Jaka jest odporność samorządów? Dzięki nowej analizie każdy może to sprawdzić

Ponad 15,7 mln Polaków mieszka w samorządach, które są ponadprzeciętnie odporne na cztery główne współczesne zagrożenia. To daje podstawę do pewnego optymizmu – wynika z najnowszego opracowania Banku Gospodarstwa Krajowego.

Publikacja: 23.06.2025 19:28

Warszawa jest według BGK w miarę dobrze przygotowana i dosyć mocno narażona na ryzyka o charakterze

Warszawa jest według BGK w miarę dobrze przygotowana i dosyć mocno narażona na ryzyka o charakterze humanitarnym (np. napływ uchodźców) oraz militarnym

Foto: adobestock

- Odporność samorządów definiujemy jako poziom ich przygotowania do kryzysu, zdolność do reakcji na kryzys oraz zdolność do odbudowy już w okresie pokryzysowym – zaznaczył Mateusz Walewski, główny ekonomista Banku Gospodarstwa Krajowego, prezentując w poniedziałek raport „Samorządy wobec współczesnych zagrożeń. Odporność polskich gmin i miast”.

Jak zbadano odporność polskich samorządów

W swojej pogłębionej analizie BGK wziął pod uwagę najbardziej aktualne zagrożenia: klęsk naturalnych, zdrowotne, humanitarne oraz militarne (w tym działania wojenne, działania hybrydowe, cyberataki).

Dla opracowania indeksu tych zagrożeń (które mogą mieć różne natężenie) wzięto pod uwagę 12 wskaźników (np. obecność infrastruktury krytycznej, odległość wschodniej granicy, zanieczyszczenie powietrza, ryzyko wystąpienia suszy i powodzi, liczba starszych mieszkańców). Z kolei dla opracowania indeksu odporności użyto 51 zmiennych, które miały wymiar ekonomiczny (np. zamożność danego samorządu, lokalny rynek pracy), społeczny (np. gęstość zaludnienia, korzystający z pomocy społecznej, jakość kapitału ludzkiego), środowiskowy (np. tereny zielone, wysypiska śmieci) oraz infrastrukturalny (np. liczba miejsc w szpitalach, długość budowli przeciwpowodziowych, liczba miejsc w schronach, liczba jednostek straży pożarnej, liczba samochodów w gminie itp.).

Czytaj więcej

W BGK o budowaniu odporności przez samorządy w trudnych czasach

Jak wypada moja gmina? Można to sprawdzić

Trzeba też zaznaczyć, że w raporcie BGK odporność i zagrożenia są mierzone w sposób relatywny, to znaczy, że są porównywane między sobą, a nie do jakiegoś absolutnego poziomu odporności. A wszystkie miasta i gminy zostały skategoryzowane w czterech grupach: względnie zagrożone i odporne, względnie niezagrożone i odporne, względnie niezagrożone i nieodporne oraz względnie zagrożone i nieodporne.

Unikatową wartością i kluczowym elementem opracowania BGK jest narzędzie, w którym każdy samorządowiec i każdy mieszkaniec może sprawdzić, jak wypada jego gmina czy miasto. Może zobaczyć swoją jednostkę na mapie czy wykresie, na tle innych podobnego typu, pod względem czterech indeksów zagrożenia i czterech indeksów odporności oraz ogólnego indeksu odporności.

Czytaj więcej

Konrad Fijołek: Czasem najprostsze rozwiązania w ochronie ludności mogą zadziałać

Co wynika z raportu o odporności samorządów

- Ogólne wnioski płynące z raportu są dosyć optymistyczne – przekonywał Mateusz Walewski. Ponad 15,7 milionów Polaków to mieszkańcy samorządów, które osiągnęły ponadprzeciętny poziom odporności na wszystkie cztery zagrożenia na raz. Przy czym ok. 6,7 mln z nich to mieszkańcy 23 miast na prawach powiatu, a 3,7 mln – małych gmin wiejskich rozsianych po całym kraju (nie tylko w województwach mazowieckim, wielkopolskim i śląskim, ale też na ścianie wschodniej).

W tej grupie można też wyróżnić 107 samorządów (gdzie mieszka 1,1 mln osób), które osiągnęły ponadprzeciętny poziom odporności przy względnie niskiej wrażliwości na zagrożenia i które można uznać za teoretycznie najbezpieczniejszymi w Polsce. To głównie niewielkie jednostki rozsiane po całej Polsce (największą jest Nowy Sącz).

Czytaj więcej

Szczyt NATO: Europa ma wydawać 5 proc. PKB na obronność w 2032 roku

Za to tylko 311 tys. Polaków mieszka w gminach, których poziom zagrożenia przekracza średnią, a poziom odporności znajduje się poniżej średniej. Ta grupa to 54 niewielkich samorządów, głównie z województwa lubelskiego, podlaskiego i warmińsko-mazurskiego.

Jakie oceny dla największych miast w Polsce

Raport BGK pozwala na dogłębną analizę i porównanie samorządów w różnych kontekstach, a podczas poniedziałkowej prezentacji podano kilka zestawień dla miast na prawach powiatu. I tak, w kategorii zagrożeń klęsk naturalnych, do grupy I, czyli samorządów, w których występuje dane zagrożenie i które są na to zagrożenie względnie odporne, zaliczono m.in. Krosno, Opole, czy Wrocław.

W kategorii zagrożeń zdrowotnych (co koreluje z zanieczyszczeniem powietrza czy wysokim wiekiem ludności), w tej pierwszej grupie znalazły się m.in. Opole, Płock, Konin czy Sopot.

W miarę dobrze przygotowane i dosyć mocno narażone na ryzyka o charakterze humanitarnym (np. napływ uchodźców) są m.in. Warszawa, Gdańsk, Kraków, Sopot czy Wrocław, a na ryzyka militarne – Warszawa czy Gdańsk.

- Odporność samorządów definiujemy jako poziom ich przygotowania do kryzysu, zdolność do reakcji na kryzys oraz zdolność do odbudowy już w okresie pokryzysowym – zaznaczył Mateusz Walewski, główny ekonomista Banku Gospodarstwa Krajowego, prezentując w poniedziałek raport „Samorządy wobec współczesnych zagrożeń. Odporność polskich gmin i miast”.

Jak zbadano odporność polskich samorządów

Pozostało jeszcze 93% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Z regionów
Zabytki nie są dla lokalnych władz kłopotem, ale bywają poważnym wyzwaniem
Z regionów
Nie trzeba jechać daleko. Miejskie kąpieliska polecają się na wypoczynek
Z regionów
Dolny Śląsk przywraca połączenie kolejowe do Karpacza
Z regionów
Będzie letni przebój Wybrzeża: ruszy tramwaj wodny Szczecin - Świnoujście
Materiał Promocyjny
Firmy, które zmieniły polską branżę budowlaną. 35 lat VELUX Polska
Z regionów
Przybywa spółdzielni energetycznych. Ale biurokracja wciąż dużym problemem