O szkodliwości azbestu wiadomo od stu lat, w Polsce jego importu i obrotu nim zakazano ponad dwie dekady temu. Jednak budynki, w których wykorzystano azbestowe izolacje i pokrycia, wciąż stoją, zgodnie zresztą ze źródłem handlowej nazwy rakotwórczego materiału. „Eternit” wywodzi się z łacińskiego aeternum, czyli wieczność.
Formalnie azbest może pozostać do końca 2032 r. Obowiązek usunięcia elementów spoczywa na właścicielach nieruchomości. Mogą oni jednak starać się o dofinansowanie.
– W latach 2010-2020 Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej przeznaczył na usuwanie wyrobów zawierających azbest 210 mln zł, co przyniosło efekt w postaci usunięcia ponad 261 tysięcy ton – poinformował wiceprezes Funduszu Paweł Mirowski, podczas posiedzenia Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego.
Rozpoczęcie kolejnego naboru wniosków na likwidację eternitu przewidywane jest w marcu 2021 r. NFOŚiGW zamierza przeznaczyć na to dalsze 50 mln zł.
Końca nie widać
Samorządowcy uważają, że tempo usuwania azbestu w Polsce jest niezadowalające.
– Nie możemy zagłaskiwać rzeczywistości – stwierdził Leszek Świętalski, sekretarz generalny Związku Gmin Wiejskich RP. – Prognozuje się, że program nie zostanie zrealizowany [do roku 2032] i będzie wydłużony w czasie „trudno powiedzieć jakim” – dodał.
CZYTAJ TAKŻE: Samorządy: zakaz używania dmuchaw do liści. Ale nie wszędzie
Tę opinię potwierdza raport NIK z 2016 roku o realizacji programu oczyszczania kraju z azbestu. Izba oszacowała wówczas, że przy dotychczasowym tempie eliminacja szkodliwych wyrobów potrwa 200 lat.
Jak żyć, za co kryć?
Związek Gmin Wiejskich RP apeluje o przyspieszenie startu przyszłorocznego naboru. Jak przypomniał Jacek Brygman – wójt Gminy Cekcyn i wiceprzewodniczący Związku – azbestowy problem dotyczy przede wszystkim obszarów wiejskich.
– O ile z budynków mieszkalnych to pokrycie powoli znika, o tyle ogromne powierzchnie dachów na stodołach, oborach, chlewniach pozostają przez cały czas [pokryte azbestem]. I tu głównym problemem jest kwestia środków na nowe pokrycie. To jest wydatek przynajmniej 10-krotnie wyższy niż sama kwestia utylizacji azbestu – wyliczał.
Tysiące ton, miliony ton
Usuwaniem azbestu zajmują się także władze największych miast. W przyszłym roku mieszkańcy Wrocławia (prezydent Jacek Sutryk także jest członkiem Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego) mogą dostać nawet 100 procent dofinansowania do demontażu, transportu i unieszkodliwienia azbestowego pokrycia. Wnioski można składać do 31 stycznia.
Miejscowy program likwidacji azbestu jest realizowany od 2012 r. przy wsparciu NFOŚiGW oraz Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej we Wrocławiu.
CZYTAJ TAKŻE: Usuwanie azbestu, czyli eternit na wieki wieków
W latach 2012 – 2020 w ramach wrocławskiego programu usunięto ponad 1,1 tys. ton wyrobów azbestowych z 493 nieruchomości. Do likwidacji pozostaje tu jeszcze ok. 2,8 tys. ton.
Zgodnie z informacją NIK w samym tylko województwie mazowieckim na unieszkodliwienie czeka ponad 900 tys. ton azbestu. Źle jest także w Lubelskiem (ponad 700 tys. ton). Najmniej pozostaje w województwach zachodnich (poniżej 100 tys. ton).
