Sztuka ponad podziałami

Uwerturą do otwarcia budowanego przez 40 lat Centrum Spotkania Kultur, zwanego przez lublinian Teatrem w Budowie, był wieczór 23 listopada zatytułowany „Jak budować teatr?”. Wzięli w nim udział ludzie teatru, którzy stworzyli nowe teatralne instytucje w Polsce. Do Lublina przyjechali opowiedzieć o swoich doświadczeniach: Krystyna Janda, Maciej Nowak, Jerzy Limon, Jacek Poniedziałek, Jan Klata, Tomasz Karolak, Michał Zadara, Włodzimierz Staniewski.

To wtedy pierwsi widzowie zobaczyli wnętrza monumentalnego budynku, jednak jego pełne wyposażanie nie było jeszcze zakończone. Nie można było podziwiać imponującej Sali Operowej na tysiąc miejsc. Goście przeszli jednak „Aleją kultur” – wielopoziomowym, przeszklonym traktem, gdzie spotykać się mają artyści, widzowie, animatorzy i wszyscy odwiedzający obiekt. Centrum Spotkania Kultur ma być bowiem miejscem gościnnym dla organizacji pozarządowych, kina studyjnego, środowiska związanego ze sztukami wizualnymi, teatrem, muzyką.

Operowo i etnicznie

Uroczyste otwarcie Sali Operowej odbyło się 29 kwietnia. Po raz pierwszy w Polsce wystąpili Aleksandra Kurzak i Roberto Alagna, śpiewając arie i duety operowe Verdiego, Pucciniego i Donizettiego z towarzyszeniem Orkiestry Symfonicznej im. Karola Namysłowskiego z Zamościa pod batutą Bassema Akiki.

Pierwszym tegorocznym wydarzeniem plenerowym był 6 maja koncert zatytułowany „Spotkajmy się na placu” – placu Teatralnym rozpościerającym się u stóp monumentalnej bryły CSK. Program akcentował wielokulturowy profil programu nowej instytucji. Wystąpił Jacek Kleyff i Orkiestra Na Zdrowie, którzy od wczesnych lat 90. są prekursorem łączenia muzyki folkowej, poezji śpiewanej i reggae w Polsce. Gwiazdą zagraniczną był odkryty przez Manu Chao duet Amadou & Mariam, muzyczne małżeństwo pochodzące z Mali. Ich znakiem firmowym jest połączenie afrykańskich rytmów, porywającej bluesowej gitary i magicznego współbrzmienia dwóch głosów.

Kolejnym ważnym wydarzeniem stał się występ 7 maja – po raz pierwszy w kraju – słynnej włoskiej szkoły baletowej Accademia Teatro alla Scala. Pokazała swoje umiejętności w romantycznej wizji „Kopciuszka”. Można mówić o polskiej prapremierze, ponieważ w 2015 roku, na zlecenie Fundacji Bracco, Frederic Olivieri stworzył dla uczniów Accademii Teatro alla Scala nową choreografię opartą na muzyce Sergiusza Prokofiewa i libretcie Mikołaja Wołkowa. W ten sposób rozpoczęta została stała współpraca Centrum Spotkania Kultur z Accademią Teatro alla Scala.

Fotografia i śpiew

Fotograficzną premierą będzie wystawa „GENESIS. Fotografie Sebastiao Salgado”, brazylijskiego mistrza cenionego w świecie za czarno-białe zdjęcia przyrody ożywionej i nieożywionej, a także monumentalne cykle dokumentujące życie społeczne oraz naturę.

W 2004 r. rozpoczął pracę nad cyklem, który będzie można oglądać w Lublinie od 28 maja. Jego celem było pokazanie natury i ludzkości w perspektywie tego, co pierwotne i nieskalane. Cykl składa się z serii fotografii krajobrazów i przyrody, jak również ludów żyjących niezmiennie od wieków w oparciu o dawne tradycje swoich przodków. Wystawa zorganizowana przez kurator Lélię Wanick Salgado, przy wsparciu brazylijskiej firmy VALE, odkrywa niedostępne łańcuchy górskie, pustynie i oceany, mało znane gatunki zwierząt, którym udało się uchronić przed negatywnym wpływem globalnej cywilizacji.

31 maja wystąpi w Sali Operowej Huun-Huur-Tu, legenda gardłowego śpiewu. Współpracowali z takimi artystami, jak Frank Zappa, Johnny „Guitar” Watson, Kodo Drummers, Moscow Art Trio, Kronos Quartet, Hazmat Modine, The Chieftains oraz bułgarskim chórem kobiecym Angelite.

