Esencja Wysp Zielonego Przylądka

Słynna Cesaria Evora powiedziała o niej dokładnie tak: „To moje dziecko, moja następczyni!”. Lura skomentowała: „Cesaria otworzyła nam drzwi”.

Nie od początku wiedziała, że muzyka jest jej przeznaczeniem. Mieszkała z rodzicami w Lizbonie i studiowała edukację sportową o specjalizacji pływanie, kiedy Juka, starszy od niej i utytułowany już piosenkarz z Wysp Świętego Tomasza, gwiazda chwytliwego i niezwykle popularnego wśród młodzieży stylu zouku, poprosił Lurę, aby pojawiła się na jego nowym albumie.

– Miałam wtedy 17 lat – wspominała wokalistka. – Spodziewałam się, że zaśpiewam w chórkach, ale w końcu Juka poprosił, abym wystąpiła z nim w duecie. Nigdy nie myślałam o zawodowym śpiewaniu, ale on nalegał.

Właśnie wtedy przekonała się, że dysponuje głosem o głębokim, zmysłowym tonie.

Odzyskane korzenie

Urodziła się pod szczęśliwą gwiazdą: przyszła na świat w 1975 roku, kiedy kraj jej rodziców, Wyspy Zielonego Przylądka, przestał być portugalską kolonią.

Ojciec przyjechał do Lizbony z największej wyspy Cabo Verde – Santiago, zaś matka z górzystej, zielonej Sao Nicolau. Żadne z nich nie miało bliższych związków z muzyką, choć, jak większość kabowerdyjskich emigrantów, oboje słuchali morny, która podtrzymywała emocjonalne więzy z ojczyzną.

Wspomnienia z Wysp w stolicy Portugalii kultywowali w dzielnicy Benfica, pełnej sklepików i nocnych klubów, gdzie królowały afrykańskie rytmy. Córka to pamiętała. Ale kiedy poszła do szkoły, nie mówiła językiem rodziców. Nauczyła się go od przyjaciół z klasy. Kiedy wchodziła w dorosłość, marzyła o tańcu, a zarabiała, ucząc pływania. To dlatego zwykło się mówić, że „z wody wyciągnęła ją muzyka”.

Duet z Juką otworzył jej drogę do kariery. Przyciągnął uwagę Tito Parisa i Paulino Vieiry. Ten drugi przez długi czas kierował zespołem Evory. Próbowała jeszcze wiązać się z teatrem, ale gdy ukazała się pierwsza solowa płyta, zrozumiała, że przyszłość powinna łączyć z estradą, bo przecież śpiewając, może też tańczyć. Nagrania były zrealizowane głównie z myślą o bywalcach klubów, ale jedna z piosenek z albumu zatytułowana „Nha Vida” („Moje życie”) przyciągnęła uwagę mediów i znalazła się na płycie „Red Hot + Lizbona” wydanej w 1997 roku. Album wspierał walkę z AIDS. Lura pojawiła się na okładce obok takich tuzów muzyki jak Brazylijczycy Caetano Veloso i Marisa Monte i wokalistka zespołu Madredeus, Teresa Salgueiro, z lizbońskiej Alfamy.

Lusafrica, najważniejsze wydawnictwo promujące artystów o afrykańskich korzeniach, zainteresowała się głosem Lury, kiedy wystąpiła w duecie z Bongą, śpiewając piosenkę „Mulemba Xangola”. Znalazła się pod skrzydłami José da Silvy, nr 1 wśród producentów i promotorów muzyki lusofońskiej, twórcy sukcesów Cesarii Evory, urodzonego w Praia.

U boku Cesarii

W 2002 roku powstaje kolejna solowa płyta Lury „In Love”. Dwie kompozycje stworzył młody utalentowany kompozytor Tcheka. Najważniejsze było jednak to, że śpiewała z coraz lepszymi muzykami, a w końcu jako chórzystka wzięła udział w nagraniach Cesarii Evory i pojechała z nią na światowe tournée, występując w pierwszej części jej koncertów w tak uznanych miejscach jak Grand Rex w Paryżu.

Pokłosiem tego była wydana przez wytwórnię płyta „Di Korpu Ku Alma” („Duszą i ciałem”), na której wróciła do swoich muzycznych i rodzinnych korzeni, czyli muzycznej kultury Wysp Zielonego Przylądka. Starannie dobrała repertuar, otrzymując piosenki od Orlando Pantery, cenionego na Wyspach. Użyła języka badiu z Santiago, rodzinnej wyspy ojca, i kreolskiego z Barlavento. Stworzyła własne kompozycje, co jest rzadkością wśród wokalistek z Wysp.

