Transport i drogi królują w inwestycyjnych planach

W przyszłym roku na inwestycje planujemy wydać ponad miliard złotych, czyli najwięcej w historii Poznania – mówi Jacek Jaśkowiak, prezydent miasta. – Znaczące środki przeznaczymy na drogi i komunikację zbiorową. Wzrosną też wydatki na oświatę, kulturę i bezpieczeństwo mieszkańców.

O rekordowych, znacznie większych niż w 2018 r., inwestycjach, słychać też w Łodzi, Bydgoszczy, Toruniu, Szczecinie, na Mazowszu, Wielkopolsce itp.

Rekord za rekordem

– Najbliższe lata to czas wielkich inwestycji, na które mieszkańcy czekają od wielu lat – zaznacza Piotr Krzystek, prezydent Szczecina. Miasto chce wydać na ten cel w 2019 r. aż 825 mln zł, czyli o 50 mln zł więcej niż w tym roku.

– Najistotniejsze wyzwania, zarówno w 2019 roku oraz kolejnych latach to zapewnienie warunków dalszego dynamicznego, ale zrównoważonego, rozwoju, który zaspokoi ambicje i aspiracje Wielkopolan i trwale usytuuje nasz region wśród najwyżej rozwiniętych w kraju – podkreśla też Marek Woźniak, marszałek Wielkopolski. Budżet inwestycyjny regionu na 2019 r. to prawie miliard złotych, co też oznacza rekord.

Z kolei Bydgoskie plany sięgają ok. 750 mln zł, czyli o blisko 300 mln zł więcej niż przewidywane wykonanie w tym roku. Miasto chce przede wszystkim realizować rozpoczęte już projekty, np. modernizację sieci tramwajowej czy rewitalizację Młynów Rothera. Ale tak duży wzrost wynika z konieczności ograniczenie wydatków w tym roku. – Trudny rynek podaży usług budowlanych w 2018 r. i ich wysoki koszt nie pozwolił na realizację pełnego planu inwestycji, który wynosił 750 mln zł – wyjaśnia Piotr Tomaszewski, skarbnik Bydgoszczy.

Nie wszystkie jednak samorządy planują wydawać na rozwój jeszcze więcej niż w 2018 r. – tak jest przykładowo w Rzeszowie, Warszawie, Krakowie czy Białymstoku. – W przyszłym roku na inwestycje zaplanowaliśmy trochę mniej niż w roku bieżącym, ale wynika to z kończącego się okresu dofinansowań unijnych – wyjaśnia Tadeusz Ferenc, prezydent Rzeszowa. – Ponadto budżet nie jest wielkością stałą, cały czas żyje, więc cały czas się zmienia. Od kilku lat notujemy stały wzrost ogólnego budżetu i tego na inwestycje. Dla porównania w 2003 r. budżet wynosił 370 mln zł, z czego na inwestycje przeznaczano – 50 mln zł. W 2019 r. roku cały budżet to 1,5 mld zł, a inwestycje – 370 mln zł.

Boom podtrzymany, ale są problemy

W sumie plany inwestycyjne największych samorządów – jak wynika z analizy „Życia Regionów” – to ok. 15 mld zł, czyli o 2–3 proc. więcej niż plany na 2018 r. (pod uwagę wzięliśmy projekty budżetów na 2019 r. 19 miast i województw). A że zamierzenia tych największych są zwykle dobrym wyznacznikiem dla całego sektora, można szacować, że rozpoczęty w 2018 r. samorządowy boom inwestycyjny potrwa także i przyszłym roku.

Przypomnijmy, że w 2018 roku miasta, gminy, powiaty i województwa zamierzają na rozwój przeznaczyć ok. 71 mld zł. To rekordowo wysoka kwota, dla porównania – na szczycie poprzedniego boomu w 2010 r. zrealizowane projekty sięgnęły 44 mld zł.

– Rzeczywiście, także w przyszłym roku, jak i do połowy 2020 r. spodziewamy się kumulacji zamówień publicznych ze strony samorządów – komentuje Rafał Bałdys-Rembowski, analityk Polskiego Związku Pracodawców Budownictwa. – Taki boom dla firm budowlanych to oczywiście bardzo dobra informacja, ale dla samorządów duże wyzwanie – zaznacza. W ostatnich miesiącach ceny robót budowlanych rosły bowiem w zawrotnym tempie, za niektóre usługi specjalistyczne (np. zbrojeniowe, czy sanitarne) trzeba zapłacić dwa razy więcej niż rok wcześniej. Tymczasem lokalni zamawiający nie są przygotowani finansowo na takie zmiany, często więc przetargi nie są rozstrzygane (co opóźnia realizację projektów) lub trzeba do danego przedsięwzięcia trochę dołożyć.

