Została ustanowiona w 1973 roku na cześć Jana Cybisa (będzie można zobaczyć jedną jego pracę), który zapoczątkował działalność Związku Polskich Artystów Plastyków po II wojnie światowej. To prestiżowe wyróżnienie przyznawane jest artystom za całokształt twórczości.
Wystawa w Zachęcie jest bardzo obszerna i gromadzi dzieła wszystkich laureatów (w tym 16 żyjących), koncentrując się na ich działalności malarskiej. Prace pochodzą z różnych etapów twórczości artystów, najpóźniejsza jest instalacja Leona Tarasewicza stworzona w 2017 roku.
115 zgromadzonych na wystawie prac prezentuje różnorodne postawy artystyczne – od klasyków współczesności poprzez twórców reprezentujących postawy konceptualne, pedagogów i eksperymentatorów. – Starałem się wybierać prace mniej oczywiste i mniej opatrzone – wyjaśnia Michał Jachuła, kurator wystawy. – W niektórych przypadkach pokazujemy dzieła wykraczające poza tradycyjny format malarstwa, czyli na przykład pracę ze szkła Jana Berdyszaka, instalację z lampek choinkowych i tekstu Jadwigi Sawickiej, tkaninę Tadeusza Dominika.
Pokazany zostanie też podział środowiska i rozłam Nagrody im. Jana Cybisa, kiedy w stanie wojennym ZPAP został rozwiązany i powstał Związek Polskich Artystów Malarzy i Grafików, który przejął przyznawanie nagrody. Jednocześnie Stowarzyszenie Historyków Sztuki także wręczało to wyróżnienie, uznając, że jest bezprawnie zawłaszczona przez ZPAMiG. Wyróżniona szarym kolorem ściana, jedyna taka w obrębie całej wystawy, obrazuje „zdublowanie” nagrody w latach 80.
– Jest czterech artystów, którzy zostali przez nich uhonorowani w latach 80. i także pokażemy ich prace na jednej szarej ścianie – wyjaśnia Michał Jachuła. – Jednak pokazanie ich oddzielnie nie ma stygmatyzującego charakteru.
