W tym wartość przedsięwzięć inwestycyjnych per capita jest niespełna 13 razy wyższa niż pozostałych i wyniosła 11 tys. zł.
Najwięcej działań inwestycyjnych dotyczyło multimodalnego transportu i komunikacji publicznej, drogownictwie, termomodernizacji i ograniczaniu niskiej emisji, zieleni i terenów rekreacyjnych., rewitalizacji terenów poprzemysłowych i pokopalnianychań. – Wydaje mi się, że na pierwszym miejscu mamy rewitalizację terenów poprzemysłowych i pokopalnianych (nasza Strefa Kultury z siedzibą Narodowej Orkiestry Symfonicznej Polskiego Radia, z Międzynarodowym Centrum Kongresowym). Do tego nie należy zapominać o inwestycji marszałka województwa śląskiego, czyli o budowie nowej siedziby Muzeum Śląskiego. W to wszystko jest wkomponowany nowy układ komunikacyjny, układ drogowy, cały ten obszar nazwany jest Strefą Kultury – uważa Małgorzata Mondraszek, naczelnik Wydziału Funduszy Europejskich UM Katowice.
Dostępność środków finansowych 3-krotnie zwiększyła możliwości finansowe miasta, pozwalając na inwestycje w takie obszary, jak: obiekty sportowe, place zabaw czy infrastrukturę kulturalną. Wszyscy beneficjenci z Katowic pozyskali dofinansowanie dla 2653 projekty, w kwocie 10,2 mld zł, przy całkowitym budżecie 18,8 mld zł. Ich projekty stanowią 6 proc. wszystkich inwestycji i działań z udziałem środków UE w miastach UMP.
Kraków
Wzmocnienie metropolii
W Krakowie zrealizowano 329 projektów samorządowych wartych 9,2 mld zł (z dofinansowaniem z UE 4,8 mld zł). W przeliczeniu na jednego mieszkańca wartość projektów wyniosła 11,9 tys. zł.
W tym wartość projektów inwestycyjnych była ponad 16 razy wyższa niż pozostałych i wyniosła 11,2 tys. zł.
– Fundusze unijne w znacznym stopniu zwiększyły możliwości inwestycyjne miasta. Były szansą na rozwój miasta w wymiarze metropolitalnym, co pozwoliło na większą integrację Krakowa z jego obszarem funkcjonalnym – uważa Anna Sochacka, dyrektor Wydziału Strategii, Planowania i Monitorowania Inwestycji UM Krakowa.
W pierwszych latach po akcesji miasto inwestowało w obszary, które wymagały najpilniejszej interwencji, np. związane z kanalizacją i transportem. W kolejnych perspektywach poprawiono komunikację miejską, inwestowano w poprawę ochrony środowiska. Sporo pieniędzy zainwestowano w infrastrukturę instytucji kultury i turystyki, m.in. wybudowano Centrum Kongresowe ICE Kraków.
Projekty samorządowe stanowiły 7 proc. wszystkich projektów, a ich łączna wartość 25 proc. wartości projektów wszystkich beneficjentów. 4555 przedsięwzięć wszystkich beneficjentów z Krakowa na kwotę 37,1 mld zł stanowi 10 proc. spośród wszystkich
inwestycji z udziałem pieniędzy UE w miastach UMP. Prawie połowa działań to inwestycje przedsiębiorców w rozwój firm. Co czwarty projekt dotyczy badań, rozwoju i innowacji.
Lublin
Integracja transportu
W Lublinie podpisano umowy na realizację 283 projektów samorządowych o wartość ponad 5,4 mld zł, a kwota dofinansowania z UE to niemal 3,3 mld zł. W przeliczeniu na każdego mieszkańca wartość wyniosła 15,8 tys. zł.
W tym wartość projektów inwestycyjnych była ponad 11 razy wyższa niż pozostałych (wyniosła 14,2 tys. zł). Realizacje samorządowe to 6 proc. przedsięwzięć wszystkich beneficjentów (4815), a ich łączna wartość 31 proc. wartości projektów wszystkich beneficjentów (17,6 mld zł).
