„W związku z ponownymi zapowiedziami rozpoczęcia prac legislacyjnych nad powołaniem rządowego regulatora opłat za gospodarowanie odpadami komunalnymi, na wzór „Wód Polskich”, Zarząd Związku Miast Polskich wyraża zdecydowany sprzeciw wobec tego typu inicjatyw, podkreślając niezgodność proponowanych rozwiązań z Konstytucją RP. (…)Zarząd ZMP nie zgadza się na tworzenie kolejnej, centralnej instytucji rządowej, która będzie arbitralnie narzucać samorządom, jak należy realizować zadania lokalne i zmuszać je do dopłacania do lokalnej gospodarki odpadami” – czytamy w stanowisku przyjętym 26 maja br.
ZMP powołuje się w nim na zapowiedzi padające ze strony przedstawicieli rządu. Jedna z nich padła z ust Włodzimierza Tomaszewskiego, ministra – członka Rady Ministrów. Temat poruszyła również Minister Klimatu i Środowiska, Anna Moskwa. Jak czytamy w stanowisku ZMP, podczas odbywającego się w maju XXXVII Zgromadzenia Ogólnego Związku Gmin Wiejskich RP poinformowała ona o pomyśle „wprowadzenia regulatora opłat za śmieci”, który miałby „zatwierdzać wysokość opłat za odbiór odpadów”.
W tym kontekście Związek Miast Polskich przypomina, że utrzymanie czystości i porządku w gminach należy do ich zadań własnych. Ustalanie wysokość opłat za odbiór odpadów jest częścią tego zadania. Zajmują się tym rady miejskie i rady gmin. Zgodnie z przepisami, środki pozyskane z tego tytułu mogą być wydatkowane wyłącznie na cele związane z bezpośrednio z gospodarowaniem odpadami. Nadzór nad działaniami samorządów w tym zakresie sprawują regionalne izby obrachunkowe (aspekt finansowy), jak również sądy administracyjne. „Postępowanie takie może zainicjować nie tylko podmiot zobowiązany do uiszczania opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi, ale również działający w interesie publicznym prokurator” – przypomina ZMP. Wszystkie uchwały podejmowane przez organy stanowiące w samorządach „z automatu” przechodzą również przez nadzór prawny wojewody.
„Powyższy model – zgodny ze standardami konstytucyjnymi oraz międzynarodowymi – jest wystarczający i pozwala eliminować wadliwie podjęte uchwały.” – czytamy w stanowisku ZMP. Zdaniem Związku powołanie regulatora byłoby niezgodne z konstytucją. „Ustawodawca nie może ograniczyć konstytucyjnie gwarantowanej samodzielności gminy w wykonywaniu przypisanych jej zadań, w tym gwarantowanego w art. 168 Konstytucji RP ustalania opłat (tzw. władztwa daninowego), przypisaniem kompetencji nadzorczych organowi niewymienionemu w Konstytucji RP i to w oparciu o kryteria inne niż kryterium legalności.” – czytamy.
Związek Miast Polskich przypomina również, powołując się na stanowisko Krajowej Rady Regionalnych Izb Obrachunkowych, że system poboru opłat za odpady jest dziś nieszczelny nie z winy jednostek samorządu terytorialnego, ale z powodu wadliwych przepisów. „Dlatego należy pilnie rozpocząć prace nad opracowaniem i uchwaleniem nowej ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach, która zastąpi ustawę obecną – wielokrotnie nowelizowaną, niespójną i nieprecyzyjną, co skutkuje licznymi sporami przed sądami administracyjnymi, ze szkodą dla gmin i ich mieszkańców” –czytamy.
