Zasady i metodologię Rankingu Samorządów ustala jego kapituła, której przewodniczącym jest były premier Jerzy Buzek. Zestawienie najlepszych samorządów przygotowywane jest w podziale na trzy główne kategorie: miasta na prawach powiatu, gminy miejskie i miejsko-wiejskie oraz gminy wiejskie. Co do zasady w rankingu nie jest uwzględniana Warszawa, ze względu na jej wielkość i inny ustrój prawny.
Ranking ma charakter dwuetapowy. W pierwszym etapie analizujemy sprawozdanie budżetowe wszystkich gmin i miast w Polsce.
W tegorocznej edycji pod uwagę wzięliśmy takie wskaźniki, jak:
– dynamika wzrostu wydatków majątkowych (pomniejszonych o środki unijne) w przeliczeniu na jednego mieszkańca (w latach 2013–2016), za co można było otrzymać do 10 pkt;
– wartość środków unijnych w budżecie gminy w przeliczeniu na jednego mieszkańca (w latach 2014–2016) – do 10 pkt;