Porty, amunicja, dorsze i morświny

– Te sprawy nie wchodzą w zakres postępowania – w ten sposób przedstawiciele Nord Stream 2 i niemieckich urzędów odrzucali pytania polskiej delegacji. Latem w Stralsundzie ścięła się z nim polska delegacja, złożona z kilkudziesięciu ekspertów. „Rzeczpospolita” dotarła do zapisu spotkania.

Do wymiany zdań doszło 21 lipca w Stralsundzie. Gospodarzem był Niemiecki Urząd Górniczy i Federalny Urząd ds. Żeglugi i Hydrografii, które zajmują się procedowaniem zgody na budowę nowego gazociągu. Byli też przedstawiciele inwestora, czyli Nord Stream 2 AG. Ze strony polskiej pojawiła liczna delegacja. Byli przedstawiciele Generalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska, regionalnej dyrekcji w Szczecinie, przedstawiciele ministerstw – Gospodarki Morskiej, Spraw Zagranicznych, Energii, portów, a także prawnicy, przedstawiciele stowarzyszeń rybackich, a nawet naukowiec ze stacji badawczej na Helu i ekolodzy. W sumie 32 osoby. Temat: budowa gazociągu Nord Stream 2 jako inwestycji transgranicznej. Z zapisu rozmowy widać, jak bardzo zdeterminowany jest Nord Stream.

– Widać, że Niemcy już nie rozmawiają z nami po partnersku – komentuje przebieg i klimat spotkania Marek Gróbarczyk, minister Gospodarki Morskiej.

– Przedstawiciele NS2 byli zaskoczeni i zirytowani bardzo dobrym przygotowaniem przedstawicieli polskich instytucji i organizacji – ocenia mec. Michał Lizak, który był w Stralsundzie. – W pewnym momencie praktycznie przestali odpowiadać na pytania strony polskiej. Kiedy Zarząd Morskich Portów Szczecin i Świnoujście SA podniósł kwestię dostępu do portu, to przedstawiciel NS2 arogancko odpowiedział, żeby port poszukał alternatywnej trasy – opisuje Lizak.

Szlaban dla statków

Spotkanie zaczęło się właśnie od tematu dotyczącego zespołu portów Szczecin Świnoujście. Ich rozwój jest poważnie zagrożony, gdyż gazociąg uniemożliwi pogłębienie toru podejściowego. Obecnie port w Świnoujściu przyjmuje statki o zanurzeniu do 13,5 m, ale w przyszłości – zgodnie ze światowym trendem – chce, by mogły wpływać większe jednostki. Istniejący gazociąg Nord Stream 1 już stanowi przeszkodę, bo leży na płytkim dnie, a NS2 będzie stanowić kolejną. Przedstawiciele polskiej delegacji podkreślali, że plany rozwoju portu zgłaszali stronie niemieckiej wiele razy.

– Te plany i zamiary są nam znane, ale czy rozpoczęte zostały procedury z punktu widzenia formalno-prawnego? – pytał dr Martin Ohms, przedstawiciel Nord Stream 2 AG.

– Rozbudowa trasy żeglugowej nie została rozpoczęta. Jeżeli będzie gotowa dokumentacja, to zostanie odpowiednio przekazana – odpowiadał prawnik z kancelarii Sammler Uringer reprezentującej ZMPSiŚ SA.

– Dla nas ważne jest, jakie wnioski zostały złożone w sprawie pogłębienia trasy żeglugowej – dopytywał Hauser, również z NS2.

– Nie ma jeszcze wniosków formalnych, procedury znajdują się w fazie początkowej. Jednak chodzi tu o przyszłość portów, co jest wiadome od wielu lat. Gazociąg jest zaplanowany na 50 lat eksploatacji. Musimy więc spojrzeć na żeglugę w tym kontekście i sprawdzić alternatywy dla gazociągu – tłumaczyli prawnicy.

Jak wynika z zapisu, dr Ohms miał wtedy stwierdzić, że port w Świnoujściu powinien znaleźć inny pomysł na swój rozwój: – Obecnie nie ma oddziaływania. Są jednak na przyszłość inne perspektywy rozwoju portu.

– Takie spojrzenie nie jest właściwe – odpowiedział Piotr Jesion z Urzędu Morskiego w Szczecinie. – Mamy tu do czynienia z przeszkodą nawigacyjną. Mówimy o okresie 50 lat. Nie możemy pozwolić na to, by port został zamknięty.

