Świat odwiedzi Śląsk

W Polsce ten prestiżowy tytuł mają tylko trzy miasta: Kraków jako Miasto Literatury od 2013 r., Katowice – Miasto Muzyki od 2015 r. i Łódź – Miasto Filmu od ubiegłego roku. Po raz pierwszy to my organizujemy światowy kongres miast tej sieci.

Na świecie Program Sieci Miast Kreatywnych (Creative Cities Network) działa od 2004 r. Jego celem jest wspieranie międzynarodowej współpracy miast w dziedzinie kultury, sztuki i nauki. Do sieci należą miasta, które stawiają na rozwój różnych dziedzin gospodarki kreatywnej, rozumianej jako czynnik zrównoważonego rozwoju. O ten tytuł miasta mogą się ubiegać w siedmiu dziedzinach: literatury, muzyki, filmu, sztuk wizualnych, designu, rzemiosła i sztuki ludowej

W stolicy literatury

Kraków miał mocne argumenty, żeby zdobyć tytuł Miasta Literatury. Tu odbywają się spotkania poetów i pisarzy z całego świata na Festiwalu Literackim im. Czesława Miłosza i Międzynarodowym Festiwalu Literatury im. Josepha Conrada. Ten drugi trafił na listę dziesięciu najciekawszych wydarzeń literackich czołowego brytyjskiego wydawnictwa Penguin Random House.

Instytut Książki promuje literaturę polską w świecie, przyznając m.in. nagrodę Transatlantyk. Działa tu wiele znaczących instytucji jak Biblioteka Jagiellońska, Biblioteka Naukowa PAU i PAN. W Krakowie mają też siedzibę liczne renomowane wydawnictwa, m.in. Wydawnictwo Literackie, Znak, A 5, Czarne, Ha!art. Odbywają się targi książki, w których co roku uczestniczy 500 wydawnictw.

Właśnie w Krakowie uchwalono pierwszy w Polsce program wspierania działalności kulturalnej w księgarniach, wprowadzając m.in. system certyfikacji księgarń – Znak Jakości Kraków Miasto Literatury UNESCO.

– Tytuł Miasta Literatury UNESCO – mówi „Życiu Regionów” Andrzej Kulig, zastępca prezydenta miasta Krakowa – spowodował przyjęcie pierwszej w Polsce miejskiej strategii rozwoju czytelnictwa i wsparcia lokalnych środowisk twórczych i rynku księgarsko-wydawniczego, w którego wspólną realizację zaangażowane są wszystkie środowiska literackie. Program ten jest uznany za modelowy przykład wdrożenia założeń Sieci Miast Kreatywnych przez UNESCO.

Mieszkało tu dwoje noblistów: Czesław Miłosz i Wisława Szymborska, co stało się impulsem do rozwoju turystyki literackiej. Miasto planuje powołanie nowoczesnego centrum literackiego Planeta Lem.

Wybitne dzieła literackie i ich autorzy mają szanse na wiele nagród, takich jak Nagroda Conrada dla debiutu roku. Nagrodę im. Wisławy Szymborskiej otrzymują poeci. Nagrodę im. Jana Długosza – najlepsza książka w dziedzinie humanistyki. Nagroda im. Kazimierza Wyki przyznawana jest za osiągnięcia w dziedzinie eseistyki oraz krytyki literackiej i artystycznej. Nagroda Nowa Kultura Nowej Europy im. Stanisława Vincenza – za popularyzowanie kultury Europy Środkowo-Wschodniej. Stowarzyszenie Willa Decjusza organizuje pobyty stypendialne dla młodych literatów oraz tłumaczy.

Wszystkie brzmienia muzyki

Katowice są jednym z 31 Miast Muzyki UNESCO. Tytuł ten wspiera budowanie nowego wizerunku śląskiego miasta, które w nowych czasach nie żyje wyłącznie wspomnieniem przemysłowej tradycji, ale stawia na rozwój kultury. Scena muzyczna jest tu różnorodna, działają m.in. Narodowa Orkiestra Symfoniczna Polskiego Radia i Filharmonia Śląska. Miasto posiada ponad 20 sal koncertowych, 30 klubów muzycznych, wytwórnie płytowe i studia nagraniowe.

Akademia Muzyczna im. Karola Szymanowskiego, założona w 1929 r., to najstarsza w regionie wyższa uczelnia, która wykształciła wielu wybitnych kompozytorów i muzyków, jak Wojciech Kilar, Henryk Mikołaj Górecki, Krystian Zimerman. Uczelnia ta stawia nie tylko na muzykę poważną; ma też wielki wkład w rozwój polskiego jazzu dzięki Wydziałowi Jazzu i Muzyki Rozrywkowej.

