Przykład dla całej Polski: małopolskie gminy zakazują węgla

Już dziesięć gmin z województwa małopolskiego wprowadziło lub chce wprowadzić lokalne regulacje antysmogowe, zgodne z uchwałą sejmiku wojewódzkiego.

Publikacja: 03.05.2021 14:13

Coraz więcej gmin przyjmuje na swoim terenie uchwały antysmogowe

Coraz więcej gmin przyjmuje na swoim terenie uchwały antysmogowe

Foto: fot. adobestock / Grzegorz Polak

Chodzi o: Kraków, Skawinę, Zabierzów, Krzeszowice, Rabkę-Zdrój, Tarnów, Oświęcim, Czarny Dunajec, Chrzanów, Nowy Targ i Niepołomice.

Podobne jak Małopolska, uchwały antysmogowe podjęły sejmiki innych województw, ale jedynie małopolskie gminy zdecydowały się na wprowadzenie najbardziej restrykcyjnych zakazów dotyczących spalania paliw stałych.

Pionierzy

Przypomnijmy. Walka o czyste powietrze w Małopolsce rozpoczęła się od przyjęcia tzw. uchwał antysmogowych dla Krakowa i województwa. Od 1 września 2019 roku na obszarze gminy miejskiej Kraków obowiązuje całkowity zakaz spalania paliw stałych: węgla i drewna.

W kolejnych latach eliminowane będą stare kopciuchy na terenie gmin województwa. Do końca 2022 roku trzeba będzie wymienić piece pozaklasowe, a do końca 2026 r. – te o 3. lub 4. klasie emisyjności. Efekty wprowadzenia programu ochrony powietrza w Małopolsce są widocznie i odczuwalne. Badania Europejskiego Centrum Czystego Powietrza wykazały, że największy spadek zanieczyszczenia powietrza w latach 2010–2019 spośród kilkunastu dużych miast w Polsce nastąpił właśnie w Krakowie. Potwierdził to raport badaczy Akademii Górniczo-Hutniczej, obrazujący, że jakość powietrza w stolicy województwa poprawia się znacznie szybciej niż na pozostałym obszarze.

CZYTAJ TAKŻE: NSA walczy ze smogiem. Dał samorządom potężną broń

– Przyjęta przez sejmik małopolski uchwała stała się wzorem dla innych regionów. Jesteśmy pierwszym województwem w Polsce, w którym wprowadzono uchwałę antysmogową i zakaz finansowania kotłów węglowych ze środków publicznych. Kraków jest pierwszym miastem w Polsce z obowiązującym całkowitym zakazem spalania węgla i drewna. Ponad 60 proc. Małopolan zna doskonale zapisy uchwały antysmogowej i wie jak je stosować. U naszych sąsiadów na Podkarpaciu taką świadomość ma ok. 14 proc. mieszkańców – chwali się wicemarszałek województwa Tomasz Urynowicz.

Więcej gmin

Na wprowadzenie lokalnych przepisów antysmogowych zdecydowały się małopolskie gminy: Skawina, Zabierzów, Krzeszowice, Rabka-Zdrój oraz miasta Tarnów i Oświęcim. Na początku kwietnia wicemarszałek Tomasz Urynowicz spotkał się z przedstawicielami tych gmin, aby wypracować jednolite zapisy regulacji.

Najważniejszym celem lokalnych uchwał antysmogowych jest zakaz używania węgla od początku roku 2030.

Prace dotyczące uchwał są na różnym etapie zaawansowania, w części gmin projekty uchwał zostały już zaakceptowane przez merytoryczne komisje radnych. – W Skawinie projekt uchwały antysmogowej jest gotowy. Pierwsze czytanie odbyło się na sesji Rady Miejskiej 28 kwietnia, głosowanie na sesji w maju – mówi Marcin Kozielski, rzecznik prasowy skawińskiego Urzędu Miasta i Gminy.

CZYTAJ TAKŻE: Czujniki monitorujące jakość powietrza wewnętrznego w Katowicach. Na froncie walki ze smogiem

Całkowity zakaz palenia węglem miałby obowiązywać od 1 stycznia 2030 roku. – 8 lat to wystarczająco dużo czasu, by przygotować się do całkowitego odejścia od węgla. Wprowadzenie uchwały antysmogowej dla Skawiny to krok odważny, być może kontrowersyjny, ale konieczny. Wszystkim nam zależy na tym, by móc bez obaw o zdrowie przewietrzyć mieszkanie lub wyjść na spacer – podkreśla burmistrz Skawiny Norbert Rzepisko.

Mieszkańcy liczą na konkretne działania

Również w kwietniu na wprowadzenie lokalnych uchwał antysmogowych zdecydowały się Czarny Dunajec, Nowy Targ, i Chrzanów. Niepołomice zdeklarowały taką chęć w ostatnim tygodniu kwietnia.

– Jesteśmy bardzo zainteresowani, również mieszkańcy są chętni na konkretne działania. Dziennie do naszego punktu ekodoradcy przychodzi kilkanaście osób, pytając w jaki sposób mogą wymienić ogrzewanie – mówi Mariusz Hajduk z urzędu gminy w Czarnym Dunajcu.

Mieszkańcy gminy korzystają z programu Czyste powietrze. Od lutego do kwietnia sołtysi prowadzili akcję informacyjną na temat uchwały antysmogowej w swoich wsiach. Akcja połączona była z inwentaryzacją kotłów.