Ekologiczny transport na topie

– Realizacja inwestycji rzeczywiście obarczona jest obecnie dużym ryzykiem w związku ze wzrostem kosztów pracy wykonawców oraz brakiem pracowników. Wyższe niż przewidywano oferty składane przez potencjalnych wykonawców zmuszają do ponawiania procedur przetargowych, zwiększania nakładów finansowych – przyznaje Mieczysław Struk, marszałek Pomorza.

Ale nie powstrzymuje to na razie samorządów przed snuciem ambitnych planów. Co ma być kołem zamachowym przyszłorocznych inwestycji? Odpowiedź jest taka sama już od lat – transport! Drogi, obwodnice, mosty, parkingi, ścieżki rowerowe, autobusy, tramwaje – to obowiązkowe pozycje na liście priorytetowych wydatków praktycznie każdego miasta.

Przykładowo w Białymstoku to aż 60 proc. z zaplanowanych 525 mln zł inwestycji ogółem, a w Krakowie – prawie połowę z planowanego miliarda złotych. – Główny obszar naszego wieloletniego programu inwestycyjnego to rozwój infrastruktury transportu zbiorowego i ekologicznego – nowe linie tramwajowe, szybka kolej aglomeracyjna, parkingi P&R, trzecia obwodnica miasta, szybki bezkolizyjny transport szynowy, ścieżki rowerowe – wylicza Marek Czajka, dyrektor wydziału planowania i monitorowania inwestycji Urzędu Miasta Krakowa.

Największy przyszłoroczny projekt Krakowa to budowa linii tramwajowej KST (etap III) wraz z budową dwupoziomowego skrzyżowania w ciągu ul. Opolskiej, a także przebudowa torowiska tramwajowego w ciągu ul. Krakowskiej.

Sieci tramwajowe modernizuje i rozbudowują też: Łódź, Bydgoszcz, Olsztyn, Poznań czy Warszawa (która oczywiście priorytetowo traktuje też metro). Szczecin na projekty komunikacyjne przeznaczyć ma prawie 50 proc. swojego inwestycyjnego budżetu. – Trwa budowa ul. Arkońskiej, zaraz wchodzimy na Węzeł Granitowa. Powstaną nowe linie tramwajowe – na ul. Ku Słońcu oraz ul. 26 Kwietnia – wylicza prezydent Krzystek. – Do przebudowy idzie także Węzeł Łękno i bodaj najbardziej widowiskowa inwestycja związana z drogami, czyli modernizacja ulic na Międzyodrzu oraz budowa mostu Kłodnego. Bezapelacyjnie będzie to kolejna wizytówka miasta – wyjaśnia.

Koleje dla regionów

Szczecin dokłada też do Szczecińskiej Kolei Miejskiej, czyli wspólnego projektu miasta i sąsiednich gmin. Podobnie jest w innych regionach, gdzie gminne budżety współtworzą lokalne sieci kolejowe, choć zwykle dominującym inwestorem jest samorząd wojewódzki.

– Nie ma rozwoju regionu bez dobrej infrastruktury – podkreśla Adam Struzik, marszałek Mazowsza. Dobra infrastruktura to modernizacja dróg w celu poprawy bezpieczeństwa mieszkańców, ale też koleje. Mazowsze konsekwentnie inwestuje w rozwój Kolei Mazowieckich, jak i Warszawskiej Kolei Dojazdowej. Dziś 40 proc. taboru KM to nowe pociągi, a 60 proc. zmodernizowane. WKD dysponuje nowym taborem. W efekcie obie spółki rocznie przewożą ponad 68 mln pasażerów – wylicza Struzik.

Do 2022 r. KM mają zakupić kolejnych 71 elektrycznych zespołów trakcyjnych. – To historyczne zamówienie w skali całego kraju. Wartość umowy to ponad 2,2 mld zł. Wybudujemy także nową bazę utrzymaniowo-naprawczą w Radomiu. WKD do 2023 r. zbuduje drugi tor kolejowy pomiędzy Podkową Leśną a Grodziskiem Mazowieckim. Inwestycje – nie tylko w transport – będą naszym priorytetem w najbliższej kadencji – zaznacza Struzik. I deklaruje, że w ciągu pięciu lat Mazowsze zainwestuje w sumie 4,5 mld zł.

? Wrocławska Kolej Aglomeracyjna to dziś kilkaset połączeń kolejowych każdego dnia – mówi z kolei Tymoteusz Myrda, członek zarządu województwa dolnośląskiego. – Nowoczesny, ekologiczny tabor, rewitalizacja linii kolejowych i zagęszczanie siatki połączeń sprawiają, że kolej aglomeracyjna stała się realną alternatywą komunikacyjną dla mieszkańców regionu – tłumaczy Myrda.

