3,3 mln lamp czeka na smart

Według danych Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Polsce znajduje się ok. 3,3 mln lamp ulicznych, a zużywana przez nie energia elektryczna w ciągu roku to wartość rzędu 1 500 GWh.

Spośród funkcjonującego obecnie oświetlenia ulic lampy sodowe stanowią ok. 60 proc. wszystkich źródeł światła. Powszechnie stosowane źródła światła mają jednak bardzo niską wydajność, ok. 40 proc. Powoduje to wysokie koszty utrzymania obecnego oświetlenia, wysokie zużycie energii elektrycznej, a tym samym wysoką emisję CO2. Potencjał zwiększenia efektywności energetycznej, a tym samym ekonomicznej i ekologicznej jest więc bardzo wysoki. Coraz więcej samorządów lokalnych decyduje się więc na modernizację oświetlenia i towarzyszącej mu infrastruktury. W ramach programu Sowa prowadzonym przez NFOŚIGW. dofinansowanie na wymianę lamp na LED-owe w 2015 r. otrzymało ponad 30 gmin, które mogły liczyć nawet na 45-proc. dotacje.

Obok zwiększenia energoefektywności poprzez stosowanie wysokowydajnych opraw oświetleniowych LED innych technologii, równie ważnym elementem w perspektywie zrównoważonego rozwoju infrastruktury oświetleniowej jest możliwość wykorzystania odnawialnych źródeł energii w zasilaniu lamp. Coraz częściej stosowanym rozwiązaniem są lampy solarne z wmontowanymi ogniwami fotowoltaicznymi, wykorzystujące energię słońca oraz lampy hybrydowe, dodatkowo wykorzystujące energię wiatru. W poprawie parametrów środowiskowych oświetlenia obok ekoinnowacji również ważną rolę odegrać mogą rozwiązania inteligentne, poprawiające parametry efektywnościowe w zarządzania zużyciem energii na potrzeby oświetlenia ulic, dróg, ścieżek, placów, obiektów i miejsc publicznych.

Według szacunków firmy Apanet inwestycje w inteligentne systemy planuje w najbliższym czasie ponad 70 proc. polskich miast, a do końca 2020 roku na ten cel może trafić blisko 18 mld euro. Obecnie, jak wynika z raportu organizacji Polskie Miasto Przyszłości, choć z elementów inteligentnego miasta korzysta zaledwie 14 proc. miast, jednak ich liczba systematycznie rośnie.

Zgodnie z ustawą Prawo energetyczne do zadań własnych gminy należy finansowanie oświetlenia ulicznego znajdującego się na jej terenie. Jak zauważa wiele samorządowców problem polega jednak na tym, że gminy nie są w większości przypadków właścicielami tych lamp i należą one do zakładów energetycznych. W praktyce gmina ma więc ograniczony zakres władztwa nad infrastrukturą oświetleniową.

W związku z tymi problemami, potwierdzonymi też w ustaleniach pokontrolnych w zakresie oświetlenia ulicznego, Najwyższa Izba Kontroli zarekomendowała już w 2014 r. zmiany prawne w zakresie:

• ustawowego zdefiniowania pojęcia punkt świetlny.
• przypisania finansowania oświetlenia dróg publicznych zarządcy danej kategorii drogi,
• kwalifikowania odcinków dróg zastąpionych nowo wybudowanymi drogami zgodnie z ich parametrami technicznymi.
• umożliwienia gminom wyboru wykonawców konserwacji oświetlenia ulicznego w trybie przetargu nieograniczonego w przypadku, gdy właścicielami punktów świetlnych są przedsiębiorstwa energetyczne.
• wskazania, że gmina dokonująca zakupu energii elektrycznej na potrzeby oświetlenia przestrzeni publicznej ma status odbiorcy, od którego to statusu uzależniona jest możliwość zakupu energii elektrycznej w trybie konkurencyjnym.
• wprowadzenia obowiązku ustalania warunków technicznych planowanego oświetlenia oraz warunków przejmowania przez gminy obowiązków w zakresie utrzymania oświetlenia zlokalizowanego przy drogach krajowych, pomiędzy GDDKiA (jako głównym inwestorem dróg krajowych) a gminami (jako jednostkami zobowiązanymi do finansowania oświetlenia dróg krajowych).