W większości zestawień nie jesteśmy w stanie w zbiorze zebranych danych odwzorować wszystkich aspektów działalności ocenianych samorządów. Również ranking „Rz” szereguje gminy według z góry przyjętych licznych założeń i kryteriów, z natury upraszczających rzeczywistość.
Warto więc zauważyć, jak wszechstronną i złożoną działalność prowadzą jednostki samorządu terytorialnego, a zwłaszcza gminy. Gmina to prawdziwy kombajn. Wydaje decyzje administracyjne w dziesiątkach dziedzin i setkach spraw administracyjnych różnego rodzaju (obywatel najczęściej kojarzy gminę z urzędem i ocenia ją przez pryzmat sprawności załatwiania spraw i uprzejmości urzędniczej). Zajmuje się ochroną porządku publicznego, dba o czystość w miejscach publicznych oraz utylizację odpadów, a także o estetykę przestrzeni publicznej, odpowiada za ład przestrzenny i ochronę środowiska oraz gospodarkę wodną. Organizuje życie lokalnej zbiorowości, budując i utrzymując infrastrukturę oraz prowadząc liczne przedsiębiorstwa i instytucje komunalne. Za ich pośrednictwem świadczone są w bardzo szerokim zakresie usługi publiczne – komunikacja zbiorowa, kultura i opieka nad zabytkami, oświata, wodociągi i zaopatrzenie w wodę, kanalizacja oraz usuwanie i oczyszczanie ścieków komunalnych, wysypiska i unieszkodliwianie odpadów komunalnych, budowa i utrzymanie dróg i ulic oraz organizacja ruchu drogowego, dbałość o parki i zieleń komunalną, cmentarze komunalne, pomoc społeczna, ochrona zdrowia, zaopatrzenie w energię elektryczną i cieplną itp. Samorząd wykonuje liczne zadania związane z gospodarką nieruchomościami, w tym zarządza mieniem komunalnym. Zarządza też, jak każda instytucja, innymi zasobami, zwłaszcza kadrowymi, bo od zaangażowania i poziomu pracy pracowników samorządowych zależy w znacznym stopniu sukces albo porażka gminy. Utrzymuje kontakt z mieszkańcami, wspiera działalność tzw. jednostek pomocniczych (sołectw na wsi oraz osiedli i dzielnic na obszarach zurbanizowanych). Stanowi przepisy prawa miejscowego, prowadzi politykę, programując i planując przyszły rozwój, wspiera gospodarkę i zatrudnienie nie tylko na papierze, lecz także realizując wiele przedsięwzięć o ogólnym znaczeniu gospodarczym.
[srodtytul]Nowe czasy nowe zadania[/srodtytul]
Trzeba też zauważyć, że współcześnie, obok klasycznych zadań w sferze użyteczności publicznej, samorząd w coraz szerszym zakresie realnie odpowiada za rozwój lokalny i regionalny, za atrakcyjność gminy dla mieszkańców, przyjezdnych, przedsiębiorców, za warunki życia, wypoczynku, inwestowania. Aby sprostać wszystkim tym wyzwaniom, budżet nie wystarcza; samorząd musi pozyskiwać środki zewnętrzne: z rządu, z funduszy europejskich, z rynku kapitałowego, od partnerów prywatnych.
A jeszcze konieczne okazuje się współdziałanie z sąsiednimi gminami, z powiatem, z samorządem województwa, z administracją rządową, z ekspertami, z mediami, z biznesem i organizacjami pozarządowymi, z młodzieżą, w ramach organizacji samorządowych, z partnerami zagranicznymi…
