Gwardia wciąż nie dla żużla

Ostatnie Grand Prix na Stadionie Narodowym obejrzało około 50 tys. kibiców, z czego mniej więcej jedna piąta pochodziła z województwa mazowieckiego. To poważny argument za tym, że ligowy żużel w Warszawie mógłby się cieszyć powodzeniem. Zwracają na to uwagę także osoby zaangażowane w projekt przywrócenia „czarnego sportu” stolicy. Nawet jeśli tylko część z tej mazowieckiej widowni na GP przychodziłaby na mecze ligowe, to i tak frekwencja byłaby zadowalająca. W drugiej lidze żużla mecze ogląda w tym sezonie średnio nieco ponad 3 tys. widzów (od niemal 7 tys. w Lublinie do nieco ponad 500 w Rawiczu).

Krytycy projektu „żużel w Warszawie” twierdzą, że ten sport w stolicy nie ma większego sensu, bo stworzono by sztuczny twór w mieście bez tradycji. O ile jednak można się zgodzić, że prawdopodobnie duża liczba wspomnianych mieszkańców Mazowsza, którzy kupili bilety na Grand Prix, to popularne „słoiki”, o tyle zarzucanie Warszawie braku żużlowej historii jest sporym błędem.

Historia zawodów

Choć trudno określić datę, którą można przyjąć jako początek żużla w Polsce, to pionierami byli właśnie warszawiacy. Pierwszą udokumentowaną imprezę żużlową w czerwcu 1903 roku, czyli jeszcze pod zaborami, zorganizowało Warszawskie Towarzystwo Cyklistów. Zawody odbyły się na Dynasach – torze przeznaczonym do wyścigów kolarskich, który pokryto mieszanką gliny i przepalonego węgla. Przed wojną ścigano się także na stadionie Legii. „W Polsce wyścigi »dirt-trackowe« (tak wówczas nazywano żużel – red.) są nowością. W roku bieżącym widzieliśmy je w Mysłowicach, Warszawie, Łodzi, Poznaniu, Grudziądzu i kilku innych miastach z udziałem zawodników krajowych i zagranicznych” – pisał w 1931 roku ilustrowany tygodnik sportowy „Raz, Dwa, Trzy”. W tym czasie wiele miast kojarzonych obecnie jako „żużlowe” nawet nie leżało jeszcze w granicach Polski.

II wojna światowa przerwała oczywiście rozwój dyscypliny, ale już w pierwszych rozegranych po jej zakończeniu zawodach, 29 czerwca 1946 roku w Chorzowie, zwyciężył reprezentujący PKM Warszawa Stanisław Brun. Pierwsze rozgrywki ligowe, w 1948 roku, wygrał PKM w składzie: Brun, Jerzy Dąbrowski, Mieczysław Chlebicz i Jan Wąsikowski. Ten klub szybko się rozpadł, ale błyskawicznie powstawały kolejne: Ogniwo, Budowlani, czyli późniejsza Skra, czy CWKS Legia, w barwach którego jeździli tacy legendarni polscy zawodnicy, jak Alfred Smoczyk, Mieczysław Połukard, Marian Kaiser czy Paweł Waloszek. Żużlowa Legia w 1961 roku przeprowadziła się do Gdańska. Sekcja żużlowa Skry została rozwiązana dwa lata wcześniej. Silniki napędzane metanolem na dobre ucichły w 1969, kiedy na Skrze ułożono pierwszą w Polsce nawierzchnię tartanową.

Przez następne dziesięciolecia kilkakrotnie podejmowano próby reaktywacji żużla w Warszawie. W 1985 roku zawodnicy jeździli po ceglastej nawierzchni na Stadionie Dziesięciolecia. W 1993 w towarzyskim meczu zmierzyły się drużyny Apatora Toruń i Sparty Wrocław. Dwa tygodnie później, turniejem uświetniającym jubileusz 90-lecia sportu motocyklowego w Polsce, oficjalnie otwarto stadion Gwardii. Ale na ligowy żużel przyszło poczekać jeszcze kilka lat, na Władysława Golloba.

Ojciec mistrza świata Tomasza w grudniu 1999 roku zorganizował Turniej Sylwestrowy. Mimo mrozu i padającego śniegu, impreza cieszyła się sporym zainteresowaniem, a sam Gollob senior, zachęcony jej powodzeniem, przywrócił stolicę dla speedwaya.

Niestety nie na długo, bo ligowa przygoda Gwardii trwała niecałe cztery lata. W trzecim sezonie drużyna, w której gwiazdami byli filigranowy Anglik Andy Smith i legenda polskich torów Roman Jankowski, awansowała do pierwszej ligi. Wygrała tam jednak tylko dwa spotkania i przed końcem sezonu wycofała się z rozgrywek.

