Zaawansowane technologie stosowane mogą być na różnych etapach gospodarki odpadami, począwszy od ich selektywnej zbiórki, gromadzenie w pojemnikach, odbiór i transport, aż po sortowanie, przetwarzanie, odzysk i utylizację. Skuteczne monitorowanie sposobu postępowania z odpadami jest konieczne dla corocznych analiz gospodarki odpadami, które musi wykonywać gmina, jak również dla kontroli zgodności deklaracji o sposobie segregacji odpadów domowych składanych przez mieszkańców z rzeczywistością. Ma to szczególnie znaczenie z uwagi na fakt, że wnoszone opłaty za odpady segregowane i niesegregowane znacznie się różnią, a nieprawidłowości w tym obszarze narażają gminy na wymierne straty finansowe.

Do dających się dziś zidentyfikować obszarów zastosowania rozwiązań elektronicznych w systemie zbierania i odbioru odpadów należy identyfikacja własności odpadów, dokonywana za pośrednictwem kodów kreskowych. System ten pozwala zweryfikować prowadzenie selektywnej zbiórki przez mieszkańców (właścicieli nieruchomości). System ten działa również prewencyjnie i stymulująco na praktykę i powszechność selektywnej zbiórki, gdyż proces taki przestaje być anonimowy, a mieszkańcy muszą liczyć się z konsekwencjami wykrycia braku selektywnej zbiórki w przypadku jej braku mimo złożonej do gminy deklaracji. Sprawny system monitorowania odpadów na bazie kodów kresowych i analizy danych w centralnym systemie wdrożony został w gminie Sierakowice. System gromadzi dane o historii odbioru odpadów, jakości ich segregacji, a mieszkańcy gminy otrzymują SMS-em przypomnienia o terminach płatności, powstałych zaległościach oraz informację, np.: o potrzebie złożenia korekty deklaracji śmieciowej, bo zmieniła się np. ilość osób w mieszkaniu, braku naklejki na koszu lub worku, lub potrzebie dostarczenia odpadów do gminnego punktu selektywnej zbiórki odpadów komunalnych (PSZOKu). Prawidłowo prowadzony monitoringu odbieranych odpadów pozwala kontrolować ilość wytwarzanych odpadów na poszczególnych posesjach. Monitoring wywozów odpadów pozwala wychwytywać zmiany w ilości odbieranych pojemników i naliczyć właściwe opłaty. Z kolei monitoring dostarczanych odpadów do PSZOK-u wskazuje kto z niego korzysta i umożliwia dokonanie analizy z jakiego regionu gminy i rodzaju nieruchomości przyjeżdża najwięcej odpadów.

Wiele innowacyjnych technologii stosowanych jest w procesie sortowania i przetwarzania odpadów, w tym na tzw. paliwa alternatywne. Oprócz techniki i technologii, które zwiększają efektywność i skuteczność procesów odzyski i recyklingu, kluczowym elementem jest również czynnik ludzki, szczególnie w zakresie wdrażania pierwszej z hierarchii zasad gospodarowania odpadami – zasadzie zapobiegania powstawaniu odpadów. Z tej umiejętności nie wyręczy ludzi żadna technika lub technologia, gdyż jej źródła rezydują w ludzkiej świadomości i postawie. Za ogromne marnotrawstwo żywności i zasobów – a przeciętny polak wytarza rocznie ok. 270 kg. odpadów – odpowiedzialny jest konsumpcjonizm i nadal jeszcze niski poziom świadomości ekologicznej Polaków. Rozwój kultury i „inteligencji” ekologicznej, przejawiającej się w praktycznych, codziennych nawykach, jak choćby zabieranie ze sobą do sklepu toreb wielorazowego użytku i rezygnacja z jednorazowych torebek foliowych – jest warunkiem autentycznego społeczeństwa recyklingu i sprawnej, zasobooszczędnej gospodarki o obiegu zamkniętym – smart w pełnym tego słowa znaczeniu.

Tekst powstał we współpracy z Redakcją Smart Gmina, partnerem serwisu: Rzecz o Gminie.