Ogrodnicy odbetonują ulice polskich miast?

Miejscy ogrodnicy działają w różnych miastach, chroniąc i kształtując tereny zielone. Władze Krakowa chcą, aby miejska ogrodniczka stała się wręcz symbolem zielonych zmian w mieście. Czy inni pójdą w ślady stolicy Małopolski?

Publikacja: 24.06.2025 15:47

Wszystkie ważne inwestycje miejskie w Krakowie będą musiały przejść audyt dotyczący zieleni

Wszystkie ważne inwestycje miejskie w Krakowie będą musiały przejść audyt dotyczący zieleni

Foto: adobestock

Od początku roku Kraków ma miejską ogrodniczkę. To nowa funkcja w strukturach krakowskiego magistratu, w Biurze Architekta Miasta, w Departamencie Ładu Przestrzennego. Krakowska ogrodniczka być symbolem i katalizatorem zmian w podejściu do miejskiej zieleni. Czy to początek nowego, zielonego trendu w polskich miastach?

Jak zauważył prezydent Aleksander Miszalski, zielona zmiana jest bardzo potrzebna, bo to właśnie w zieleni krakowianie upatrują jednej z najważniejszych wartości wpływających na jakość życia w mieście. Zdaniem prezydenta potrzeba nowego podejścia do zieleni, całościowego oglądu spraw związanych z zielenią i koordynacji ogółu zadań związanych z zielenią. Tym wszystkim zajmie się Katarzyna Opałka.

Zielony audyt, czyli myślenie o zieleni już przy planowaniu inwestycji

Z zielenią miejską jest doskonale „oswojona”, bo zanim objęła nową funkcję, pracowała dla krakowskiego Zarządu Zieleni Miejskiej. Jest architektką krajobrazu, dla miasta realizowała wcześniej m.in. parki kieszonkowe, słynne Ogrody Krakowian, Bulwary Wiślane i Zieloną Krupniczą. Ta ostatnia inwestycja jest zresztą sztandarową „produkcją” , która stała się wzorem i przykładem projektów, jakie będzie realizować w Krakowie Katarzyna Opałka.

– Najważniejsze dla mnie są dwa projekty i na nich się na razie skupiam. Jeden to tzw. zielony audyt, drugi to „Zielone ulice” – mówi Katarzyna Opałka. – Czym jest „zielony audyt”? Najprościej mówiąc, chodzi o to, aby brać pod uwagę zieleń już na pierwszym etapie nowych inwestycji. Zaplanować ją, zaprojektować równolegle z infrastrukturą, nie tak jak bywało do tej pory, że była traktowana jako mniej istotny dodatek. A jeżeli zieleń jest, to w momencie projektowania nowych inwestycji trzeba opracować projekt, jak ma być chroniona w czasie takich inwestycji – dodaje Opałka.

Czytaj więcej

Więcej drzew w centrach miast. Przybywa ich stale, choć powoli

W praktyce ma to wyglądać tak, że wszystkie istotne miejskie inwestycje w Krakowie: drogowe, piesze lub rowerowe, od teraz muszą przejść na etapie przygotowania dokumentacji nie tylko przez tzw. audyt rowerowy, ale też wcześniej – audyt dotyczący zieleni. Będzie go można pominąć tylko przy małych, nieskomplikowanych inwestycjach o niewielkim zakresie. Podobną weryfikację będą musiały przejść także niektóre miejskie inwestycje niedrogowe.

Założenia wprowadzonego właśnie zielonego audytu już są realizowane. Przykładem jest ulica Starowiślna, która zostanie przebudowana w przyszłym roku dzięki dużej unijnej dotacji z programu FEnIKS. Obecnie na tej ulicy zieleni praktycznie nie ma – po przebudowie zyska m.in. nowe chodniki, drogę dla rowerów i właśnie zieleń, która została zaplanowana jeszcze na etapie projektu.

– Ta zaniedbana przestrzeń zmieni się w piękną, zieloną aleję z drzewami, krzewami i miejscami odpoczynku – zapowiada Katarzyna Opałka. Przy przebudowie kolejnych ulic będzie brany pod uwagę tzw. zielony dekalog dla inwestycji miejskich, czyli zbiór dziesięciu zasad, swoisty przewodnik przy projektowaniu inwestycji w mieście, a opracowany przez ogrodniczkę z zespołem ekspertów.

Na 100 krakowskich ulicach w miejsce betonu mają pojawić się drzewa, krzewy i kwiaty

Zielona Krupnicza to zrealizowany w 2023 roku projekt budżetu obywatelskiego. Ulica – do tej pory betonowa pustynia – na odcinku od Teatru Bagatela do ul. Szujskiego przeszła gruntowną metamorfozę. W miejsce betonu (który został skuty) pojawiły się ogrody deszczowe, krzewy, byliny i drzewa. Metamorfoza Krupniczej stała się przykładem dla kolejnych zielonych ulic Krakowa.

