Oni wiedzą jak dbać o zabytki. Rozstrzygnięto konkurs NID

A wyróżnienia w kategorii duże i średnie gminy miejskie otrzymały miasta Głogów i Rzeszów oraz Kołobrzeg, a w kategorii gminy wiejskiej – Markowa.

Konkurs „Samorząd Dla Dziedzictwa” jest nowym przedsięwzięciem o zasięgu ogólnopolskim skierowany bezpośrednio do władz lokalnych. Dzięki konkursowi wyłaniane i nagradzane są samorządy, które modelowo realizują uchwalone przez siebie Gminne Programy Opieki nad Zabytkami.

- Pokazuje on, jak znaczącą funkcję pełnią samorządy lokalne w ochronie i zarządzaniu dziedzictwem kulturowym oraz jak podejmowane działania przekładają się na rozwój gmin – podkreśla Julia Włodarczyk, z Narodowego Instytutu Dziedzictwa (NID).

Foto: materiały prasowe

Dostrzegają potencjał zabytków

Tegorocznym laureatem w kategorii duże i średnie gminy miejskie zostało miasto Ełk.

Zdaniem jury pod przewodnictwem prof. Moniki Murzyn-Kupisz  władze tego miasta wnikliwie przeanalizowały zasób swojego dziedzictwa kulturowego i wzorowo wypełniły ustawowy obowiązek opieki nad zabytkami.

- Miasto dostrzegło tkwiący w tym zasobie potencjał i skutecznie wykorzystało go dla rozwoju społecznego, ekonomicznego i tożsamościowego miasta. Dobrze zaprojektowane i konsekwentnie realizowane zadania pozwoliły na przywrócenie miastu i mieszkańcom unikalnych zabytkowych przestrzeni, takich jak zaadaptowana na potrzeby muzeum stacja kolei wąskotorowej – wylicza Narodowy Instytut Dziedzictwa.

Eksperci podkreślają, że istotną cechą działań podjętych w Ełku jest włączenie  w realizację założeń Gminnego Programu Opieki nad Zabytkami społeczności miasta.

Dzięki temu mieszkańcy stanowią nie tylko odbiorców, ale także inicjatorów i twórców licznych imprez nawiązujących do lokalnej historii i tradycji.

Wyższe Seminarium Duchowne Diecezji Ełckiej

Foto: materiały prasowe

Budują tożsamość miasta

Wyróżnienia w kategorii dużych i średnich miast otrzymały także Głogów i Rzeszów.

- Głogów  zwrócił uwagę faktem, że dostrzegł potencjał tkwiący w dziedzictwie kulturowym pochodzącym z różnych okresów historii miasta. Władze miasta w umiejętny sposób radzą sobie z wyzwaniami związanymi z budowaniem tożsamości lokalnej oraz z odtwarzaniem i zabezpieczaniem zniszczonych obiektów zabytkowych, jak ruiny, obiekty forteczne, tereny nadrzeczny, obiekty zieleni urządzonej – wylicza Julia Włodarczyk.

A  Rzeszów zdobył uznanie kapituły poprzez dobre rozpoznanie wielowymiarowego charakteru dziedzictwa kulturowego miasta.

- Wykorzystany został złożony potencjał tkwiący w zasobie miejskich zabytków przy jednoczesnym uwrażliwieniu na fakt, że zasób ten stanowi istotny składnik tożsamości mieszkańców, przekłada się na jakość życia w mieście i na jego atrakcyjność turystyczną. Także konsekwentnie podejmowane różnorodne działania na rzecz uporządkowania i poprawienia estetyki przestrzeni miasta stały się kolejnym czynnikiem, który wzbudził uznanie jurorów – podaje Narodowy Instytut Dziedzictwa.

Jury zdecydowało się nie przyznawać nagrody głównej w kategorii średnie gminy miejskie, wyróżniło jednak miasto Kołobrzeg za podejmowanie wieloaspektowych działań nakierowanych na ochronę i promocję swojego dziedzictwa kulturowego, przyczyniając się do rozwoju tożsamości mieszkańców miasta.

To wzór do naśladowania

Laureatem w kategorii gminy miejsko-wiejskie i wiejskie zostały Cedry Wielkie, gmina wiejska położona na terenie Żuław.

Ją nagrodzono za „zaplanowanie i skuteczną realizację ambitnego i pionierskiego programu ochrony zabytków, który połączył działania konserwatorskie, organizacyjne i promocyjne, także o charakterze ponadlokalnym”.

- Kapituła uznała, że podejmowanie przez gminę prace chroniące, odkrywające i uwypuklające miejscowe dziedzictwo kulturowe stanowią istotny czynnik w budowaniu tożsamości lokalnej i wzór do naśladowania dla innych samorządów lokalnych – mówi przedstawicielka NID.

Podkreśla, że realistyczna ocena stanu zachowania obiektów sporządzona na potrzebę Gminnego Programu Opieki nad Zabytkami pozwoliła na trafne zdiagnozowanie szans i zagrożeń, jakim podlegają miejscowe zabytki.

A dzięki podjętym staraniom konserwacji i rewitalizacji poddane zostały zabytkowe kościoły i unikatowe domy podcieniowe w miejscowościach Koszwały, Trutnowy i Miłocin, adaptując jeden z budynków do celów wystawienniczych i edukacyjnych.

- Te działania podniosły walory turystyczne gminy i zapewniły impuls do dalszych działań. Godny uwagi jest projekt stworzenia w gminie interaktywnego muzeum dawnych technik melioracyjnych „Na Groblach” oraz plan utworzenia lapidariów menonickiej i protestanckiej sztuki sepulkralnej – wylicza Julia Włodarczyk.

Wykorzystują potencjał zabytków

Wyróżnienie w kategorii gmin wiejskich otrzymała Markowa. - Ma przemyślany charakter Gminnego Programu Opieki nad Zabytkami oparty na kreatywnych działaniach zakorzenionych w- i inicjowanych przez społeczność lokalną – podaje NID.

Zdaniem ekspertów podejmowane w Markowej inicjatywy koncentrowały się wokół szeroko pojmowanego dziedzictwa ze szczególnym uwzględnieniem dziedzictwa niematerialnego.

- Jury doceniło umiejętne wykorzystanie potencjału tkwiącego w spuściźnie dziejowej dla integracji społecznej. Z aprobatą spotkało się także podejmowanie przez gminę współpracy z wieloma podmiotami i interesariuszami – mówi Julia Włodarczyk.

Intencją konkursu „Samorząd Dla Dziedzictwa” jest promowanie działań mających na celu realizację obowiązku opracowania i wdrażania Gminnych Programów Opieki nad Zabytkami.

Jest on zachętą dla samorządów lokalnych do podejmowania i podtrzymywania inicjatyw zmierzających do zachowania i przekazania kolejnym pokoleniom zasobu dziedzictwa kulturowego naszego kraju.

Kapituła konkursu oceniła zgłoszenia w trzech kategoriach konkursowych: duże i średnie gminy miejskie, małe gminy miejskie, oraz gminy miejsko-wiejskie i wiejskie.