Razem z upadkiem żużla w ruinę zaczął popadać stadion Gwardii, który pamięta nie tylko żużlowców czy występy piłkarzy w Pucharze Europy, ale i koncerty Aerosmith, Iron Maiden i Metalliki. Wciąż jednak – jak mówi Wojciech Jankowski z Warszawskiego Towarzystwa Speedwaya (WTS) – jest to jedyne realne miejsce na reaktywację żużla w stolicy.

Właśnie Jankowski od lat jest najgorętszym orędownikiem przywrócenia miastu tej dyscypliny. WTS został założony w 2009 roku, a jego menedżer ima się najróżniejszych sposobów, by przekonać nie tyle kibiców czy sponsorów do żużla, ile osoby mogące podjąć decyzję w kwestii obiektu przy ul. Racławickiej.

W 2011 roku Jankowski, wykorzystując możliwości regulaminowe, zgłosił drużynę „bez ziemi” do rozgrywek juniorskich. WTS Nice Warszawa na turnieje, które powinien organizować u siebie, wynajmował tory innych klubów, a jeżdżący z Syrenką na plastronie Przemysław i Piotr Pawliccy zdobyli nawet cztery medale młodzieżowych mistrzostw Polski, w tym jeden złoty – par klubowych.

Poszukiwanie toru

Piotr Pawlicki jeździ teraz w cyklu Grand Prix i w Warszawie można go zobaczyć w akcji tylko raz do roku na Stadionie Narodowym. Sprawa warszawskiego żużla natomiast nie posuwa się do przodu, mimo kolejnych inicjatyw. Jankowski negocjował z właścicielem terenu Gwardii, zgłaszał projekty budowy toru do budżetów partycypacyjnych w dzielnicach. Ostatnio we Włochach, gdzie zaproponował stworzenie kompleksu dwóch małych torów. Wewnętrzny, o długości ok. 60 metrów, miałby służyć do wyścigów speedrowerów oraz innych wyścigów rowerowych. Drugi, o długości ok. 150 m, byłby przeznaczony do treningów na motocyklach o różnej pojemności oraz pit-bike’ach. Projekt nie wygrał jednak głosowania warszawiaków. Zabrakło 60 głosów.

– My naprawdę przez kilka lat przeanalizowaliśmy różne miejsca – tłumaczy w rozmowie z „Rzeczpospolitą” Wojciech Jankowski, którego zdaniem powrót na Gwardię jest rozwiązaniem znacznie lepszym niż szukanie nowej lokalizacji. – Przeraża mnie, że ten obiekt niszczeje i nikomu nie leży na sercu, żeby podjąć jakąś decyzję – dodaje.

Tereny Gwardii, znajdujące się w gestii Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji, od lat niszczeją, choć co chwila słyszy się o nowych pomysłach. Ostatnio miała je zająć w ramach międzynarodowej umowy Europejska Agencja Straży Granicznej i Przybrzeżnej Frontex. Jankowski ma jednak oficjalny list od dyrektora agencji Fabrice’a Leggeriego, który deklaruje, że część nieruchomości, która została Fronteksowi przekazana, nie obejmuje toru żużlowego i boiska, a sam Leggeri nie widzi przeciwwskazań, by na sąsiednich działkach rozwijała się lokalna kultura, sport i rekreacja.

– MSW, które reprezentuje Skarb Państwa, cały czas tłumaczy, że trwają pewne prace koncepcyjne na temat tej nieruchomości. I pewnie dopóki nowy zarządca terenu nie zostanie ogłoszony, będzie trudno cokolwiek w tej materii zrobić – wyjaśnia menedżer. Ostatnio pojawiła się informacja, że teren przejmie Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego i wybudowana zostanie na nim polska wersja Pentagonu.

Również zdaniem posła Tomasza Latosa, szefa Parlamentarnego Zespołu ds. Żużla, MSW ma na Gwardię inne pomysły i nie ma tam miejsca na żużel. Polityk zastrzega, że być może zmiana tej decyzji będzie możliwa w trakcie inwestycji. – Ale ja bym raczej na to nie liczył i szukał innej lokalizacji.

Wojciech Jankowski mówi jednak, że podobne zapowiedzi słyszy już od ośmiu lat, nic się nie dzieje, a stadion niszczeje i jest rozkradany. Kilka lat temu zginęła z niego – terenu zajmowanego wówczas przez policję – okalająca tor siatka.