Czytaj więcej

Dość betonu za oknem. Będzie więcej zielonych podwórek

– Chcemy odbetonować 100 krakowskich ulic. W miejsce części betonu pojawią się drzewa, krzewy, kwiaty. Będą ogrody deszczowe – mówi Opałka. Zielone ulice powstaną w każdej dzielnicy, najwięcej będzie ich w centrum – na Starym Mieście, Grzegórzkach oraz w tzw. starym Podgórzu. Lista ulic jest już gotowa – to m.in. ulice Wrocławska, Garncarska, Zamoyskiego, Asnyka, Kalwaryjska czy Friedleina. W każdym z tych rejonów Krakowa ma powstać ok. 20–30 zielonych ulic. Koszt projektu zamyka się w kwocie ok. 30 mln. Miejska ogrodniczka planuje pozyskać fundusze z programu FEnIKS. Ma też plan awaryjny na wypadek, gdyby dofinansowania nie udało się zdobyć.

– Wtedy z funduszy własnych miasta we wrześniu tego roku zostaną pokazowo rozbetonowane dwie ulice w centrum: Garncarska i Koletek. Zrobimy to własnymi siłami – mówi ogrodniczka. Oprócz koordynacji działań wszystkich podmiotów czy instytucji zajmujących się zielenią w Krakowie i tworzenia wspólnej, spójnej wizji opieki nad terenami zielonymi, krakowska ogrodniczka ma też zadbać o egzekwowanie przestrzegania przepisów z zakresu ochrony przyrody i współpracować m.in. z instytucjami prowadzącymi rodzinne ogrody działkowe, ogrody społeczne, spółdzielniami i wspólnotami mieszkaniowymi oraz organizacjami ekologicznymi.

Miejscy ogrodnicy w innych miastach mają zazwyczaj mniejszą samodzielność

Miejskich ogrodników i ogrodniczki mają też m.in.: Szczecin, Warszawa, Olsztyn, Bydgoszcz, Lublin i Wrocław. W tym ostatnim mieście jest pięciu ogrodników, którzy poprzez swoje zespoły zarządzają terenami zieleni pięciu rejonów. Są więc Ogrodnicy Starego Miasta, Śródmieścia, Fabrycznej, Krzyków i Psiego Pola. Pracę wszystkich koordynuje dyrektor ds. zieleni.

– W Warszawie Zarząd Zieleni powstał w 2016 roku i wraz z powstaniem naszej jednostki o osobach dbających o zieleń znów zaczęto mówić jako o miejskich ogrodniczkach i ogrodnikach – mówi Magda Sierzputowska, szefowa Działu Komunikacji Społecznej warszawskiego magistratu.

Czytaj więcej

Nowe mosty i kładki w miastach. Duże ułatwienie dla mieszkańców

Miejscy ogrodnicy w wymienionych miastach mają mniejszą samodzielność i mniejsze zakresy działania od ogrodniczki z Krakowa. Podobną jak krakowska funkcję pełni miejski architekt zieleni w Lublinie. Koordynuje zadania związane z utrzymaniem ok. 800 ha terenów zielonych (ich utrzymanie to rola pracowników miejskich firm „od zieleni”), ale też przygotowuje oraz opiniuje projekty i inwestycje zagospodarowania przestrzeni publicznych pod kątem zieleni.

W Bydgoszczy miejski ogrodnik pierwotnie funkcjonował w magistrackim wydziale zajmującym się utrzymaniem zieleni i ochroną przyrody – był urzędnikiem, kierownikiem referatu zieleni. Większą niezależność zyskał od 2022 roku. – Funkcję ogrodnika miejskiego pełni zastępca dyrektora Wydziału Zieleni i Gospodarki Komunalnej – informuje Marta Stachowiak z bydgoskiego magistratu. Zajmuje się on głównie planowaniem i projektowaniem nowych form zieleni oraz uzgadnianiem dokumentacji projektowych w zakresie kolizji z zielenią.

Od początku roku Kraków ma miejską ogrodniczkę. To nowa funkcja w strukturach krakowskiego magistratu, w Biurze Architekta Miasta, w Departamencie Ładu Przestrzennego. Krakowska ogrodniczka być symbolem i katalizatorem zmian w podejściu do miejskiej zieleni. Czy to początek nowego, zielonego trendu w polskich miastach?

Jak zauważył prezydent Aleksander Miszalski, zielona zmiana jest bardzo potrzebna, bo to właśnie w zieleni krakowianie upatrują jednej z najważniejszych wartości wpływających na jakość życia w mieście. Zdaniem prezydenta potrzeba nowego podejścia do zieleni, całościowego oglądu spraw związanych z zielenią i koordynacji ogółu zadań związanych z zielenią. Tym wszystkim zajmie się Katarzyna Opałka.

Pozostało jeszcze 89% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Jakość życia
Które europejskie miasta najbardziej sprzyjają zdrowemu życiu? Polski lider zaskakuje
Jakość życia
Więcej drzew w centrach miast. Przybywa ich stale, choć powoli
Jakość życia
Zapisy na zimowe półkolonie w mieście już trwają
Jakość życia
Łodzianie zagłosowali za usuwaniem wraków z ulic
Materiał Promocyjny
Firmy, które zmieniły polską branżę budowlaną. 35 lat VELUX Polska
Jakość życia
Dolny Śląsk bliżej Nowego Szpitala Onkologicznego