Wciąż jeszcze trzeba wstrzymywać oddech

Ustawa zakazuje sprzedaży opału najgorszego sortu, czyli mułów węglowych i flotokoncentratów (stanowiących zanieczyszczone odpady z procesu produkcji węgla), a także węgla niesortowanego. Rozporządzenia wykonawcze określają zaś parametry jakościowe dla paliw węglowych.

Kolejna trująca zima

Niestety, część regulacji dotycząca obrotu węglem brunatnym i miałem węglowym zacznie obowiązywać dopiero w czerwcu 2020 roku. Czeka nas kolejna szara, smrodliwa i trująca zima, bo o ile węgiel brunatny nie jest paliwem powszechnie używanym w gospodarstwach domowych, o tyle zapisy dotyczące miału węglowego umożliwiają dodawanie do niego 30 procent jeszcze drobniejszego ziarna, a więc zakazanych w teorii – a popularnych – mułu węglowego lub/i flotokoncentratu. Zdaniem Piotra Siergieja z Polskiego Alarmu Smogowego – inicjatywy skupiającej ludzi zaniepokojonych stanem powietrza w kraju – rozporządzenia o normach jakości węgla chronią polski sektor wydobywczy, natomiast nie przyczynią się znacząco do poprawy jakości powietrza. Nie licząc wspomnianego miału, bezterminowo dopuszczają bowiem do obrotu każdy krajowy węgiel.

shutterstock

Foto: regiony.rp.pl

– Wartości wilgoci, popiołu i siarki dalece odbiegają od rekomendacji ekspertów, sejmików województw i organizacji pozarządowych – zauważa przedstawiciel PAS dodając, że o ile wycofanie z obrotu miałów węglowych zawierających mieszankę flotokoncentratów i mułów jest dobrą decyzją, o tyle odsunięcie jej w czasie nie leży w interesie zdrowotnym społeczeństwa.

CZYTAJ TAKŻE: Smog Wawelski ugodzony

– W obiegu pozostanie niskokaloryczny węgiel o wysokiej zawartości popiołu czy siarki, której dopuszczalny limit spadł zaledwie o 0,1 proc. – wtóruje Weronika Michalak z Health and Environment Alliance (HEAL), organizacji non-profit analizującej wpływ środowiska na zdrowie publiczne. Dla większości rodzajów węgla limit zawartości siarki wynosi teraz 1,7 proc., podczas gdy Ministerstwo Zdrowia i eksperci postulowali 0,8 proc.

Własnym prawem

Dlatego coraz więcej sejmików województw decyduje się samodzielną walkę o czystsze powietrze – przyjmują uchwały antysmogowe, które zaostrzają przepisy ustawy. Taka uchwała zawiera indeks paliw zakazanych i kalendarz wymiany przestarzałych pieców. Dla przykładu, w województwie śląskim od 1 września 2017 r. nie wolno palić mułem węglowym i flotokoncentratem, ale też węglem brunatnym, węglem o ponad 15-procentowym udziale ziarna do 3 mm (najdrobniejszy miał) oraz biomasą o wilgotności powyżej 20 proc. Najgorszym opałem nie można grzać też m.in. na Mazowszu, w Łódzkiem, na Dolnym Śląsku, w Wielkopolsce, Małopolsce, na Podkarpaciu i w Lubuskiem.

AdobeStock

Foto: regiony.rp.pl

Latem do grona świadomych ekologicznie dołączyło kujawsko-pomorskie (jako 11. województwo). Miejscowa uchwała zakazuje palenia węglem brunatnym oraz paliwami stałymi z wykorzystaniem tego węgla, mułem i flotokoncentratem węglowym oraz mieszankami produkowanymi z ich wykorzystaniem, paliwami w postaci sypkiej, w których udział węgla kamiennego o ziarnie poniżej 3 mm przekracza 15 proc. oraz biomasą o wilgotności powyżej 20 proc. Wszystko to już od 1 września. Uchwała określa także standardy dla pieców i wymusza harmonogram ich wymiany – np. najgorsze, pozaklasowe kotły muszą zniknąć do 2024 roku.

CZYTAJ TAKŻE: Za smog mandacik zamiast mandatu

Stopniową eliminację przestarzałych palenisk na paliwa stałe zakłada większość samorządowych przepisów. Datą ostateczną jest zazwyczaj rok 2028, ale na przykład w Zielonej Górze i Gorzowie Wlkp. już 2023 – od tej chwili w użyciu miałyby pozostać jedynie kotły spełniające standardy emisji klasy 5. (obecnie najwyższej). Na pierwszy ogień pójdą piece nie spełniające żadnych norm – one muszą zostać usunięte znacznie wcześniej. – W województwach małopolskim i mazowieckim ostatni taki kocioł musi zostać wygaszony 31 grudnia 2022 r., ale już woj. śląskim kotły starsze niż 12-letnie trzeba zlikwidować do końca 2021 r. – wylicza Piotr Siergiej dodając, że niechlubnym wyjątkiem jest opolskie, gdzie w „kopciuchach” można palić bez ograniczeń czasowych. Odległe terminy likwidacji starych kotłów oznaczają, że ich masowa wymiana dopiero się rozpoczęła. Nie należy zatem spodziewać się szybkiej poprawy jakości powietrza. W Małopolsce i na Mazowszu działa obecnie po ok. 500 tys. takich urządzeń, a w całym kraju ok. 3,5 mln.