Miasto – księga wielkich tradycji

Rz: Mamy już za sobą Dzień Reymonta, który tym razem zbiegł się z Rokiem Reymontowskim. Co, jako pomysłodawca Dnia, uważa pan za największy sukces tego cyklu?

Marcel Szytenchelm: Zacznijmy może od najświeższych wrażeń. Tegoroczna edycja Dnia Reymonta była niezwykle udana. W Łodzi, Przyłęku Dużym i Lipcach Reymontowskich uczestniczyło w nim 200 wykonawców i, co najważniejsze, setki widzów. Rokrocznie organizowana impreza zyskuje coraz większe uznanie. Myślę, że godne podkreślenia jest to, że mamy za sobą 20., jubileuszową edycję. Na pewno ta formuła się nie zestarzała. Chodzi o to, że w sposób widowiskowy, teatralno-muzyczny, happeningowy przypominam twórczość Władysława Reymonta. Wymyśliłem taką imprezę, aby ożywiać świat dawno minionych lat. A jednocześnie poprzez postać Władysława Reymonta – wybitnego pisarza, laureata Nagrody Nobla – promować związane z nim miejscowości. W imprezie biorą udział setki osób reprezentujących różne pokolenia i środowiska. Jestem dumny z tego, że mamy do czynienia ze zbrataniem się artystycznym z dużym poczuciem humoru.

Dzień Reymonta rozpoczął się przy Kufrze, jednym z pomników – w tym przypadku Władysława Reymonta, których powstania był pan inicjatorem. Jakie były początki Galerii Wielkich Łodzian?

Pomysł stworzenia „Galerii” zrodził się w 1996 roku. Chciałem, aby pomniki wtapiały się w ulicę Piotrkowską i stały się jej charakterystycznymi znakami. Stworzyłem Galerię jako rodzaj ulicznego teatru. Poprzez pomniki można opowiadać o Łodzi, galeria spełnia zatem również rolę edukacyjną. Przy każdej rzeźbie wybitnego twórcy można usiąść, potrzeć nos na szczęście, zrobić pamiątkowe zdjęcie i zabrać je ze sobą. Ta galeria jest czynna całą dobę. Lokalizacje też nie są przypadkowe. Warto zaznaczyć, że pomniki nie powstały za publiczne pieniądze. Szukałem fundatorów, zaciągałem pożyczki. A zacząłem od akcji artystycznej pod nazwą Dzień Tuwima, bo najpierw wymyśliłem Ławeczkę Tuwima. Miałem wrażenie, że do tego momentu Juliana Tuwima się wstydzono, przypominając sobie o tym wybitnym poecie tylko przy okazji okrągłych rocznic twórcy. Później powstały pomniki Fortepian Rubinsteina, Kufer Reymonta, Twórcy Łodzi Przemysłowej, Fotel Jaracza i Lampiarz. Jestem dumny z tego, że inne miasta podchwyciły mój pomysł stawiania podobnych pomników w postaci ławeczek.

Jest pan niekonwencjonalnym piewcą Łodzi. Czym jest dla pana to miasto?

Księgą! Łódź objawia mi się jako księga wielkich tradycji. Tę księgę należy co jakiś czas czytać od nowa. Jej klimat tworzą wybitni ludzie i magiczne miejsca. Ich poznanie zawdzięczam mamie. Z nią, jeszcze jako dziecko, wędrowałem po Łodzi, spacerowałem po Piotrkowskiej, odwiedzałem kamienice, w których mieszkali wybitni twórcy. Bardzo dużo czasu spędzałem w bibliotekach i odkurzałem stare pożółkłe gazety.

Zazwyczaj chodzi pan w meloniku na głowie i z muszką pod szyją. Ale jako reżyser często wybiera nietypowe, współczesne przestrzenie teatralne: podwórka, klatki schodowe, windy. Skąd się to bierze?

Nie lubię się nudzić. Lubię stosować niekonwencjonalne środki wyrazu i kontaktu aktora z widzem, lubię wciągać go do zabawy, prowokować. Spełniam się artystycznie. Realizuję m.in. autorskie teledyski. W pięciu rolach, jako autor tekstów, scenarzysta, reżyser, producent i wykonawca – stworzyłem wideoklipy „Taxi Mariana” i „Niemrawa cyganeczka”. Ostatni mój wideoklip „Menela” jest próbą komentarza i odpowiedzią na słowa aktora Bogusława Lindy, że Łódź jest miastem meneli. Nie zgadzam się z tą krzywdzącą opinią. A już w wakacje powstanie następny teledysk zatytułowany „Galaktyczny Reymont”. W ten sposób tworzę cykl wideoklipów o Łodzi. Opowiadać w nich będę o znaczących osobach, wydarzeniach, faktach związanych z miastem i regionem. Lubię marzyć, a swoje marzenia realizować. Przede mną wiele artystycznych projektów, które chciałbym wprowadzić w życie.

Jakie pan ma plany na przyszłość?

Jeden z następnych moich teledysków chciałbym poświęcić najważniejszej ulicy miasta – Piotrkowskiej. Jak zwykle zaproszę do współpracy aktorów ze Studia Teatralnego „Słup”, utalentowanego kompozytora i aranżera Witolda Ambroziaka i wspaniałych operatorów: Karola Wysznackiego, Michała Klimczaka i Macieja Piąste. Mam też plany na happeningi wokół moich pomników „Galerii Wielkich Łodzian”. Lubię zmieniać ulice, podwórka, place w scenę teatralną, na której przywraca się miastu jego barwną przeszłość. Chciałbym też uświadomić mieszkańcom, że w Łodzi był kiedyś tor konny. Mam nadzieję, że w sposób artystyczny wrócimy do tych konnych wyścigów sprzed lat, do tamtej atmosfery zabawy. Niebawem zaczną się też próby do mojego nowego przedstawienia w Słupie. Tym razem będzie to autorski spektakl „Orzeł wie”. Jak zwykle w sposób przewrotny i ironiczny opowiem o Polakach. Postaram się udowodnić, że nasz polski orzeł jest lepszy od rosyjskiego czy pruskiego. Mam nadzieję, że nauczę widzów… fruwać. Poszukam też artystycznej odpowiedzi na pytanie, co będzie dalej z nami dalej. Wyobraźni, inwencji mi nie brakuje, ciągle mam nowe pomysły. Lubię marzyć i spełniać swoje marzenia. Poczucie humoru dopisuje i nadal mam duszę jurnego młodzieniaszka. Żałuję jednak, że większość wokół mnie jest coraz smutniejsza. Muszę coś z tym zrobić…