody, aby pokazać, że styl secesyjny objął swym zasięgiem wszystkie dziedziny sztuk plastycznych i użytkowych. Do aranżacji wnętrz użyto autentycznych obiektów z epoki.
Jak podkreślają muzealnicy, próba aranżacji wnętrz secesyjnych jest jedyną tego rodzaju w muzealnictwie polskim. Towarzyszy jej imponująca kolekcja art déco, która w ostatnich latach ciągle jest wzbogacana. Zbiór tej sztuki liczy blisko 1000 muzealiów, wśród których znajdują się prace malarskie i graficzne, rzemiosło artystyczne (szkło, ceramika, metal, tkaniny dekoracyjne, medalierstwo), ponad 20 kompletów mebli, kolekcję mody, akcesoriów i biżuterii (ponad 300 obiektów). Obecnie niewielki wycinek tej kolekcji jest prezentowany w dwóch salach w siedzibie Muzeum Mazowieckiego przy ul. Tumskiej 8.
W zbiorach Muzeum Mazowieckiego w Płocku znajduje się m.in. komplet obiadowy zaprojektowany przez Henry’ego van de Velde’a wykonany w Królewskiej Manufakturze Porcelany w Miśni, zbiór szkieł projektowanych przez Emila Gallé’go oraz wykonanych w założonej przez niego wytwórni w Nancy. Można także obejrzeć szkic olejny „Szału uniesień” Władysława Podkowińskiego z 1893 r., a także obrazy tak wybitnych artystów, jak Stanisława Wyspiańskiego, Józefa Mehoffera, Jacka Malczewskiego, Leona Wyczółkowskiego, Wojciecha Weissa, Jana Stanisławskiego, Józefa Pankiewicza, Teodora Axentowicza, Stanisława Czajkowskiego, Edwarda Okunia, Włodzimierza Tetmajera. W placówce tej jest też projekt pomnika Fryderyka Chopina autorstwa Wacława Szymanowskiego do Łazienek Królewskich w Warszawie, a także rzeźby Konstantego Laszczki, Ksawerego Dunikowskiego, Henryka Kuny. Można też obejrzeć unikany zbiór biżuterii żałobnej z okresu powstania styczniowego.
Olendrzy i żydzi
W płockim muzeum jest też największa w Polsce kolekcja muzealiów związanych z osadnictwem olenderskim na Mazowszu, m.in. meble pokojowe i kuchenne, sprzęty gospodarstwa domowego, wyposażenie suszarni i powielarni (więcej na temat tej społeczności niedawno pisaliśmy w „Życiu Mazowsza”).