– Bez udziału pozyskanych środków nie udałoby się zrealizować dużej części inwestycji lub też wiązałoby się ze znaczącymi oszczędnościami w innych dziedzinach życia miasta. Projekty europejskie pozwalają dynamicznie skracać dystans do najlepiej rozwiniętych miast naszego kraju – uważa Bernadeta Krzysztofik, dyrektor Wydziału Funduszy Europejskich UM Lublin.
Główny nacisk w rozwoju Lublina władze samorządowe położyły na transport publiczny, modernizowano infrastrukturę, wykorzystano transport niskoemisyjny, zbudowano tory trolejbusowe i nowe węzły komunikacyjne. Jednym z największych osiągnięć inwestycyjnych jest realizacja Zintegrowanego Centrum Komunikacyjnego dla Lubelskiego Obszaru Funkcjonalnego. Zintegrowano w jednym miejscu miejski i podmiejski transport autobusowy oraz kolejowy, wraz z powstaniem Dworca Lublin, który jest jednym z najbardziej przyjaznych środowisku obiektów tego typu w Polsce. Pieniądze unijne wykorzystano także do rewitalizacji centrum miasta.
Łódź
Rozwój społeczny i gospodarczy
W Łodzi zrealizowano 607 przedsięwzięć samorządowych, których wartość wyniosła ponad 10 mld zł, w tym dofinansowania z UE prawie 5,4 mld zł. Liczona dla każdego mieszkańca to 14,1 tys. zł.
W tym wartość realizacji inwestycyjnych była 13,5 razy wyższa niż pozostałych i wyniosła 13,2 tys. zł per capita. Dotacje z UE pozwoliły na ewolucję miasta w wymiarze przestrzennym, gospodarczym i społecznym.
Dzięki samorządowym projektom poprawiono infrastrukturę wodno-kanalizacyjną oraz drogi i transport publiczny w ramach aglomeracji, między innymi rozwinięto infrastrukturę tramwajową w mieście i na trasach z pobliskimi miasteczkami. Skupiono się na kompleksowej rewitalizacji terenów zdegradowanych. Podjęto działania związane z aktywizacją zawodową, edukacją, pomocą społeczną i opieką. Promowano i wspierano przedsiębiorczość oraz samozatrudnienie, a także walczono z wykluczeniem społecznym i poprawiano jakość administracji i obsługi mieszkańców.
– Dzięki rewitalizacji udało się zsynchronizować efekty projektów
inwestycyjnych i społecznych, co pozwoliło wprowadzić kompleksowe zmiany. Idea rewitalizacji polega na ożywieniu zdegradowanych obszarów, zarówno w aspekcie strukturalnym, jak i w społecznym… Remonty ulic i kamienic nic nie zmienią bez aktywizacji i wsparcia mieszkańców oraz przedsiębiorców z takich obszarów – uważa Robert Kolczyński, dyrektor Departamentu Strategii i Rozwoju UM Łodzi.
Poznań
Duży impuls do rozwoju
W Poznaniu zrealizowano 222 przedsięwzięcia samorządowe, o wartości 9,7 mld zł przy dofinansowaniu z UE na sumę 4,5 mld zł. W przeliczeniu na jednego mieszkańca całkowita wartość projektów wyniosła 17,6 tys. zł.
W tym wartość realizacji inwestycyjnych była 44 razy wyższa niż pozostałych i wyniosła 17,2 tys. zł per capita.
– Wejście do Unii i możliwość korzystania ze środków europejskich dały nam duży impuls do rozwoju… Zyskaliśmy naprawdę potężny instrument finansowy, który służy finansowaniu zadań inwestycyjnych, m.in. w obszarze oświaty czy też polityki społecznej. Na pewno środki z UE to była i jest dla nas ogromna szansa rozwojowa – powiedział Grzegorz Kamiński, dyrektor biura koordynacji projektów i rewitalizacji UM Poznania.
