Górnictwo siłą napędową regionu

„Rzeczpospolita”: Wyobraża pan sobie Śląsk bez węgla?

Mirosław Bendzera: Jestem przekonany, że jeszcze przez długie lata to węgiel kamienny będzie jednym z podstawowych źródeł energii w gospodarce. Siłą naszego regionu są wysokie kompetencje przemysłowe i tę przewagę powinniśmy konsekwentnie rozbudowywać. Przemysł górniczo-energetyczny z całą pewnością będzie ewoluował, dostosowując się do zmian zachodzących na rynku, wymagań technicznych i ekologicznych, ale z całą pewnością jeszcze długo będzie siłą napędową Śląska. Posiadamy wieloletnie doświadczenie, bazę rozwojową i kompletne zaplecze techniczno-produkcyjne. Wdrożenie nowoczesnych rozwiązań w zakresie wydobycia węgla oraz jak najbardziej przyjaznych środowisku technologii jego przetwarzania pozwolą na dalszy rozwój sektora oraz jeszcze bardziej wzmocnią potencjał eksportowy naszego regionu.

Problemy spółek węglowych ciągną jednak w dół całą branżę okołogórniczą. Spodziewa się pan fali bankructw w woj. śląskim?

To jest jak najbardziej realny scenariusz. Problemy, jakie dotykają dzisiaj spółki z sektora okołogórniczego, coraz bardziej wpływają na stabilność branży, a tym samym również naszego regionu. Od kilku lat obserwujemy systematyczną redukcję nakładów inwestycyjnych na zakupy maszyn i urządzeń dla branży górniczej. Przykładowo w 2012 r. było to ponad 1,7 mld zł, a w roku 2015, według pierwszych szacunków, niespełna 600 mln zł.

W konsekwencji firmy z zaplecza konkurują o coraz mniejszą liczbę zamówień, ceny za wykonywane usługi czy dostawy maszyn spadają, terminy płatności ulegają wydłużeniu, dostęp do źródeł finansowania staje się coraz bardziej utrudniony – to prosta recepta na kolejną tragedię.

Jednocześnie należności spółek okołogórniczych od głównych producentów węgla to setki milionów złotych – stąd tak duży niepokój zaplecza o przyszłość. Pamiętajmy, że firmy okołogórnicze to tysiące miejsc pracy związanych głównie z regionem Śląska i Polski południowej.

Jest szansa na poprawę sytuacji?

Musimy pamiętać, że problemy dotykają nie tylko rynku krajowego, ale też całej branży w perspektywie globalnej. Funkcjonowanie spółek zaplecza okołogórniczego w dużej mierze uzależnione jest od cen surowców energetycznych i liczby projektów inwestycyjnych prowadzonych przez firmy wydobywcze. Rzeczywistość jest taka, że ceny są coraz niższe, a liczba inwestycji systematycznie spada. W obecnej sytuacji najlepszą strategią działania i szansą na rozwój naszej branży jest jej przemyślana konsolidacja.

W marcu zainicjowany został proces połączenia grupy Famur z grupą Kopex, który daje realną szansę na zbudowanie silnego, polskiego podmiotu, który będzie mógł skutecznie konkurować ze światowymi liderami na rynku producentów maszyn górniczych. Jest to droga podobna do tej, jaką w przeszłości obrały firmy z naszej branży w innych krajach.

A rządowe plany ratowania spółek węglowych zdołają wyrwać krajowy sektor z kryzysu?

Z wielką uwagą śledzimy proces zmian w Kompanii Węglowej, Jastrzębskiej Spółce Węglowej czy Katowickim Holdingu Węglowym. Liczymy, że sprawne utworzenie Polskiej Grupy Górniczej, ustabilizowanie sytuacji w JSW oraz podjęcie decyzji o dalszych losach KHW pozytywnie przełożą się na rynek, w tym również na funkcjonowanie zaplecza. Mamy nadzieję, że podejmując konieczne decyzje o zmianach w sektorze wydobywczym, decydenci będą również pamiętać o zapewnieniu bezpieczeństwa i przyszłości dla firm okołogórniczych, ponieważ jedni bez drugich nie są w stanie funkcjonować.

Producenci węgla mogą liczyć na wsparcie chociażby w postaci zastrzyku gotówki od firm energetycznych, a jak rząd może pomóc firmom okołogórniczym?

Wsparcie strony rządowej jest jednym z najistotniejszych czynników, od których uzależniam powodzenie zbudowania dużej, polskiej spółki, która stanie się rzeczywistą konkurencją dla największych firm w branży okołogórniczej. Przedstawiony przez ministra rozwoju Mateusza Morawieckiego plan rozwoju Polski wpisuje się w nasz projekt konsolidacyjny i pozwala mieć nadzieję, że w jego ramach uzyskamy wsparcie pozwalające na skuteczną realizację ekspansji zagranicznej. Myślę przede wszystkim o uelastycznieniu rządowego podejścia do finansowania projektów inwestycyjnych w naszym sektorze, w którym obecnie mamy do czynienia z sytuacją daleko idących utrudnień w zakresie pozyskiwania środków na realizację inwestycji.

Jakie to utrudnienia?

Pod względem jakości czy technologii oferta produktowa grupy Famur, a także innych polskich firm, nie ustępuje naszej największej konkurencji Natomiast często mamy do czynienia z sytuacją, kiedy nasi kontrahenci oczekują oferty finansowania inwestycji na poziomie 100 proc. Obecnie na podstawie mechanizmu wsparcia proponowanego przez BGK i KUKE możemy inwestorowi zaoferować rozwiązanie finansowe do poziomu nie większego niż 85 proc.

Fakt ten powoduje, że np. w przypadku projektów typu greenfield przegrywamy z firmami, których oferta umożliwia finansowanie całości inwestycji. Dlatego oczekujemy, że nowe propozycje rządowe pozwolą na kompleksowe, szybkie i elastyczne wsparcie w zakresie finansowania i ubezpieczeń kontraktów zagranicznych, dzięki czemu uzyskamy możliwość przygotowania jeszcze lepszej oferty dla naszych klientów.

Wiele pan mówi o eksporcie, a jednocześnie zaznacza, że kryzys węglowy ma zasięg globalny. Gdzie polskie maszyny górnicze mają szansę zaistnieć?