CZYTAJ TAKŻE: Kolejna małopolska gmina zakazuje kopciuchów

– Mamy już częściowe wyniki tej inwentaryzacji. Szacujemy, że do końca 2022 roku trzeba będzie wymienić 20-25 proc. kotłów pozaklasowych. A do 2026 roku ok. 50 proc. Mieszkańcy byliby chętni na wymianę na ogrzewanie gazowe, jednak akurat z gazyfikacją jest w naszej gminie problem. Nie wszystkie wsie mają możliwość korzystania z gazu – zaznacza Mariusz Hajduk.

Dlatego też w gminie Czarny Dunajec lokalna uchwała smogowa będzie obowiązywała strefowo, w niektórych rejonach.

Najpierw piece

Uchwały antysmogowe podjęte przez sejmiki innych województw są w różnym stopniu realizowane. Mieszkańcy korzystają z rządowych i miejskich programów, m.in. Czyste Powietrze, czy Program Ograniczenia Niskiej Emisji, wymieniają stare paleniska na ekologiczne źródła ogrzewania.

W żadnej gminie nie wprowadzono tak daleko idących zakazów dotyczących spalania paliw stałych jak w Krakowie. Niektóre większe miasta wprowadziły natomiast ograniczenia dotyczące jakości paliw.

W Poznaniu od 2018 roku obowiązuje uchwała zakazująca stosowania mułów i flotów węglowych, węgla brunatnego i paliw z niego produkowanych, drobnych miałów.

– Uchwała antysmogowa obowiązująca na terenie miasta Poznania nie zakłada terminu granicznego odejścia od spalania paliw stałych i dopuszcza instalowanie nowych źródeł na paliwa stałe – spełniających okresowe wymagania tzw. Ekoprojektu – informuje Przemysław Surdyk, zastępca dyrektora Wydziału Kształtowania i Ochrony Środowiska Urzędu Miasta Poznań.

CZYTAJ TAKŻE: Pięć małopolskich gmin chce zakazać spalania węgla

We Wrocławiu także obowiązuje zakaz stosowania najgorszych jakościowo paliw stałych, m.in.: węgla brunatnego, mułów węglowych i odpadów węglowych. Zakaz wszedł w życie w lipcu 2018 roku, podobnie jak w Warszawie.

– Wrocław oferuje także rekordowo wysokie dofinansowanie do wymiany pieca na ogrzewanie ekologiczne – to nawet do 15 tys. zł. Dzięki temu piec można wymienić bez wkładu własnego. W ramach dofinansowania można zamontować ogrzewanie olejowe, elektryczne, gazowe, miejskie lub pompę ciepła – wyjaśnia Marcin Obłoza z wrocławskiego magistratu.

Bez daty granicznej

Zapisy uchwały antysmogowej dotyczącej Lublina zakazują natomiast użytkowania instalacji opalanych paliwem stałym w nowych budynkach, jeżeli istnieje dla nich możliwość przyłączenia do sieci ciepłowniczej lub gazowej. O taki zapis w uchwale antysmogowej sejmiku lubelskiego – jak poinformowała Izolda Boguta z biura prasowego w Kancelarii Prezydenta Miasta Lublin – wnioskowało samo miasto.

Granicznej daty odejścia od paliw stałych nie ma w uchwałach sejmiku województwa: świętokrzyskiego, pomorskiego czy podkarpackiego. Wiele gmin w pierwszej kolejności kładzie nacisk na wymianę starych kopciuchów na ekologiczne źródła ogrzewania.

W Małopolsce piece tzw. pozaklasowe muszą zniknąć do końca 2022 roku. W Poznaniu – kotły niespełniające żadnych norm emisyjnych powinny zostać zlikwidowane rok później (do końca 2025 roku kominki, piece i urządzenia typu koza).

Gminy województwa pomorskiego muszą wymienić piece, które nie mają określonej klasy albo są 1. lub 2. kategorii do września 2024 r. W Warszawie piece na węgiel lub drewno niespełniające wymogów dla klas 3, 4 lub 5 muszą być wymienione do końca 2022 r. Niektóre ośrodki miejskie, jak np. Olsztyn, nie wprowadzą w najbliższym czasie lokalnych uregulowań antysmogowych.

– Nie planujemy podjęcia takich uchwał. Przekroczenia parametrów jakościowych czystości powietrza w Olsztynie to jednostkowe przypadki. Ich liczba jest zdecydowanie poniżej minimów określonych przepisami – tłumaczy Patryk Pulikowski z olsztyńskiego magistratu. Olsztyn od 2017 roku prowadzi akcję „Wymień piec”. To dopłaty zachęcające mieszkańców do podłączania się do miejskiej sieci ciepłowniczej.

Chodzi o: Kraków, Skawinę, Zabierzów, Krzeszowice, Rabkę-Zdrój, Tarnów, Oświęcim, Czarny Dunajec, Chrzanów, Nowy Targ i Niepołomice.

Podobne jak Małopolska, uchwały antysmogowe podjęły sejmiki innych województw, ale jedynie małopolskie gminy zdecydowały się na wprowadzenie najbardziej restrykcyjnych zakazów dotyczących spalania paliw stałych.

Pozostało 95% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Kup teraz
Z regionów
20 lat samorządów w Unii Europejskiej. Jakie wyzwania na przyszłość
Z regionów
20 lat Polski w UE. "Rzeczpospolita" wyróżnia samorządy
Z regionów
Jarmarki wielkanocne w polskich miastach. Pisanki, plecionki i Siuda Baba
Z regionów
Ranking rzetelności przedsiębiorstw: Tam, gdzie mniej firm, tam więcej rzetelności
Z regionów
Wybory samorządowe 2024: Listy kandydatów dopiero zamknięte, a kampania już się kończy