Zamość dobry na dłużej

Zamojskie Stare Miasto stanowiące przykład renesansowej zabudowy wpisane jest na prestiżową Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO.

Od dekady w mieście, którym przez 12 lat rządził Marcin Zamoyski (potomek założyciela, syn ostatniego ordynata Jana Zamoyskiego), trwała gruntowna rewitalizacja i odbudowa zespołu staromiejskiego. Inwestycje pochłonęły ok. 400 mln zł, w większości ze środków unijnych. Wymiana nawierzchni Rynku Wielkiego, remonty ulic i chodników, prace konserwatorskie elewacji ratusza miejskiego, kamienic ormiańskich z dziedzińcami i dawnymi oficynami… – to tylko niektóre przykłady. Zagospodarowano rynki Wodny i Solny, przeprowadzono renowacje bram prowadzących do miasta.

Największym przedsięwzięciem była restauracja bastionowych fortyfikacji, powstałych na przełomie XVI i XVII wieku na zlecenie założyciela miasta, hetmana wielkiego koronnego Jana Zamoyskiego. W XVII wieku mury miejskie liczyły 2,5 km z siedmioma bastionami. W połowie XIX wieku na rozkaz cara twierdzę zlikwidowano, a większość umocnień rozebrano. Dziś można zobaczyć pierwotne założenia.

Renowacja twierdzy kosztowała 70 mln zł, z czego 53 mln to dotacja z unijnego programu „Innowacyjna gospodarka”. Ocalałe fragmenty wyremontowano, a niektóre budowle całkowicie lub częściowo zrekonstruowano, np. odtworzono ziemne wały zaznaczające przebieg dawnych murów (poprowadzi tamtędy trasa turystyczna), wyremontowano kazamaty, uwidoczniono zarysy bastionów V i VI, zrekonstruowano wał forteczny prowadzący od bastionu III do Bramy Szczebrzeskiej.

Prace doprowadziły do scalenia rozerwanego pierścienia fortyfikacji. Na bazie dawnego arsenału w rejonie III bastionu utworzono Muzeum Fortyfikacji i Broni Arsenał. Odnowione muzeum oraz ogród zoologiczny (inwestycje w niego przekroczyły 10 mln euro) to ostatnio najczęściej odwiedzane miejsca przez turystów.

– Zoo z miesiąca na miesiąc poprawiało rekordy odwiedzających, a Muzeum Fortyfikacji i Broni od maja, kiedy udostępniono go zwiedzającym, obejrzało 30 tys. turystów – mówi Damian Miechowicz, dyrektor Wydziału Promocji w Urzędzie Miasta Zamość.

Andrzej Wnuk, prezydent Zamościa, nie zamierza już inwestować w odtwarzanie kolejnych elementów twierdzy. Chce się skupić na zabezpieczeniu pałacu Zamoyskich w którym urzęduje sąd, oraz Akademii Zamojskiej (liceum). O ile – jak zastrzega – znajdą się pieniądze unijne. Sąd z pałacu Zamoyskich wkrótce wyprowadzi się do nowego budynku, dlatego samorząd najchętniej sprzedałby pałac. Według prezydenta Wnuka miastu nie potrzeba inwestycji w mury, ale promocji, aby zainwestowane miliony zaczęły się zwracać.

– W Zamościu są piękne dekoracje, ale nie ma spektaklu. Ożywiamy odbudowane mury, uatrakcyjniamy eventami, zamierzamy wykreować wydarzenia, które zainteresują duże stacje telewizyjne i przyciągną oraz zatrzymają turystów. Otwieramy twierdzę na ludzi – mówi Andrzej Wnuk.

Hasłem „Zamość – Twierdza otwarta” zaczęto promować się głównie w województwie lubelskim oraz Małopolsce i Podkarpaciu. Dzięki unijnym środkom przeprowadzono kampanie promujące „Majówkę w Zamościu” oraz odremontowane fortyfikacje. Ta ostatnia objęła kanały telewizyjne sieci TVN.

Inwestycje przynoszą efekty. W tym roku – jak wynika z danych magistratu – Zamość odwiedziło o 8 proc. turystów więcej niż w roku ubiegłym. Większe obroty odnotowali restauratorzy, hotelarze i branża turystyczna.

– Po raz pierwszy od lat podczas imprez pod parasolkami nie można było znaleźć wolnych stolików – mówi Adam Gąsianowski, właściciel Muzeum Starej Fotografii i Aparatów na zamojskiej starówce.