Dobra kondycja zamków, najgorsza starych mieszkań

Zabytki regionu wymagają nie tylko opieki, ale także znacznego wsparcia finansowego.

Publikacja: 29.01.2018 23:00

Monumentalna katedra w Nysie to obowiązkowe miejsce do zobaczenia przy okazji wizyty w mieście.

Monumentalna katedra w Nysie to obowiązkowe miejsce do zobaczenia przy okazji wizyty w mieście.

Foto: AdobeStock

Pięknie oświetlona opolska Wenecja, średniowieczna katedra w tym mieście, a może jednak monumentalna katedra w Nysie albo zamek w Kamieniu Śląskim – to obowiązkowe miejsca zwiedzania dla miłośników historii.

Nie można jednak też ominąć chociażby Zamku Piastów Śląskich w Brzegu, rezydencji najdłużej żyjących i panujących – bo aż do końca XVII wieku – potomków pierwszej polskiej dynastii królewskiej.

Ważnym punktem wycieczek powinna być też Góra Świętej Anny – wyjątkowe centrum pielgrzymkowe kultu religijnego związanego z cudowną figurką świętej Anny Samotrzeciej. Nie można zapominać też o jednym z najciekawszych rezerwatów geologicznych w Polsce z kraterem dawnego wulkanu, o ciekawych zjawiskach krasowych tego miejsca. Czyż można ominąć eklektyczny, niejako bajkowy zamek w Mosznej?

Opolszczyzna jest wyjątkowo atrakcyjnym miejscem na ogólnopolskiej mapie zabytków. A jaka jest rzeczywista kondycja jej obiektów?

Z najnowszego „Raportu o stanie zachowania zabytków nieruchomych w Polsce” Narodowego Instytutu Dziedzictwa wynika, że w regionie znajdują się 2824 takie obiekty. Pod tym względem Opolszczyzna lokowana jest na 12. miejscu w Polsce. W czołówce są Dolny Śląsk (w rejestrze zabytków nieruchomych są aż 7803 obiekty) oraz Wielkopolska i Mazowsze.

Najwięcej obiektów na Opolszczyźnie należy do Kościołów i związków wyznaniowych – 727, w następnej kolejności są te należące do osób prywatnych. Nic zatem dziwnego, że najwięcej jest zabytków o charakterze mieszkalnych oraz sakralnym.

W regionie tym jest też – jak wykazuje raport – m.in. 155 rezydencji i 26 zamków. Biorąc pod uwagę tę ostatnią kategorię, region zajmuje piąte miejsce – po Dolnym Śląsku, Śląsku, Małopolsce i Warmińsko-Mazurskiem. Najwięcej obiektów zabytkowych zbudowanych jest z cegieł. Co ciekawe, w tym regionie jest najmniej w Polsce zabytków drewnianych (zaledwie 122). Dla porównania – małopolskie ma ich 1059. Wyjątkowo ubogi to też region w zabytki obszarowe (są zaledwie 33), w tym przypadku dominują układy urbanistyczne.

W przeliczeniu na 1000 km kwadratowych przypada 335 nieruchomości zabytkowych. To nieźle. Plasuje to region opolski na trzecim miejscu po Dolnym Śląsku i Małopolsce.

W najlepszym stanie w regionie znajdują się obiekty sakralne (m.in. świątynie, kapliczki, dzwonnice) oraz cmentarze. Najgorzej pod tym względem wypadają obiekty gospodarcze, zamki i zabytkowe obiekty przemysłowe.

Najbardziej zadbane są zachowane do dzisiaj obiekty średniowieczne, a także te wybudowane w XX wieku. W najgorszym stanie są obiekty z XIX wieku. Z raportu wynika, że w najsłabszej kondycji są obiekty prywatne.

Najbardziej zagrożone utratą wartości zabytkowych są zamki oraz obiekty przemysłowe (co trzeci) oraz rezydencje (co czwarta).

Na liście obiektów szczególnie zagrożonych w regionie jest aż 199 zabytków nieruchomych. To głównie budynki z XIX wieku (124), znajdujące się w rękach prywatnych.

Z raportu tego wynika też, że 106 miejsc utraciło wartości zabytkowe (dotyczy to głównie zabytkowych mieszkań z XIX wieku). Autorzy raportu stwierdzili, że z listy zabytków bezpowrotnie zniknęło w ostatnich latach w tym regionie 137 budynków (najczęściej obiektów mieszkalnych i gospodarczych z XIX wieku). Z rejestru zabytków zostały skreślone 32 obiekty.

A jak wygląda wsparcie finansowe dla opolskich zabytków? W latach 2008–2016 minister kultury przekazał w formie dotacji na zabytki nieruchome w tym regionie 25 mln zł. Dla porównania, tylko w 2016 r. wszystkie dotacje, także np. od wojewódzkiego konserwatora zabytków, samorządów czy z Funduszu Kościelnego i ministerialnego wyniosły 6,6 mln zł. W latach 2010–2016 na remonty zastępcze prowadzone przez wojewódzkiego konserwatora zabytków poszło 331 tys. zł.

Z kolei w latach 2007–2013 ze środków unijnych na zabytki przekazano 76,6 mln zł.

Pięknie oświetlona opolska Wenecja, średniowieczna katedra w tym mieście, a może jednak monumentalna katedra w Nysie albo zamek w Kamieniu Śląskim – to obowiązkowe miejsca zwiedzania dla miłośników historii.

Nie można jednak też ominąć chociażby Zamku Piastów Śląskich w Brzegu, rezydencji najdłużej żyjących i panujących – bo aż do końca XVII wieku – potomków pierwszej polskiej dynastii królewskiej.

Pozostało 88% artykułu

Ten artykuł przeczytasz z aktywną subskrypcją rp.pl

Zyskaj dostęp do ekskluzywnych treści najbardziej opiniotwórczego medium w Polsce

Na bieżąco o tym, co ważne w kraju i na świecie. Rzetelne informacje, różne perspektywy, komentarze i opinie. Artykuły z Rzeczpospolitej i wydania magazynowego Plus Minus.

Archiwum
Znaleźć sposób na nierówną walkę z korkami
Archiwum
W Kujawsko-Pomorskiem uczą się od gwiazd Doliny Krzemowej
Archiwum
O finansach samorządów na Europejskim Kongresie Samorządów
Archiwum
Pod hasłem #LubuskieChallenge – Łączy nas przyszłość
Archiwum
Nie można zapominać o ogrodach, bo dzięki nim żyje się lepiej