W Katowicach odbywa się wiele festiwali o randze międzynarodowej. Rawa Blues Festival to największy halowy festiwal bluesowy na świecie. Tauron Nowa Muzyka to z kolei impreza z pogranicza jazzu, elektroniki i tanecznych rytmów. Off Festival stawia na muzykę alternatywną. Festiwal Kultura Natura skupia miłośników klasyki. Do festiwali o charakterze konkursowym należą: Międzynarodowy Konkurs Dyrygentów im. Grzegorza Fitelberga i Międzynarodowy Konkurs Kompozytorski im. Karola Szymanowskiego. Katowicki Spodek słynie z imprez heavymetalowych, festiwali Metalmania i Metal Hamer Festival, imprezy techno Mayday.

– Tytuł Miasta Muzyki oznacza przynależność do elitarnego klubu – mówi „Życiu Regionów” Tamara Kamińska, zastępca dyrektora Katowice Miasto Ogrodów – Instytucji Kultury im. Krystyny Bochenek. – UNESCO to rozpoznawalna na całym świecie marka zwracająca uwagę turystów i inwestorów. Od dwóch lat wspieramy młodych, debiutujących muzyków, organizując casting pod hasłem „Dzielnica brzmi dobrze”. Wybrana grupa pięciu zespołów korzysta przez cały rok ze wsparcia instytucji Katowice Miasto Ogrodów. Wyróżnieni korzystają z przestrzeni do prób czy studia nagrań w rozwijanym obecnie MusicHubie, czyli inkubatorze przemysłów muzycznych.

Nasza rozmówczyni przywołuje też przykłady wsparcia dla niekomercyjnych projektów muzycznych, czyli muzykograntów, na które od 2017 r. przeznaczono już 300 tys. zł.

Filmowy potencjał

Organizatorami kongresu miast kreatywnych w Polsce są Katowice i Kraków jako miasta z doświadczeniem w tej sieci. Ale i Łódź będzie aktywnym jego uczestnikiem. Mimo że dołączyła do sieci niedawno, ma wielkie tradycje filmowe i wizję rozwoju.

Działa tu blisko pół tysiąca firm związanych z branżą filmową, czerpiących z dziedzictwa Wytwórni Filmów Fabularnych, gdzie powstały największe arcydzieła polskiego kina. Łódzka Szkoła Filmowa kształci wybitnych reżyserów, operatorów, aktorów i producentów współpracując z Akademią Sztuk Pięknych, Akademią Muzyczną i Zakładem Historii i Teorii Filmu na Uniwersytecie Łódzkim.

W Łodzi działają Muzeum Kinematografii i Muzeum Animacji Se-Ma-For. Przybyła ostatnio kolejna instytucja: powstałe w 2016 r. Narodowe Centrum Kultury Filmowej, które jest operatorem projektu Łódź Miasto Filmu UNESCO.

Łódź jest też gospodarzem cenionych festiwali, takich jak Transatlantyk, kierowany przez zdobywcę Oscara, kompozytora Jana A.P. Kaczmarka, Festiwal Krytyków Sztuki Filmowej Kamera Akcja, Międzynarodowy Festiwal Filmów Przyrodniczych im. Włodzimierza Puchalskiego.

– Przystąpienie do Sieci Miast Kreatywnych to zobowiązanie do intensywnej pracy na rzecz rozwoju Łodzi w oparciu o film i rozwoju sektora filmowego w mieście – mówi „Życiu Regionów” Katarzyna Bieńkiewicz, koordynator projektu Łódź Miasto Filmu UNESCO. – Korzyścią z członkostwa jest zatem nie tyle sam znak UNESCO, ale perspektywa zwiększania dostępu mieszkańców do kultury filmowej, przyciąganie producentów i inwestycji.

Katarzyna Bieńkiewicz przypomina, że w Łodzi została wyprodukowana oscarowa „Ida”, tu funkcjonuje najstarszy w kraju fundusz filmowy. Każdy, kto chce robić filmy, pokazywać je, uczyć się i uczyć innych o kinie, znajdzie w mieście miejsce dla siebie.

W końcu 2019 r. zostanie otwarta dla publiczności siedziba Narodowego Centrum Kultury Filmowej (ze stałą wystawą, biblioteką multimedialną, halą zdjęciową i studiem telewizyjnym oraz przestrzeniami edukacyjnymi) na terenie EC1 Łódź Miasto Kultury, w którym już działa Centrum Nauki i Techniki.

A już teraz NCKF rozwija współpracę z innymi miastami filmowymi UNESCO, szczególnie intensywnie z Bradford w Wielkiej Brytanii, miastem kiedyś przemysłowym jak Łódź, oraz z Rzymem, Galway w Irlandii i Sydney w Australii, gdzie szkołę filmową – tak jak w Łodzi – zakładał swego czasu prof. Jerzy Toeplitz.

Z Życia Samorządów