Podatkowy zawrót głowy w samorządowych budżetach

Wpływy z różnych podatków do gminnych budżetów sięgnęły w zeszłym roku prawie 70 mld zł, w porównaniu zaś z 2014 r. wzrosły o ok. 21 proc. W niektórych samorządach ten wzrost był znacznie wyższy – wynika z Rankingu Samorządów 2018, przygotowywanego przez „Rzeczpospolitą”.

Przykładowo, w kilku gminach takich jak Gizałki, Dąbrowice czy Radzyń Chełmiński dochody podatkowe w ciągu trzech lat zwiększyły się ponaddwukrotnie. Jaki były przyczyny tak ogromnego wzrostu?

Wiatraki pomogły i zaszkodziły

– W 2015 r. powstała na naszym terenie farma wiatrowa licząca 18 elektrowni – wyjaśnia Robert Łoza, wójt gminy Gizałki. – Na początku właściciel płacił podatek od nieruchomości w wysokości 2 proc. wartości budowli, na którą składały się fundament oraz maszt elektrowni. Od 2017 r. w wyniku zmiany przepisów za budowlę uznawano cała elektrownię, w tym turbiny, więc podatek od nieruchomości wzrósł z roku na rok o 400 proc. W 2016 r. wpływy z tego tytułu wynosiły 18 proc. dochodów gminy ogółem, a 2017 r. już 27 proc. – opisuje wójt.

Podobnie było w gminach Radziejów czy Kisielice. I wszystko byłoby doskonale, gdyby nie nagła zamiana przepisów. W połowie 2018 r., z mocą obowiązującą od początku 2018 r., podatek od nieruchomości znowu obejmuje tylko fundament i maszt wiatraków. – W 2017 r. dostaliśmy duży zastrzyk gotówki, to dla nas były duże pieniądze, jednak poprawa naszych finansów okazała się chwilowa – zauważa Marek Szuszma, wójt gminy Radziejów. – Od 2018 r. dochody gminy znacznie zmalały, ale i w sprawozdawczości budżetowej za 2017 r. jawimy się jako bogatszy samorząd niż jesteśmy w rzeczywistości.

Komisja przychylna

– Zmiany w prawie miały jeszcze jeden negatywny skutek – wtóruje Joanna Olszewska z urzędu miejskiego w Kisielicach. – Wzrost wpływów podatkowych był incydentalny, za to do zera spadła część wyrównawczej subwencji ogólnej dla naszej gminy, czyli tzw. janosikowe. Co więcej, na podstawie danych z 2017 r. sami musimy, choć jesteśmy relatywnie biedną gminą, dokonać takiej wpłaty do budżetu państwa – zaznacza.

Także burmistrz miasta i gminy Nowogrodziec Robert Relich wylicza, że we wzroście dochodów, choć już bez takich przykrych konsekwencji, pomogły zmiany regulacyjne. – Uzyskaliśmy dodatkowe dochody z tytułu podatku od nieruchomości od przedsiębiorców prowadzących działalność gospodarczą w strefie ekonomicznej w związku ze stanowiskiem Komisji Europejskiej w sprawie uchwały o prawie do zwolnień podatkowych, które w wymiarze finansowym były dla samorządu bardzo korzystne – wyjaśnia Robert Relich.

Przyciągnąć inwestorów

Jednocześnie samorządowcy podkreślają, że sami z siebie też dokładają starań, by pomnażać swoje podatkowe dochody. Te starania w wielu miejscach koncentrują się na wspierania rozwoju przedsiębiorczości, bo to najlepsze źródło wzrostu wpływów z podatku od nieruchomości oraz z podatków z PIT i CIT.

– Wpływy z podatków stanowią prawie 22 proc. naszych dochodów ogółem – wylicza burmistrz Relich. – To istotny wkład w rozwój gminy. Wzrost zatrudnienia, większe więc wpływy z PIT i zmniejszenie bezrobocia do 2–3 proc. to efekt pozyskania nowego inwestora, który zatrudnił blisko 1000 osób – podkreśla.

– Zależy nam na ciągłym wspieraniu działań mających na celu tworzenie nowych miejsc pracy i rozwój przedsiębiorczości – zaznacza Katarzyna Wołczańska, rzecznik prasowy miasta Jastrzębie-Zdrój. – Wyjście naprzeciw oczekiwaniom inwestorów i zwolnienie ich z obowiązku płacenia podatku od nieruchomości stanowi element strategii wspierania rozwoju gospodarki w naszym mieście, sprzyjać ma rozwojowi alternatywnych dla górnictwa gałęzi gospodarki – podkreśla. W Jastrzębiu-Zdroju zwolnienie przysługuje nowo wybudowanym nieruchomościom na okres pięciu lat dla firm prowadzących działalność produkcyjną i usługową, na trzy lata – dla firm handlowych w obiektach o powierzchni sprzedaży poniżej 400 mkw., i na jeden rok – dla większych sklepów i galerii.

W Jeleniej Górze udział podatków w dochodach ogółem stanowi aż ok. 40 proc. Miasto stosowało zwolnienia z podatku od nieruchomości dla firm, które tworzyły nowe miejsca pracy, stworzono również strefę gospodarczą. – Na początku strefa nie zbierała komplementów, bo inwestorów w zasadzie było dwóch – opisuje Cezary Wiklik, rzecznik miasta Jelenia Góra. – Ale te problemy zniknęły, m.in. dzięki działaniom władz miasta, które reagowały na potrzeby przedsiębiorców. Czy to w zakresie edukacji zawodowej, rozbudowy infrastruktury, czy zapewnienia pracownikom dojazdów. Dziś strefa gospodarcza to prężna strefa biznesu – podkreśla Wiklik.

Zachęcić mieszkańców

Jeszcze inny sposób na wzrost wpływów podatkowych mają te gminy, gdzie napływa dużo nowych mieszkańców.