Poznań zainwestował znaczne środki w drogownictwo, transport publiczny i ochronę środowiska. Objęto wsparciem osoby wykluczone społecznie i bezrobotne. Miasto skupiło się również na gospodarce odpadami i turystyce. Wspierano osoby na rynku pracy, zainwestowano w nowy tabor, węzły komunikacyjne i rozwój ścieżek drogowych. Miasto nadało priorytet projektom rewitalizacyjnym, odnowiono m.in. Stary Rynek w sercu Poznania. Kolejne środki zainwestowano w ochronę środowiska, w tym w modernizację oczyszczalni ścieków, wykorzystanie odnawialnych źródeł energii oraz w termomodernizację zasobu komunalnego, w szczególności placówek oświatowych. Skoncentrowano się także na zachowaniu dziedzictwa kulturowego miasta i na stworzeniu Centrum Szyfrów Enigma.
Rzeszów
Doganianie bardziej rozwiniętych
W Rzeszowie zrealizowano 384 projektów samorządowych o wartości ponad 2,7 mld zł, tym prawie 1,9 mld zł dofinansowania UE. W przeliczeniu na każdego mieszkańca wartość projektów wyniosła 15 tys. zł.
Wartość realizacji inwestycyjnej jest 18 razy wyższa niż pozostałych i wynosi 14,3 tys. zł per capita. – Gdyby nie środki unijne i te możliwości, które dostaliśmy, to miasto Rzeszów nie byłoby tym samym miastem, którym jest dzisiaj. To nie tylko tempo rozwoju, otwartość na nowe trendy, na innowacje… To po prostu kompletnie inny sposób życia, postrzegania swojego miejsca i jego znaczenia w Europie – uważa Paweł Potyrański, dyrektor Wydziału Pozyskiwania Funduszy UM Rzeszów.
Rzeszów realizował działania, których celem było zapewnianie podstawowych potrzeb mieszkańców i niwelowanie różnic w stosunku do miast korzystniej usytuowanych i będących w lepszej kondycji finansowej z zachodniej części kraju. Służył temu przeznaczony dla Wschodniej Polski program umożliwiający wyrównanie szans regionom leżącym na wschód od Wisły. Przyspieszono realizację części inwestycji, m.in. infrastrukturalne projekty komunikacyjne czy drogowe, które pozwoliły dogonić w tym zakresie średnią krajową. Zmodernizowano infrastrukturę komunalną, wodno-kanalizacyjną, placówki ochrony zdrowia, drogownictwo, komunikację miejską. Niwelowano nierówności między mieszkańcami, w tym przeciwdziałanie bezrobociu czy inwestowanie
w edukację i wzmacnianie kompetencji.
Szczecin
Zielona, transgraniczna metropolia
W Szczecinie zrealizowano 227 projektów samorządowych wartych ok. 3,8 mld zł, z dofinansowaniem unijnym na prawie 2,2 mld zł. W przeliczeniu na jednego mieszkańca całkowita wartość projektów wyniosła 9,32 tys. zł.
Wartość realizacji inwestycyjnej jest ponad 12 razy wyższa niż pozostałych i wynosi 8,6 tys. zł per capita. Projekty samorządowe stanowiły około 11 proc. z 2049 projektów wszystkich beneficjentów ze Szczecina, a ich wartość sięgnęła 21 proc. z 17,6 mld zł.
Początkowym priorytetem samorządu była poprawa komunikacji miasta: infrastruktury drogowej i transportu publicznego. Później zaczęto optymalizację procesów drogowych związanych z transeuropejską siecią transportową (TEN-T) zapewniającą połączenie z portem szczecińskim. Zainwestowano w alternatywne sposoby przemieszczania się, jak jazda na rowerze. Największym sukcesem w ocenie miasta są ambitne inwestycje, np. przebudowa ulicy Autostrada Poznańska czy Filharmonia Szczecińska im. Mieczysława Karłowicza. Skupiono się na edukacji, aktywizacji zawodowej, integracji społecznej.