Kwartet został założony w 1992 roku przez Kaigal-ool Khovalyg, braci Alexandera i Sayana Bapa, oraz Alberta Kuvezina. Nazwa zespołu nawiązuje do efektu promieni światła przebijających się przez chmury o wschodzie i zachodzie słońca – znajomy widok, który inspiruje gdziekolwiek tylko się pojawia. Wokaliści wykonują tradycyjne piosenki ludowe, ilustrujące życie w stepie. Są silnie związani ze swoją ojczyzną Tuwą, której tradycję reprezentują. Dźwięk, który jest znakiem firmowym zespołu, powstaje dzięki technikom śpiewu gardłowego. Tradycyjnie były one śpiewane a-cappella. To właśnie Huun Huur Tu byli jednymi z pierwszych, którzy połączyli je z dawnymi instrumentami akustycznymi.

Artyści zrobili międzynarodową karierę i nagrywali na całym świecie. Pierwszy album „60 koni w moim stadzie” (1980) powstał w Londynie i Mill Valley w Kalifornii. „Lament sieroty” (1994) zarejestrowano w Nowym Jorku i Moskwie, zaś „Gdybym urodził się orłem” (1997) – w Holandii. W 1999 zespół wydał czwarty album „Gdzie młoda trawa rośnie”, zaś dwa fragmenty zostały nagrane podczas jazdy konnej na tuwińskich stepach.

Z Lublina na koniec świata

Pierwszą literacką imprezą, która zagości w Centrum Spotkania Kultur, będą „Kontynenty – Festiwal Podróży i Reportażu”. Wyrastają bezpośrednio z cyklu „Lubelskich Spotkań Podróżniczych” goszczących w Lublinie od 2013 roku.

Festiwal potrwa od 3 do 5 czerwca, a złożą się nań projekcje filmów i spotkania z pisarzami oraz debaty. Piątkowe prezentacje 3 czerwca o godzinie 17.30 w Sali Operowej rozpocznie Mateusz Waligóra, specjalista od wyczynowych wypraw w najbardziej odludne miejsca naszej planety. Szczególnym upodobaniem darzy pustynie, od Australii po Boliwię. Na koncie ma rowerowy trawers najdłuższego pasma górskiego świata – Andów, samotny rowerowy przejazd przez najtrudniejszą drogę wytyczoną na ziemi – Canning Stock Route w Australii Zachodniej oraz samotny pieszy trawers największej solnej pustyni świata – Salar de Uyuni w Boliwii.

Jego opowieść „Rowerami na Krańce Świata” dotyczyć będzie rowerowej podróży przez Amerykę Południową i Australię oraz spełniania marzeń gdzieś na szczytach Andów. W trakcie prelekcji będzie można się dowiedzieć, w jaki sposób wyleczyć przeziębienie miksturą z pancerników oraz o tym, jak to jest w ekwadorskim szczerym polu usłyszeć: „krzoszcz przmi w czinie”.

Festiwalowy piątek zamknie koncert węgierskiej formacji Vágtázó Csodaszarvas. To jedna z najbardziej oryginalnych, szamanistycznych grup muzycznych, przywracających do życia muzykę konnych łuczników, grających na starożytnych węgierskich instrumentach: tamburynach, starych węgierskich lutniach, szamańskich bębnach, zurnach, dudach, skrzypcach, erhu, kontrabasie i Morin Chuur.

W sobotę, 4 czerwca gośćmi festiwalu będą m.in. Anna Jaklewicz, która opowie o chińskiej prowincji, oraz Mariusz Wilk. Pisarz eksplorujący wschodnie rejony Rosji zastanawiać się będzie prowokacyjnie nad tym, czy literatura podróżnicza nie wypaliła się czasem. W cyklu warsztatowym Max Cegielski podzieli się radami, jak umiejętnie robić w podróży notatki.

Sobotnie prezentacje zakończy na placu Teatralnym spotkanie z Bartkiem Malinowskim i Joanną Lipowczan zatytułowane „Wielki Szlak Himalajski”. Tytułowy trakt liczy 1700 km i uważany jest za jeden z najtrudniejszych i najwyżej położonych szlaków górskich na świecie. Joanna Lipowczan i Bartosz Malinowski jako pierwsi Polacy przeszli Wielki Szlak Himalajski w 2015 roku. Zajęło im to 120 dni – bez wsparcia tragarzy, kucharzy i przewodników.

A w niedzielę 5 czerwca festiwal rozpocznie w Sali Operowej spotkanie autorskie z Wojciechem Jagielskim. Po raz pierwszy w Polsce spotkać będzie się można z Hugh Thomsonem. To pisarz, filmowiec, podróżnik. Kilkakrotnie prowadził wyprawy badawcze w Ameryce Południowej, szukając pozostałości cywilizacji Inków. Praca dokumentalisty zawiodła go także na Kilimandżaro, do Bhutanu, Afganistanu i Rosji.