Urząd Marszałkowski Województwa Dolnośląskiego deklaruje, że w latach 2019–2023 wydatki na transport przekroczą 2,3 miliarda złotych (w tym na budowę obwodnicy Wrocławia).

Z kolei budowa Podmiejskiej Kolei Aglomeracyjnej – PKA (Rzeszów i okolice) pochłonąć ma prawie 300 mln zł z budżetu samorządu województwa podkarpackiego.

Zdrowie i edukacje też ważne

Ale nie samymi drogami i pociągami żyją mieszkańcy. Dlatego samorządy sporo przeznaczą na kulturę, zdrowie, sport, rekreację, turystkę, edukację itp.

– W projekcie budżetu znalazły się zarówno duże, ogólnomiejskie inwestycje, jak i cały liczne mniejsze, poprawiające komfort codziennego życia poznaniaków. Dbamy przede wszystkim o poprawę jakości przestrzeni publicznej, inwestujemy w edukację, politykę społeczną i zdrowotną, sport oraz kulturę. Zwiększymy też wydatki na mieszkalnictwo komunalne – po to, by stopniowo rozwiązywać problemy lokalowe wielu poznańskich rodzin – mówi prezydent Jacek Jaśkowiak.

– Rzeszów rozwija się w sposób zrównoważony. Inwestujemy w każdej dziedzinie życia. Budujemy nowe żłobki, przedszkola i szkoły. Rozwijamy infrastrukturę drogową i sieci podziemne – kanalizacyjne i ciepłownicze. Stawiamy również na ekologię i ochronę środowiska. Kupujemy autobusy elektryczne i te zasilane gazem CNG. Wymieniamy piece węglowe. Chcemy jeszcze mocniej postawić na fotowoltaikę. Dalej będziemy inwestować w taki sposób, aby Rzeszów był jeszcze lepszym i przyjaźniejszym miastem dla mieszkańców, bo to oni są dla mnie najważniejsi – przekonuje też prezydent Taduesz Ferenc.

Kraków planuje przykładowo budowę aż pięciu obiektów basenowych, rewitalizację czterech parków czy budowę trzech osiedli mieszkań komunalnych. Szczecin – budowę Stadionu Miejskiego i Centrum Szkolenia Dzieci i Młodzieży (z kompleksem sześciu boisk) czy aquaparku – Fabryka Wody Nowa Gontynka (za ok. 150 mln zł).

– Wielkimi wyzwaniami dla nas będą, choćby kwestie zmian klimatu, zjawisko starzenia się społeczeństwa czy rozwój kompetencji kluczowych – podkreśla też Marek Woźniak, marszałek Wielkopolski. – W 2021 roku oddamy do użytku największy szpital dziecięcy w kraju. Projektem o strategicznym znaczeniu dla rozwoju regionu zachodniej Polski będzie budowa ośrodka protonoterapii. To inicjatywa służąca pacjentom onkologicznym, w którą zaangażowanych jest pięć województw. Cieszymy się, że siedziba ośrodka ma zostać zlokalizowana w Poznaniu – zaznacza Woźniak. Myślimy również o trudnej sytuacji w Wielkopolsce wschodniej, jako obszaru tracącego swoje dotychczasowe funkcje społeczno-gospodarcze. Zastanawiamy się nad nowymi kierunkami rozwoju, które pozwolą nadać temu subregionowi nowy impuls gospodarczy – dodaje.

Za to samorząd kujawsko-pomorski stawia – poza infrastrukturą transportową – także na cyfryzację. Stąd ciekawe projekty Infostrada Kujaw i Pomorza 2.0, Kultura w zasięgu 2.0, czy budowa kujawsko-pomorskiego systemu udostępniania elektronicznej dokumentacji medycznej.

Zagrożenia na horyzoncie

Inna sprawa, czy tych wszystkich ambitnych planów samorządów nie pokrzyżują rysujące się w przyszłym roku wyzwania i zagrożenia. O problemach z dostępem do usług budowlanych już pisaliśmy, do tego dochodzi ryzyko pogorszenia się sytuacji makroekonomicznej (co wpływa na kondycję lokalnych budżetów) czy ryzyko rosnących cen energii elektrycznej. Spółka Koleje Mazowieckie przeanalizowała, że nowe taryfy przedstawione przez spółki energetyczne oznaczają wzrost kosztów zasilania kolei o prawie 70 proc. w stosunku rocznym. Podobnie może być w przypadku pociągów i tramwajów w całej Polsce. Lokalni włodarze sami przyznają, że stawia ich to pod ścianą – albo trzeba będzie podnieść ceny biletów albo dosypać więcej na ich bieżące utrzymanie.