Bydgoskim szlakiem wody i techniki

Twórcy Szlaku Wody, Przemysłu i Rzemiosła – TeH2O chcą skusić turystów zainteresowanych dziedzictwem przemysłowym. Ale atrakcji nie zabraknie także dla innych.

Publikacja: 24.08.2016 23:00

Położona oczywiście nad wodą Warzelnia Piwa Bydgoszcz

Położona oczywiście nad wodą Warzelnia Piwa Bydgoszcz

Foto: Bialo-Czarna/Tymon Markowski

Wszystko zaczęło się od inwentaryzacji 34 obiektów przemysłowych, które pasowały do pomysłu. Ostatecznie wytypowano szesnaście, w tym cztery, które są dziś wizytówkami szlaku. To Wyspa Młyńska, Kanał Bydgoski, spichrze nad Brdą i wieżę ciśnień.

Mieszanka wodno-wybuchowa

Szczególnym miejscem na szlaku jest Exploseum – ekspozycja umiejscowiona w budynkach poniemieckiej DAG Fabrik Bromberg, gdzie produkowano materiały wybuchowe na potrzeby Trzeciej Rzeszy. Dziś pofabrycznych budynków jest siedem, ale szacuje się, że pod koniec 1944 roku stało ich ponad tysiąc, a każdy był pilnie strzeżoną tajemnicą – elewacje pomalowano na zielono, dachy obsadzono roślinnością. Przymusowi robotnicy (być może nawet czterdzieści tysięcy) produkowali tu nitroglicerynę, trotyl i wykorzystywany m.in. w pociskach V1 nitrobenzen – w tajniki ich wytwarzania wprowadza znajdująca się tu dziś wystawa.

O ogromie przedsięwzięcia niech świadczy to, że obecne Exploseum – Centrum techniki wojennej DAG Fabrik Bromberg, zajmuje zaledwie jeden procent dawnej powierzchni DAG. W ubiegłym roku zostało włączone do Europejskiego Szlaku Dziedzictwa Przemysłowego (ERIH), jako z szósty w Polsce punkt kotwiczny (obok łódzkiej Manufaktury, Zabytkowej Kopalni Srebra w Tarnowskich Górach, Tyskiego Browarium, Kopalni Guido w Zabrzu oraz Muzeum Browaru w Żywcu). To oznacza, że dawną DAG Fabrik Bromberg uznano za obiekt o ponadregionalnym znaczeniu dla przemysłowej historii Europy.

Mydło i piwo

Jednym z ciekawszych punktów szlaku jest Muzeum Mydła i Historii Brudu. Mieści się na starówce, przy ulicy Długiej 13-17. Założone w 2012 r., przedstawia historię brudu i higieny od czasów starożytnych po współczesność. Można zobaczyć m.in. średniowieczną łaźnię, XIX-wieczny pokój kąpielowy, maglownice, pralki, suszarki oraz kolekcję mydeł z różnych zakątków świata. Dostępne są również dokumenty dotyczące metod i rytuałów higienicznych. Wszystkiego można dotknąć i powąchać, a w zaimprowizowanym laboratorium samodzielnie wykonać mydło.

Innym wartym odwiedzenia punktem na trasie jest Warzelnia Piwa Bydgoszcz. Lokal powstał w 2011 roku, na Poznańskiej 8. Tutejszy piwowar może czerpać z bogatej tradycji, bowiem był czas, kiedy na terenie miasta działało dziesięć browarów i warzelni oraz liczne mniejsze punkty produkcyjne. Zabytkowe wnętrza budynku (parcelę zajmowali niegdyś farbiarze) kryją obecnie miedzianą instalację warzelnianą, stylowe butelki, porcelanowe zamknięcia i inne pamiątki po bydgoskich browarach. Można napić się warzonego na miejscu piwa – „Kasztelana z Bydgoszczy” „Pszenicznego młyńskiego”, „Pilsa weneckiego” i „Koźlaka bydgoskiego”.

Spacer można skończyć na barce „Lemara”. Zacumowana przy ul. Mostowej – widoczna z Mostu im. Jerzego Sulimy Kamińskiego, na tle Bydgoskich Spichrzy. Pierwotnie była to barka towarowa bez napędu, o stalowej konstrukcji – „Gross Finow-Masskahn” (tzw. finówka duża). Zbudowana w 1937 r. w stoczni i warsztatach mechanicznych towarzystwa akcyjnego Lloyd Bydgoski-Bromberger Schleppschiffahrt. Po gruntownym remoncie barkę oddano do użytku w 2014 roku, by przypominała o wodnych tradycjach miasta. Dziś odbywają się tu m.in. koncerty, lekcje na wodzie i spotkania rodzin szyperskich.

Potencjał do wykorzystania

Szlak TeH2O może być jedną z odpowiedzi na wnioski sformułowane w „Raporcie na temat wielkich miast Polski”, przygotowanym w 2011 roku przez firmę badawczą PwC. Autorzy wskazywali wówczas na względnie małą liczbę turystów zaglądających w Bydgoszczy i potrzebę poprawy wizerunku miasta. Jednocześnie podkreślono komunikacyjną dostępność, unikatowe położenie na skrzyżowaniu szlaków wodnych i zróżnicowane dziedzictwo przemysłowe.

Część obiektów związanych ze szlakiem dziedzictwa przemysłowego, już wcześniej wykorzystywano w promocji miasta – spichrze nad Brdą znalazły się w logotypie Bydgoszczy, zaś 2014 ogłoszono Rokiem Kanału Bydgoskiego.

Od 2015 roku popularyzacja poprzemysłowego dziedzictwa nabrała tempa, bo w ramach promocji szlaku TeH2O odbywa się jednodniowy festiwal – TehoFest. W tym roku gospodarze obiektów zapraszają 10 września – w godzinach 9-16 można będzie m.in. zwiedzić je z przewodnikiem (niespodzianki przewidziane).

– A po godzinie 16 spotykamy się na Wyspie Młyńskiej i tam bawimy do późnych godzin wieczornych. Imprezę zakończy plenerowe spotkanie z przedstawicielami obiektów, cykl spektakli oraz koncert – zapowiada Kinga Puchowska z Muzeum Okręgowego im. Leona Wyczółkowskiego.

Wszystko zaczęło się od inwentaryzacji 34 obiektów przemysłowych, które pasowały do pomysłu. Ostatecznie wytypowano szesnaście, w tym cztery, które są dziś wizytówkami szlaku. To Wyspa Młyńska, Kanał Bydgoski, spichrze nad Brdą i wieżę ciśnień.

Mieszanka wodno-wybuchowa

Pozostało 93% artykułu

Ten artykuł przeczytasz z aktywną subskrypcją rp.pl

Zyskaj dostęp do ekskluzywnych treści najbardziej opiniotwórczego medium w Polsce

Na bieżąco o tym, co ważne w kraju i na świecie. Rzetelne informacje, różne perspektywy, komentarze i opinie. Artykuły z Rzeczpospolitej i wydania magazynowego Plus Minus.

Archiwum
Znaleźć sposób na nierówną walkę z korkami
Archiwum
W Kujawsko-Pomorskiem uczą się od gwiazd Doliny Krzemowej
Archiwum
O finansach samorządów na Europejskim Kongresie Samorządów
Archiwum
Pod hasłem #LubuskieChallenge – Łączy nas przyszłość
Archiwum
Nie można zapominać o ogrodach, bo dzięki nim żyje się lepiej