Ten wątek skwitował Marek Trojnar z ZMPSiŚ SA: – Dla nas są to olbrzymie skutki biznesowe, duże straty. Proszę porównać, jakie skutki dla portów niemieckich miałoby ograniczenie możliwości przyjmowania jednostek o zanurzeniu mniejszym o 1 m.

Polscy delegaci pytali też o możliwość kolizji z gazociągiem i wiarygodność analiz dotyczących głębokości obecnego położenia gazociągu. Temat podchwycił niemiecki urzędnik.

– Poproszę inwestora o przedstawienie, jakie były prowadzone analizy dotyczące bezkolizyjnego mijania się statków – pytał dr Nico Nolte z Bundesamt für Seeschifffahrt und Hydrographie (BSH).

– Były analizy określające miejsca wkopania zgodnie ze standardami technicznymi. Nie ma potrzeby prowadzić innych analiz – odparł krótko dr Ohms.

Sprawa środowiska

Polscy eksperci chcieli też wiedzieć, gdzie w przekazanych im wcześniej dokumentach jest opis, jak będzie przebiegała likwidacja gazociągu. Okazało się, że inwestor nie umieścił tego w raporcie dla strony polskiej. Poruszano też temat amunicji na dnie Bałtyku. Polska delegacja bezskutecznie chciała uzyskać informację, jakie są scenariusze utylizacji broni i gdzie można znaleźć informacje.

Sporą część spotkania zajęli specjaliści od ochrony środowiska i ekolodzy. Przedstawiciele strony polskiej skrytykowali brak wystarczających informacji o oddziaływaniu gazociągu na środowisko. W licznych wystąpieniach wskazali m.in. na brak oceny wpływu gazociągu na Zatokę Pomorską, Pucką i Półwysep Helski w kontekście ochrony żerowisk ptaków, a także zgodności z obszarem Natura 2000. Chodzi o to, że zmiana żerowisk może pociągnąć za sobą zmianę tras ptaków. Delegaci wskazali na brak pełnej dokumentacji i oddziaływania gazociągu na fokę szarą, brak informacji o wlewie słonych wód do Bałtyku i powstania bariery, która podzieli Bałtyk na dwie części – północną i południową, brak informacji o metodyce badań fito- i zooplanktonu, brak oddziaływania na morświny, sole biogenne i węgiel organiczny. Wskazali nawet na naruszenie ekosystemu w Rezerwacie Kurgalskim w Rosji, podając przy tym konkretne punkty w konkretnych przepisach i konwencjach, wywołując tym samym niecierpliwość przedstawicieli inwestora.

– Hałas generowany przez budowę będzie znaczący dla populacji morświnów – zarzucał Niemcom Wojciech Górski Stacji Badawczej UG na Helu. – Czy planowany jest monitoring hałasu?

Ryby nie są tematem

Przy temacie rybołówstwa, a dokładnie dorsza, strona niemiecka skracała już swoje odpowiedzi do minimum. To jeden z najważniejszych gatunków ryb w Bałtyku. Trwa walka o odbudowę jego populacji.

Marcin Ruciński ze Stowarzyszenia Rybaków z Darłowa poruszył temat monitoringu Głębi Bornholmskiej – gdzie znajduje się tarlisko i żerowisko tych ryb. Pytał, jakie metody budowy gazociągu będą zastosowane w kontekście ochrony dorsza.

– Te pytania nie dotyczą tego obszaru, o którym dzisiaj mowa. Inwestor nie odpowie – uciął Muller z Urzędu Górnictwa.

Małgorzata Wierzbicka z Ministerstwa Gospodarki Morskiej złożyła wniosek, by dokumentację gazociągu uzupełnić o monitoring obecności ryb po budowie NS1.

Jakub Goleniowski z Pomorskiej Organizacji Producentów Arka próbował się dowiedzieć, jakie są relacje inwestorów NS1 i NS2 i czy przewiduje się ich wspólną odpowiedzialność za szkody.

– To pytanie jest nieistotne dla tego postępowania. Nie będzie na nie odpowiedzi – skwitował przedstawiciel Urzędu Górnictwa.

– Środowisko rybackie ma niewielkie szanse do przedstawienia swoich racji – ciągnął dalej Goleniowski. – Czy będzie stworzony fundusz? Czy powstanie organizacja dialogu pomiędzy NS2 a rybakami?

– Te pytania nie wpisują się w postępowanie transgraniczne i nie są tematem naszych konsultacji – odparł Muller.