– Czas akcesji Polski do Unii Europejskiej to czas wciąż ogromnych wyzwań dla miasta, ale przede wszystkim szans, które dzięki funduszom unijnym i stabilnej, przemyślanej polityce rozwojowej miasta udało się w mojej ocenie skutecznie wykorzystać – uważa Kamila Bogusławska, dyrektor w wydziale zarządzania projektami UM Szczecina.
Warszawa
Metro, ale też ścieżki rowerowe
W Warszawie zrealizowano 546 projektów samorządowych za ponad 33,2 mld zł, z dofinansowaniem unijnym ok. 17,6 mld zł. W przeliczeniu na każdego mieszkańca całkowita wartość projektów wyniosła 18,8 tys. zł.
Wartość przedsięwzięć inwestycyjnych była ok. 41 razy wyższa per capita niż pozostałych i wyniosła 18,4 tys. zł. Projekty samorządowe to 6 proc. z 9602 projektów wszystkich stołecznych beneficjentów, a ich wartość to 38 proc. z 48,7 mld zł.
Warszawa od perspektywy 2014–2020 otrzymuje proporcjonalnie coraz mniej pieniędzy na niewielkie (pod względem wartości) projekty. Duże projekty inwestycyjne, takie jak budowa metra, są ważną częścią polityki inwestycyjnej. Dla mieszkańców największymi zmianami są linie metra oraz bulwary nad Wisłą. Powstały nowe parki i rozbudowano sieć ścieżek rowerowych. Pozyskano pieniądze na zaopatrzenia miasta w wodę oraz modernizację kanalizacji i oczyszczania ścieków. – Dzięki temu, że nowoczesny tabor w naszym transporcie miejskim został zakupiony z udziałem środków europejskich, ceny biletów mogą być niższe. Gdybyśmy chcieli mieć taki tabor, jaki mamy, nie korzystając ze środków unijnych, bilety musiałyby być droższe o kilkadziesiąt procent – podkreśla Maciej Fijałkowski, dyrektor Biura Funduszy Europejskich i Polityki Rozwoju UM Warszawy. Projekty społeczne (zapobiegające wykluczeniu społecznemu), dotyczące aktywizacji osób bezdomnych czy z niepełnosprawnościami, edukacji indywidualnej, współpraca z NGO) częściowo kształtują politykę społeczną miasta.
Wrocław
Rozwój na większa skalę
We Wrocławiu zrealizowano 364 projekty samorządowe o wartości ok. 6,4 mld zł, z dofinansowaniem z UE na ok. 3,6 mld zł. W przeliczeniu na jednego mieszkańca wartość projektów to 9,8 tys. zł.
Wartość przedsięwzięć inwestycyjnych była ponad 11 razy wyższa per capita niż pozostałych i wyniosła ponad 9 tys. zł.
Najpierw skupiono się na budowie dróg. Potem na budowie dużych obiektów, takich jak Narodowe Forum Muzyki im. Witolda Lutosławskiego i rewitalizacji obszarów wymagających interwencji. W ostatniej perspektywie realizowano projekty klimatyczne i niskoemisyjne, z naciskiem na tereny zielone i transport publiczny. Priorytetami są także: edukacja (np. stworzono pracownie Centrum Kształcenia Praktycznego, wyposażonej w profesjonalne maszyny), projekty społeczne. Realizowano zintegrowane przedsięwzięcia łączące sferę infrastrukturalną z działaniami społecznymi. Np. remontowano czy wyposażano szkoły i organizowano szkolenia dla nauczycieli i uczniów. Albo realizowano inicjatywy mieszkalnictwa wspomaganego na rzecz mieszkańców zagrożonych wykluczeniem.
Bez funduszy UE, poszczególne cele i potrzeby też byłyby realizowane, jednak w innym zakresie – możliwe, że w mniejszym i w innym tempie – możliwe, że wolniejszym. Po drugie, gdy do miasta wpływają pieniądze zewnętrzne, to – jak my to mówimy – uwalniają środki w budżecie, co umożliwia realizowanie następnych zadań. To jest taki efekt kuli śnieżnej – uważa Dorota Olearnik, dyrektor Wydziału Zarządzania Funduszami UM Wrocławia.
