Nowa droga zniszczy bezcenną Biebrzę. Będą protesty

Na Mazurach znowu odbija się echo batalii o Dolinę Rospudy. Tym razem chodzi o przebieg drogi ekspresowej S16. Ma ona być najkrótszym tranzytem do Państw Bałtyckich i Białorusi z kierunków zachodniego, północnego i południowego. Niestety, przetnie tereny unikalne pod względem przyrodniczym. Więc im bliżej ostatecznych decyzji do przebiegu trasy, tym przyszła S16 gorętsze budzi protesty.

– Rekomendowany przez Generalną Dyrekcję Dróg Krajowych i Autostrad wariant „B” odcinku Mrągowo – Orzysz – Ełk (odcinek mazurski), spowoduje poważne szkody dla środowiska oraz rozwoju turystycznego regionu – stwierdziła posłanka Koalicji Obywatelskiej Urszula Zielińska w interpelacji skierowanej w lutym do ministra infrastruktury.

Przebieg trasy przecina Mazurski Park Krajobrazowy i obszary Natura 2000. Według Zielińskiej, przez budowę drogi ucierpi również lokalna gospodarka.

– Kraina Wielkich Jezior Mazurskich jest głównym „produktem wizerunkowym” uwzględnionym w Strategii rozwoju turystyki województwa warmińsko-mazurskiego do roku 2025 – podkreśla posłanka w interpelacji.

CZYTAJ TAKŻE: Ekolodzy zbierają pieniądze na zabezpieczenie Biebrzy

Ominąć Kaczyńską

W dyskusji wokół przebiegu trasy nie brakło nawet wątku politycznego. W opublikowanym w marcu artykule Gazety Wyborczej pojawiła się sugestia, że obecnie preferowany przez GDDKiA wariant wybrano dla ominięcia posiadłości, do której jeździ Marta Kaczyńska, bratanica Jarosława Kaczyńskiego. GDDKiA zaprzeczyła w specjalnie wydanym oświadczeniu.

Jeszcze większe protesty od mazurskiego odcinka budzi podlaski odcinek S16, dla przebiegu którego decyzje jeszcze nie zapadły. Fragment  Ełk – Knyszyn pojawił się w rządowym rozporządzeniu w 2016 r. Analizie poddano sześć wariantów, ale ostatecznie skupiono się na trzech wzdłuż istniejącej drogi krajowej nr 65 Ełk – Białystok.

Wszystkie przechodzą przez Biebrzański Park Narodowy. To jeden z największych parków narodowych w Polsce i najlepiej zachowany w UE obszar torfowisk. Tereny cenne przyrodniczo zawierają chronione obszary Natury 2000. Na dodatek S16 biegłaby w bezpośrednim sąsiedztwie projektowanej magistrali kolejowej Rail Baltica.

– W efekcie takiej kumulacji inwestycji liniowych rozszerza się ich negatywne oddziaływanie na środowisko. A to jest miejsce newralgiczne, korytarz migracyjny między środkowym i dolnym basenem Biebrzy – mówił w grudniu ub. roku Grzegorz Kwiatkowski, kierownik działu monitoringu przyrodniczego i sozologicznego Biebrzańskiego Parku Narodowego.

Tiry przegonią turystów

Ekolodzy obawiają się, że S16 na odcinku Mrągowo-Ełk-Knyszyn doprowadziłaby do skumulowania ruchu tranzytowego. Zwłaszcza do państw bałtyckich przez Mazury i Biebrzański Park Narodowy. Wszystko poprzez włączenie S16 do krajowego i europejskiego systemu sieci dróg ekspresowych i autostrad.

– To doprowadzi do znaczącego wzrostu natężenia ruchu pojazdów ciężarowych i zniszczenia unikatowych walorów przyrodniczych przecinanych obszarów. Zdewastowany zostanie atrakcyjny krajobraz i miejsca odwiedzane przez turystów, co napędza dziś lokalną gospodarkę – ostrzega Fundacja dla Biebrzy. Jej zdaniem, pozwolenie na budowę międzynarodowego korytarza tranzytowego przez park narodowy przekreśli standardy ochrony przyrody w Polsce.

– Tak jak buduje się obwodnice miast, tak musi powstać obwodnica Wielkich Jezior Mazurskich i doliny Biebrzy dla ruchu ciężarowego. A mieszkańcy i turyści powinni mieć dostęp do dobrej jakości dróg lokalnych – stwierdza Małgorzata Stanek z Fundacji dla Biebrzy.

Zdaniem organizacji Centrum Ochrony Mokradeł (COM), każdy wariant przebiegu trasy stanowić będzie barierę ekologiczną dla przemieszczania się zwierząt. Droga ekspresowa spowoduje też wzrost natężenia hałasu wpływającego negatywnie w szczególności na ptaki. Jest tez ryzyko przedostania się szkodliwych substancji z drogi (np. soli do odladzania jezdni), do Biebrzy i do sąsiadujących z nią mokradeł. Alternatywą – zdaniem COM – mógłby być wariant przebiegu Via Carpatia z całkowitym ominięciem Doliny Biebrzy i innych terenów chronionych.

Protestują przeciw i za

GDDKiA zaczęła więc rozważać alternatywne poprowadzenie S16 z południa na północ. Przebiegiem po śladzie istniejącej drogi krajowej nr 8 Korycin – Sztabin – Augustów. Przecinającym Biebrzański Park Narodowy w najwęższym miejscu i w obszarach mniej cennych przyrodniczo.

Na taki wariant wskazywałoby także natężenie ruchu. W oparciu o dane z ubiegłorocznych pomiarów, po drodze krajowej 65 Mońki – Knyszyn poruszało się średnio na dobę około 9 tys. pojazdów. Po drodze krajowej 8 na odcinku Suchowola – Augustów przeszło 14 tys.

Tymczasem w drugiej połowie lutego kilkanaście organizacji społecznych złożyło petycję o wstrzymanie prac nad planowanym przebiegiem S-16 przez Mazury i Biebrzański Park Narodowy.

– Niezbędne jest przeprowadzenie strategicznej oceny oddziaływania na środowisko. Dla całej inwestycji, zamiast sztucznego cięcia jej na krótkie odcinki – uważa Małgorzata Górska z Fundacji Greenmind. Jej zdaniem, decyzja o wyborze przebiegu powinna zapaść w oparciu o analizy wszystkich możliwych tras alternatywnych. Autorzy petycji powołują się na badania z końca 2020 r.  90 proc. uwag postulowało korytarz całkowicie omijający park narodowy od zachodu.