Jednym z ważniejszych tematów, o jakich rozmawiano na komisji, było finansowanie samorządów. Głównym źródłem dochodów miast w Polsce są podatki mieszkańców - głównie PIT i CIT. Do 2018 r. niemal pięćdziesięcioprocentowy udział we wpływach z PIT zapewniał miastom w miarę stabilny i przewidywalny wzrost dochodów własnych. Gdy rosły dochody mieszkańców, analogicznie rosły też dochody miast, które dzięki temu mogły się rozwijać i zapewniać większy komfort życia.
Jednak od 2019 roku rząd już kilka razy zmieniał ustawę o podatku dochodowych od osób fizycznych. Efektem tych zmian był ogromny i bezprecedensowy ubytek bieżących dochodów własnych z PIT jednostek samorządu terytorialnego w całej Polsce. W praktyce oznacza to, że miasta mają znacznie mniej pieniędzy na swoje zadania - np. na dofinansowywanie żłobków, ochrony zdrowia, remonty szkół czy naprawy chodników.
Dziura w budżetach samorządów - potrzeba pilnych zmian
Ubytkowi dochodów towarzyszy niepełna „rekompensata”. W 2021 roku wynosiła ona 8 mld zł, a w 2022 13,7 mld zł. W tym roku, w maju, Ministerstwo Finansów zaproponowało ok. 9 mld zł “wyrównania” dla samorządów. Tymczasem Związek Miast Polskich oszacował, że ubytek za 2023 rok wyniesie ok. 30 mld zł.
- Dlatego postulujemy zwiększenie kwoty proponowanej przez resort finansów do co najmniej 13,7 mld zł, jak miało to miejsce w roku ubiegłym - mówi Krzysztof Mączkowski, Skarbnik Miasta Łodzi. - Trzeba też przypomnieć, że jeszcze w tym roku powiaty potrzebują minimum 2,4 mld zł do ustabilizowania wykonania budżetów. Oznacza to, że środki z obecnie dzielonej transzy są zdecydowanie za małe. Postulujemy, aby strona rządowa miała to na względzie.
Wątpliwości budzi nie tylko wysokość kwot, ale też dotychczasowy sposób ich podziału. Skarbnicy podkreślają, że środki powinny być dzielone zgodnie z zaproponowaną przez stronę samorządową formułą, która gwarantuje podział najbardziej sprawiedliwy i niepreferujący żadnej z kategorii samorządów (gminy wiejskie, gminy miejsko wiejskie, miasta, miasta na prawach powiatu, powiaty, województwa samorządowe).