Popularność nagrań zaczęła rosnąć w środowisku emigrantów rozsianych po całym świecie. Największy sukces odniosło nagranie „Na Ri Na”. I tak to, co było lokalne, zgodnie ze znanym powiedzeniem, stało się globalne. W 2005 roku album doczekał się premiery w kilkunastu krajach, w tym w Stanach Zjednoczonych. Dla europejskiej kariery ważniejsze były jednak spektakularne sukcesy we Włoszech, gdzie był jednym z najlepiej sprzedających się krążków lata. Z kolei w Wielkiej Brytanii został nominowany do prestiżowej nagrody BBC World Music Awards.

O „Di Korpu Ku Alma” wpływowy portugalski dziennikarz José Eduardo Agualusa napisał: „Kiedy ciągle pytają mnie, co miałbym do polecenia z nowości muzycznych, odpowiadam, że warto zapoznać się z artystką, która nada rytm przyszłości muzyce z Wysp Zielonego Przylądka: imię tej przyszłości brzmi Lura”.

Brytyjski dziennik „The Independent” prorokował: „Kiedy jej międzynarodowa kariera nabierze rumieńców, ta dziewczyna będzie wypełniać stadiony”. Francuzi docenili talent wokalistki, nominując ją w 2006 roku do nagrody Victoires de la Musique.

Powrót do korzeni

Lura i jej wydawcy nie czekali, aż świat o niej zapomni, i po wydanym w listopadzie 2006 roku albumie „M’bem di Fora” („Pochodzę z daleka”) Lura wyruszyła w koncertowo-promocyjną podróż dookoła świata. Była dumna, że mówi i pisze piosenki w crioulo, języku jej ojców.

Następny etap jej światowych sukcesów związany jest z sukcesem płyty „Eclipse” (2009). W recenzjach okrzyknięto ją klejnotem nowego pokolenia artystów z Wysp Zielonego Przylądka. A ona skromnie odpowiadała:

– Moja kariera jest dla mnie ciągle niespodzianką. Tak było, gdy odkryłam swój głos we wczesnej młodości, tak jest też teraz. Czerpię siły z tego okrycia i zaskoczenia, myśląc, że będę śpiewać do końca życia. To mnie bardzo pozytywnie motywuje.

Sukces „Eclipse” sprawił, że w 2010 roku Lusafrica wydała album „Best of Lura”. Zagorzali fani mieli okazję posłuchać tego, co najlepsze, zaś ci, którzy dopiero dołączyli do ich grona – dostali szansę poznania dorobku artystki w przyspieszonym tempie.

Największe znaczenie miało nagranie „Moda Bô”, zrealizowane z Cesarią Evorą, najsłynniejszą gwiazdą Wysp Zielonego Przylądka. Lura zaaranżowała muzyczny hołd dla Bosonogiej Diwy. Warto powrócić do albumu, ponieważ dołączone jest do niego DVD z koncertem zarejestrowanym przez portugalską telewizję.

Minął ledwie rok, a okazało się, że Lura skorzystała z jednej z ostatnich szans, by zaśpiewać razem z Cesarią, która zmarła w grudniu 2011 roku. Młoda gwiazda powróciła do swojej mistrzyni w solowym tym razem hołdzie „Nós Diva”, opublikowanym przez YouTube’a. Znamienna była jej decyzja o wyjeździe na Wyspy, które stały się jej nowym domem. Nie przeszkodziło to na szczęście w koncertach.

Hołd dla przeszłości

Zakorzeniając się w muzycznym środowisku archipelagu, planowała nową płytę „Herança” („Dziedzictwo”). Nie popadła w melancholię, tylko skoncentrowała się na dynamicznych piosenkach w stylu funana „Maria di Lida”, „Ness Tempo di Nha Bidjissa” i „Sabi di Más”, która zachwyca przebojowością i bezpretensjonalnością w barwnym teledysku. „Herança” jest zaproszeniem do poznania Wysp Zielonego Przylądka – jego mieszkańców, tradycji i muzyki. Każdy z utworów przypomina, jak istotna w dziedzictwie wysp jest wielokulturowość, a także tradycja muzyki kreolskiej, które dały początek niepowtarzalnemu brzmieniu.