Stare mogiły pod opieką. Są odnawiane nie tylko za pieniądze samorządów

- W tym roku Zarząd Cmentarzy Komunalnych ze środków Mazowieckiego Urzędu Wojewódzkiego przeprowadziliśmy dwie inwestycje na Wojskowych Powązkach. Rewitalizację kwatery Wojska Polskiego 1945 roku oraz wymianę uszkodzonych tabliczek epitafijnych w kwaterach żołnierzy wojny polsko-bolszewickiej 1919-1920 r – mówi nam Dariusz Rostkowski, zastępca dyrektora ds. cmentarnych Zarządu Cmentarzy Komunalnych w Warszawie.

Odnowione mogiły, wymienione tabliczki

Zarządza on trzema komunalnymi nekropoliami w stolicy - Cmentarzem Komunalnym Północnym i Cmentarzem Wojskowym w Warszawie oraz Cmentarzem Komunalnym Południowym w Antoninowie. W sumie jest na nich ok. 181 tys. grobów, najwięcej bo ok. 130 tys. na Cmentarzu Północnym.

- Na cmentarzach komunalnych m.st. Warszawie nie ma grobów wpisanych do Rejestru Zabytków. Teren całego Cmentarza Wojskowego, mieszczącego się przy ul. Powązkowskiej w Warszawie, jako obiekt komunalny ujęty jest w Gminnej Ewidencji Zabytków – podaje dyr. Rostkowski.

Podkreśla, że na Cmentarzu Wojskowym znanym bardziej jako Wojskowe Powązki znajdują się 62 kwatery grobów wojennych. - Sprawy związane z ewidencją, remontem i utrzymaniem grobów wojennych należą do zakresu działania wojewody – mówi dyr. Rostkowski.

W tym roku Zarząd Cmentarzy Komunalnych ze środków Mazowieckiego Urzędu Wojewódzkiego na Wojskowych Powązkach przeprowadzono rewitalizację kwatery Wojska Polskiego 1945 roku za ponad 355 tys. zł, a także wymieniono uszkodzone tabliczki epitafijne w kwaterach żołnierzy wojny polsko-bolszewickiej 1919-1920 r. To kosztowało niemal 60 tys. zł.

- Zakres prac związanych z remontami grobów wojennych na cmentarzach komunalnych w 2023 zostanie opracowany z chwilą przyznania środków finansowych na ten cel przez Wojewodę Mazowieckiego – podaje dyr. Rostkowski.

Nowy blask starych grobów

Na krakowskich cmentarzach Rakowickim i Podgórskim prowadzonych jest najwięcej prac remontowych i konserwatorskich.

W latach 2019-2021 zostało tam odrestaurowanych kilkadziesiąt zabytkowych pomników nagrobnych.  I tak na cmentarzu Rakowickim odnowiono 56 zabytkowych grobowców za łączną kwotę 1 mln 228 tys. zł. A także wyremontowano odcinek zabytkowego muru południowego cmentarza o długości 352 metrów. Koszt to 3,7 mln zł.

- Prace konserwatorskie finansowane są ze środków Narodowego Funduszu Rewaloryzacji Zabytków Krakowa, pozyskiwanych przez nas w konkursach oraz ze środków własnych miasta – podaje Zarząd Cmentarzy Komunalnych w Krakowie.

W tym roku na rakowickiej nekropoli na zlecenie ZCK, wykonane zostały – w ramach zadań dofinansowanych ze środków Narodowego Funduszu Rewaloryzacji Zabytków Krakowa – prace przy 26 pomnikach nagrobnych, łącznie za kwotę 663 tys. zł , z czego prawie 260 tys. dofinansowanie NFRZK, a 406 tys. zł z budżetu miasta.

W latach 2019-2021 na cmentarzu Podgórskim przy ulicy Wapiennej odrestaurowanych zostało kilkanaście pomników. Co kosztowało 234 tys. zł.

W tym roku przeprowadzono renowację dwóch pomników grobowiec rodziny Opławskich, grób Józefa Bliźnika) za kwotę niemal 84 tys. zł, z czego ponad 47 tys. zł pochodziło z NFRZK:, a 36 tys. z kasy miejskiej.

Jak podaje Zarząd Cmentarzy Komunalnych w Krakowie restauracje grobów wojennych i zabytków cmentarnych prowadzone przez miasto wynikają zarówno z troski o dziedzictwo materialne, które jest integralną część historii Krakowa, ale też mają też na celu zachowanie pamięci o poległych za ojczyznę.

Pod koniec września ZCK wyłonił wykonawcę do realizacji prac remontowych i konserwatorskich na kwaterze żołnierzy I wojny światowej na cmentarzu Podgórskim tzw. Nowym.

Środki na ten cel pochodzą z budżetu miasta oraz programu rządowego „Groby i cmentarze wojenne w kraju” ministerstwa kultury oraz wojewody małopolskiego. W sumie ma to kosztować ponad 550 tys. zł.

W czasie modernizacji zostaną przeprowadzone m.in.,. prace konserwatorskie i roboty budowlane przy zachowanych elementach kwatery wojennej Prace mają zakończyć się do końca grudnia.

Systematycznie kontynuowane są także prace konserwatorskie przy mogiłach żołnierzy polskich na kwaterze wojskowej na Cmentarza Rakowickiego.

Mogiły wojenne do remontu

Gdański Zarząd Dróg i Zieleni odpowiada za dziewięć Cmentarzy Komunalnych, dwa wojenne oraz sześć grobów wojennych zlokalizowanych poza cmentarzami wojennymi.

- Dwie są na cmentarzu parafialnym, a cztery groby na naszych nekropoliach – mówi Magdalena Kiljan, rzecznik GZDiZ.

Największy z nich – Cmentarz Łostowicki zajmuje powierzchnię 55 ha., zaś drugi co do wielkości Cmentarz Centralny „Srebrzysko” - 28 ha. Na gdańskich nekropoliach komunalnych obecnie znajduje się około 118 tys. grobów.

- Na terenie gdańskich cmentarzy komunalnych nie ma grobów wpisanych do rejestru zabytków – mówi Magdalena Kiljan.

Dodaje, że mogiły wojenne- zgodnie z porozumieniem zawartym pomiędzy Wojewodą Pomorskim a władzami Gdańska GZDiZ opiekuje się sześcioma grobami wojennymi.